ACI Europe: Στο 64% του 2019 η επιβατική κίνηση | SOS για μειώσεις εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία

Το 64% του όγκου των επιβατών που είχαν πριν από την πανδημία (2019) ανέκτησαν τα ευρωπαϊκά, περιφερειακά αεροδρόμια έως και τον Φεβρουάριο του 2022, παρά την αρνητική επίδραση της παραλλαγής Omicron του κορωνοϊού. Ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους μείωσης της αεροπορικής κίνησης, σύμφωνα με τα όσα προέκυψαν κατά τη διάρκεια του 13ου ετήσιου συνεδρίου και της έκθεσης περιφερειακών αεροδρομίων της ACI Europe.

Για πρώτη φορά μετά το “χτύπημα” της πανδημίας COVID-19, τα περιφερειακά αεροδρόμια της Ευρώπης και οι επιχειρηματικοί τους εταίροι συγκεντρώθηκαν στο Παλέρμο της Ιταλίας για το 13ο ετήσιο συνέδριό τους, που διοργανώθηκε από την GESAP (εταιρία που διαχειρίζεται το αεροδρομίου του Παλέρμο).

Η εκδήλωση παρείχε την ευκαιρία να επανεξεταστούν οι συνθήκες εμπορικών συναλλαγών με φόντο μια πολύ πιο ελεγχόμενη, αλλά ακόμη ασταθή επιδημιολογική κατάσταση και τις ξαφνικές επισφάλειες που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Στο πλαίσιο αυτό, η ACI Europe και τα μέλη της είχαν την τιμή να υποδεχθούν ως κύριο ομιλητή τον Dr Vyacheslav Cheglatonyev, εμπορικό Διευθυντή του Διεθνούς Αεροδρομίου της Οδησσού, ο οποίος μίλησε τόσο με την προσωπική του ιδιότητα, όσο και εκ μέρους ολόκληρης της ουκρανικής κοινότητας αεροδρομίων.

Η συζήτηση στο συνέδριο επικεντρώθηκε στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι περιφερειακοί αερολιμένες για την αποκατάσταση της αεροπορικής συνδεσιμότητας και τη διασφάλιση της εδαφικής συνοχής και της κοινωνικής ένταξης των κοινοτήτων τους.

Πτώση της κίνησης και μικτές προοπτικές ανάκαμψης

Τα τελευταία δύο χρόνια (2020 και 2021), τα περιφερειακά αεροδρόμια της Ευρώπης έχασαν 821 εκατομμύρια επιβάτες, που αντιστοιχεί σε τριπλάσια αύξηση της κίνησης που είχαν επιτύχει κατά τη διάρκεια των 10 ετών που προηγήθηκαν της πανδημίας.

Από το περασμένο καλοκαίρι, ο ρυθμός ανάκαμψής τους ήταν γενικά πιο δυναμικός από ό,τι για τα μεγαλύτερα αεροδρόμια και τους κόμβους, χάρη στα εγχώρια ταξίδια που παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό χωρίς περιορισμούς και στην ταχύτερη πρόοδο που σημειώθηκε όσον αφορά τη χαλάρωση των περιορισμών στα ενδοευρωπαϊκά και ιδίως στα ταξίδια εντός της ΕΕ. Αυτό συνέχισε να ισχύει τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2022, παρά την αρνητική επίδραση της παραλλαγής Omicron. Κατά συνέπεια, τα μικρότερα περιφερειακά αεροδρόμια ανέκτησαν το 64% του όγκου επιβατών που είχαν πριν από την πανδημία (2019) κατά την περίοδο αυτή, ενώ η διατήρηση των ταξιδιωτικών περιορισμών σε πολλές διηπειρωτικές αγορές -ιδίως στην Ασία- είχε ως αποτέλεσμα τα μεγαλύτερα αεροδρόμια και οι κόμβοι να επιτύχουν ανάκαμψη μόλις 53%.

Ο Olivier Jankovec, γενικός διευθυντής της ACI Europe, σχολίασε: “Συνολικά και με βάση τα τρέχοντα σχέδια των αεροπορικών εταιρειών για τη θερινή περίοδο, οι προοπτικές ανάκαμψης παραμένουν αρκετά καλές για τα περισσότερα περιφερειακά αεροδρόμια της Ευρώπης. Θα μπορούσαν να δουν τη χωρητικότητα που αναπτύσσουν οι αεροπορικές εταιρίες να ξεπερνά τελικά τα προ της πανδημίας επίπεδα μεταξύ +1,2% έως +2,2%, ενώ τα μεγαλύτερα αεροδρόμια θα δουν τη χωρητικότητα των αεροπορικών εταιριών να παραμένει πολύ κάτω από αυτά τα επίπεδα. Ωστόσο, αυτοί οι μέσοι όροι καλύπτουν σημαντικές διαφορές, με τα περιφερειακά αεροδρόμια που εξυπηρετούν δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς και βρίσκονται σε νησιά να επωφελούνται περισσότερο από την ανάκαμψη που τροφοδοτείται από τη ζήτηση αναψυχής και της αγοράς των VFR”.

