Οι διαμαρτυρίες κατά του υπερτουρισμού έχουν γίνει ένα σημάδι της άφιξης του καλοκαιριού στη νότια Ευρώπη. Ήδη φέτος, έχουν πραγματοποιηθεί μεγάλες διαδηλώσεις στις Καναρίους Νήσους και στη Μαγιόρκα, στην Ισπανία.
Αλλά την Κυριακή, οι διαμαρτυρίες φαίνεται να εισέρχονται σε μια νέα φάση, όταν θα πραγματοποιηθούν συντονισμένες διαδηλώσεις σε τουριστικά θέρετρα στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και, ενδεχομένως, τη Γαλλία.
Πέρυσι, διαδηλωτές σε μια πορεία στις 6 Ιουλίου στη Βαρκελώνη έριξαν νερό με νεροπίστολα σε τουρίστες, κάνοντας πρωτοσέλιδα. Αξιοποιώντας αυτή τη δυναμική, οι επικείμενες διαδηλώσεις έχουν ως στόχο να επιστήσουν την προσοχή στις αρνητικές επιπτώσεις αυτού που οι διοργανωτές αποκαλούν «τουριστικοποίηση» (η έμφαση στον τουρισμό αντί στην ποιότητα ζωής των κατοίκων) των ευρωπαϊκών πόλεων. Οι διαμαρτυρίες στοχεύουν να διατηρήσουν την πίεση στις κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που δημιουργεί ο τουρισμός, όπως η αύξηση των ενοικίων και η έλλειψη στέγης, η περιβαλλοντική ζημιά και η στέρηση βασικών υπηρεσιών από τις γειτονιές.
Ο σχεδιασμός των συντονισμένων διαδηλώσεων ξεκίνησε σοβαρά τον Απρίλιο, κατά τη διάρκεια ενός εργαστηρίου για ακτιβιστές που διήρκεσε ένα Σαββατοκύριακο στη Βαρκελώνη και στο οποίο συμμετείχαν εκπρόσωποι από όλη την Ισπανία, καθώς και από τη Γαλλία, την Πορτογαλία και την Ιταλία, με σκοπό να χαράξουν στρατηγική για τον καλύτερο τρόπο επίτευξης του κοινού τους στόχου.
«Αυτό που ζητάμε», δήλωσε ο Ντανιέλ Πάρντο, εκπρόσωπος του Δικτύου της Νότιας Ευρώπης κατά της Τουριστικοποίησης, που οργάνωσε το εργαστήριο, «είναι η απο-ανάπτυξη του τουρισμού».
Ποια μέρη εμπλέκονται;
Στην Ισπανία, έχουν προγραμματιστεί πορείες στη Βαρκελώνη, το Σαν Σεμπαστιάν, τη Γρανάδα, τη Μαγιόρκα, τη Μινόρκα και την Ίμπιζα. Διαμαρτυρίες έχουν προγραμματιστεί επίσης στη Λισαβόνα και τη Γένοβα της Ιταλίας, ενώ είναι πιθανό να γίνουν διαδηλώσεις και στη Βενετία. Ακτιβιστές από άλλους προορισμούς, όπως η Μασσαλία, ενδέχεται επίσης να συμμετάσχουν.
Τι να περιμένουν οι επισκέπτες;
Προηγούμενες διαδηλώσεις κατά του μαζικού τουρισμού στη Βαρκελώνη και την Πάλμα, την πρωτεύουσα της ισπανικής νήσου Μαγιόρκα, συγκέντρωσαν έως και 20.000 συμμετέχοντες και ήταν ειρηνικές (ακόμη και εορταστικές). Εκτός από τις πορείες και τις πιθανές διαταραχές της κυκλοφορίας, ενδέχεται να πραγματοποιηθούν και άλλες μορφές διαμαρτυρίας. Στο εργαστήριο του Απριλίου, οι ακτιβιστές συζήτησαν το ενδεχόμενο να εμποδίσουν την είσοδο σε τουριστικά αξιοθέατα ή να πραγματοποιήσουν πικετοφορίες στα αεροδρόμια. Σε ορισμένα μέρη, όπως η Γένοβα και η Λισαβόνα, ο ακτιβισμός μπορεί να πάρει μια πιο θεατρική μορφή. Στη Λισαβόνα, για παράδειγμα, όπου οι διαδηλώσεις γίνονται δύο ημέρες μετά την εθνική εορτή του Αγίου Αντωνίου, οι διαδηλωτές θα πραγματοποιήσουν πομπή κατά την οποία θα «εκδιώξουν» ένα ειδικά κατασκευασμένο άγαλμα του αγίου από το «σπίτι» του στην εκκλησία που φέρει το όνομά του και θα το μεταφέρουν σε πρώην στρατώνες που πρόκειται να μετατραπούν σε πολυτελές ξενοδοχείο.