Τα προγράμματα πτήσεων της θερινής περιόδου που φθάνουν σε τόσο υψηλά επίπεδα υποδεικνύουν επίσης την πρόκληση της εποχικότητας. Πολλά αεροδρόμια πρέπει να απασχολούν προσωπικό όλο τον χρόνο για να εξυπηρετούν τις εβδομαδιαίες και εποχιακές κορυφώσεις, ενώ ο ετήσιος όγκος επιβατών εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερος από τα προ-πανδημικά επίπεδα. Αυτό συμβαίνει στο πλαίσιο των συστηματικών ελλείψεων προσωπικού στο οικοσύστημα των αερομεταφορών, οι οποίες επιβαρύνουν τη χωρητικότητα των αερολιμένων, έγκαιρη απόδοση και ποιότητα.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία λειτουργεί ανασταλτικά στην εξέλιξη της κίνησης

Ταυτόχρονα, ο γενικός διευθυντής της ACI Europe, κ. Olivier Jankovec προειδοποίησε για αυξημένο κίνδυνο μείωσης της κίνησης, που προκύπτει από τον πόλεμο στην Ουκρανία: “Εκτός από την κατάρρευση της επιβατικής κίνησης στα ουκρανικά αεροδρόμια και την απώλεια της μεγαλύτερης διεθνούς επιβατικής κίνησης στα ρωσικά αεροδρόμια, για ορισμένα άλλα αεροδρόμια ο κίνδυνος αυτός είναι άμεσος. Αυτό ισχύει για τα αεροδρόμια που βρίσκονται κοντά στη Ρωσία και την Ουκρανία ή που γενικά εξαρτώνται από την εισερχόμενη κίνηση από αυτές τις χώρες, όπως τα αεροδρόμια στην Κύπρο, τις Βαλτικές χώρες και κατά μήκος των βουλγαρικών ακτών”.

“Αλλά για τα περισσότερα αεροδρόμια της Ευρώπης, αυτός ο κίνδυνος πτώσης της κίνησης παραμένει, προς το παρόν, πολύ λιγότερο έντονος, καθώς αφορά ουσιαστικά τις πληθωριστικές πιέσεις που επιταχύνθηκαν από τη σύγκρουση. Πρόκειται για τον βαθμό στον οποίο η αύξηση των τιμών του πετρελαίου και άλλων βασικών εμπορευμάτων μπορεί να οδηγήσει τις αεροπορικές εταιρίες να αυξήσουν τους ναύλους τους, και, παράλληλα, να μειωθεί το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και να επηρεαστεί, τόσο η εμπιστοσύνη των καταναλωτών, όσο και των επιχειρήσεων”, συμπλήρωσε ο κ. Jankovec.

Αυξανόμενες προκλήσεις για τα ευρωπαϊκά αεροδρόμια

Εκτός από αυτές τις αβεβαιότητες, οι προκλήσεις για τα περιφερειακά αεροδρόμια της Ευρώπης αυξάνονται. Η βελτίωση της κίνησης δεν πρέπει να αποκρύψει το γεγονός ότι, όπως και στον υπόλοιπο κλάδο των αεροδρομίων, η οικονομική αδυναμία παραμένει ευρέως διαδεδομένη και δομική.

Ο Niall McCarthy, πρόεδρος του Φόρουμ Περιφερειακών Αεροδρομίων της ACI Europe και διευθύνων σύμβουλος του αεροδρομίου του Κορκ, δήλωσε: “Ενώ τα τελευταία δύο χρόνια τα περιφερειακά αεροδρόμια συσσώρευσαν ιστορικές ζημίες και χρέη, τώρα είμαστε πιο πιεσμένοι από ποτέ από τις αεροπορικές εταιρείες που διεξάγουν διαγωνισμούς ομορφιάς όταν αποφασίζουν πού θα αναπτύξουν τα αεροσκάφη τους και ποια δρομολόγια θα εκτελέσουν. Ο ανταγωνισμός των αεροδρομίων έχει φτάσει σε νέα επίπεδα, ωστόσο πολλές ρυθμιστικές αρχές έχουν εγκλωβιστεί ακόμη στη δεκαετία του 1980 πιστεύοντας ότι μπορούμε να ασκήσουμε εξουσία στην αγορά. Ο ανταγωνισμός δεν ήταν ποτέ ισχυρότερος, όχι μόνο μεταξύ αεροδρομίων με επικαλυπτόμενες περιοχές, αλλά πραγματικά σε πανευρωπαϊκή βάση. Ταυτόχρονα, πολλά κράτη συνεχίζουν να μετακυλύουν το εθνικό κανονιστικό κόστος και το κόστος συμμόρφωσης στα αεροδρόμια – από την ασφάλεια της υγείας μέχρι την ασφάλεια και τον έλεγχο των συνόρων”.