«Θέλουμε να δείξουμε ότι στην τρέχουσα κατάσταση της πόλης, ούτε καν οι άγιοι δεν είναι ασφαλείς από την τουριστικοποίηση», δήλωσε η Φαμπιάνα Πάβελ, εκπρόσωπος του Movimento Referendo Pela Habitação (Κίνημα για το Δημοψήφισμα για τη Στέγαση), μιας ομάδας ακτιβιστών.
Ποια είναι τα κύρια ζητήματα πίσω από τις διαμαρτυρίες;
Αν και το συγκεκριμένο επίκεντρο μπορεί να διαφέρει από τόπο σε τόπο, υπάρχουν ορισμένα γενικά θέματα. Η στέγαση αποτελεί βασικό πρόβλημα σε πόλεις όπως η Λισαβόνα και η Βαρκελώνη, όπου οι εξοχικές κατοικίες έχουν συμβάλει στην έλλειψη και την αύξηση των ενοικίων. Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των κρουαζιερόπλοιων που συνωστίζονται στα λιμάνια πόλεων όπως η Γένοβα είναι ένα άλλο κοινό πρόβλημα. Ωστόσο, με τις αφίξεις διεθνών τουριστών στην Ευρώπη να έχουν ήδη αυξηθεί κατά 4,9% το πρώτο τρίμηνο του 2025 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, ένα κοινό θέμα για τις φετινές διαμαρτυρίες είναι ο περιορισμός των επισκεπτών. «Ζητάμε ένα μορατόριουμ για να περιοριστεί ο αριθμός των τουριστών που μπορούν να έρθουν και, στη συνέχεια, να γίνει διαχείριση των αεροδρομίων ώστε να μειωθεί ο αριθμός των πτήσεων που φτάνουν», δήλωσε ο Pere Joan Femenia, εκπρόσωπος της ομάδας Menys Turisme, Més Vida (Λιγότερος Τουρισμός, Περισσότερη Ζωή) της Μαγιόρκα.
Τι έχει αλλάξει από πέρυσι;
Προορισμοί όπως η Σαντορίνη στην Ελλάδα και η Μπριζ στο Βέλγιο έχουν επιβάλει μια σειρά νέων κανονισμών και φόρων με στόχο να περιορίσουν τον υπερτουρισμό. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ακτιβιστές, τα μέτρα αυτά είναι αναποτελεσματικά έως ότου δοθεί η έμφαση στην αέναη ανάπτυξη. Για αυτόν τον λόγο, κατηγορούν όλο και περισσότερο την τουριστικοποίηση και όχι τον υπερτουρισμό. «Ο υπερτουρισμός έχει να κάνει με τους αριθμούς», δήλωσε ο Greg Richards, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Tilburg της Ολλανδίας. Η τουριστικοποίηση, ωστόσο, αφορά τον τρόπο με τον οποίο «τα οικονομικά και κοινωνικά συστήματα έχουν προσανατολιστεί όλο και περισσότερο προς τον τουρισμό και λιγότερο προς τις ανάγκες των κατοίκων. Είναι το κλασικό φαινόμενο που παρατηρείται στο κέντρο του Άμστερνταμ, όπου είναι όλο και πιο δύσκολο να αγοράσεις ένα καρβέλι ψωμί. Αλλά το να αγοράσεις ένα stroopwafel είναι πλέον πολύ εύκολο», είπε, αναφερόμενος στο δημοφιλές ολλανδικό γλύκισμα.
Άρα οι τουρίστες δεν είναι ευπρόσδεκτοι σε αυτές τις πόλεις;
Ο κ. Pardo του Southern European Network Against Touristification (Δίκτυο της Νότιας Ευρώπης κατά της Τουριστικοποίησης) είναι σαφής. «Το πρόβλημα δεν είναι οι τουρίστες», είπε. «Οι τουρίστες είναι το ορατό σύμπτωμα του προβλήματος. Το πρόβλημα είναι το σύστημα».
Ωστόσο, με ορισμένους να υποδηλώνουν ότι οι ανήσυχοι τουρίστες αποφεύγουν να επισκεφθούν τις πόλεις λόγω των διαδηλώσεων, οι εκπρόσωποι του τουριστικού κλάδου προσπαθούν να καθησυχάσουν τους επισκέπτες. «Η Βαρκελώνη είναι μια αγαπημένη πόλη όπου οι τουρίστες καλωσορίζονται θερμά από τους πολίτες», δήλωσε ο Ματέου Χερνάντεθ, γενικός διευθυντής της τουριστικής αρχής της Βαρκελώνης.