Επισήμανε την προγραμματισμένη έναρξη ισχύος του νέου συστήματος εισόδου-εξόδου Σένγκεν το ερχόμενο φθινόπωρο, ως την τελευταία χαρακτηριστική περίπτωση: “Εκτός από τα αδύναμα οικονομικά μεγέθη, αυτό που μας ανησυχεί ακόμη περισσότερο είναι το πιθανό χάος που θα πρέπει να υποστούν οι επιβάτες, καθώς πολλά κράτη δεν θα είναι επιχειρησιακά έτοιμα να εφαρμόσουν αυτό το νέο σύστημα. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος”.

Μετάβαση σε καθαρή μηδενική, περιφερειακή, αεροπορική συνδεσιμότητα

Κρίσιμο είναι ότι η οικονομική αδυναμία αμφισβητεί σαφώς την ικανότητα των περιφερειακών αερολιμένων να γίνουν πιο βιώσιμοι και να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η αποφασιστικότητά τους παραμένει αμείωτη, καθώς 146 περιφερειακά αεροδρόμια σε όλη την Ευρώπη έχουν πλέον πιστοποιηθεί στο πλαίσιο της διαπίστευσης Airport Carbon Accreditation. Όμως, δεν μπορεί να διαφύγει το γεγονός ότι θα χρειαστούν περισσότεροι πόροι – συμπεριλαμβανομένης της δημόσιας χρηματοδότησης και των κρατικών ενισχύσεων – για να προχωρήσουν περαιτέρω, ιδίως ενόψει των φιλόδοξων στόχων της δέσμης μέτρων FIT FOR 55 της ΕΕ και των ανανεωμένων πληθωριστικών πιέσεων.

Ο κ. Jankovec εμφανίστηκε ανένδοτος ότι οι τρέχουσες συζητήσεις σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των πτήσεων μικρών αποστάσεων πρέπει να μετατοπιστούν από την τιμωρητική και συμβολική στην ορθολογική και την αποτελεσματική. “Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται ο πλανήτης μας είναι ο κλιματικός λαϊκισμός. Ωστόσο, προς τα εκεί ακριβώς οδεύουμε με αυθαίρετες απαγορεύσεις πτήσεων μικρών αποστάσεων, όπως αυτή που προσπαθεί να επιβάλει η Γαλλία (που μέχρι στιγμής έχει σταματήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Οι περιφερειακές αερομεταφορές είναι το πεδίο δοκιμών για την απαλλαγή του τομέα από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, και τα δρομολόγια μικρών αποστάσεων θα είναι τα πρώτα στα οποία θα αναπτυχθούν νέα ηλεκτρικά ή υβριδικά αεροσκάφη – πολύ πριν η ανάπτυξη των σιδηροδρόμων μπορέσει να προσφέρει αποτελεσματικά κατάλληλες εναλλακτικές λύσεις σε κλίμακα. Ο περιορισμός της περιφερειακής αεροπορικής συνδεσιμότητας είναι ανοησία. Το μόνο που θα μπορούσε να κάνει είναι να εμποδίσει τη συνοχή και να αυξήσει την εδαφική ανισότητα, με κίνδυνο να υπάρξει αντίδραση κατά της ατζέντας για το κλίμα”, είπε.

Νέα ηγεσία

Η συνάντηση στο Παλέρμο σηματοδότησε επίσης το τέλος της θητείας του Niall McCarthy (CEO του αεροδρομίου του Κορκ) ως προέδρου του Φόρουμ Περιφερειακών Αεροδρομίων της ACI Europe και την οριστικοποίηση του επόμενου προέδρου Marco Pernetta (CEO του αεροδρομίου του Ίνσμπρουκ), καθώς και τον διορισμό του αντιπροέδρου Andrea Andorno (CEO του αεροδρομίου του Τορίνο).