Έρευνα: Παραμένουν οι προκλήσεις για τον Τουρισμό στον ευρωπαϊκό νότο | Δυνατότητες και κίνδυνοι

Σημαντική άνοδο κατέγραψε εφέτος ο τουρισμός στην Ευρώπη, μετά την κατάρρευση που προκάλεσαν οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί που επιβλήθηκαν για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, με τις τουριστικές ροές στη νότια Ευρώπη να επανέρχονται σε προ-πανδημικά μεγέθη. Ωστόσο, ενώ η τουριστική βιομηχανία συνεχίζει να συμβάλλει στην ανάπτυξη και την απασχόληση, η εξάρτηση της νότιας Ευρώπης από τις τουριστικές εξαγωγές εμπεριέχει σημαντικές παγίδες, όπως αποκαλύπτει πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε η Social Europe.

Σύμφωνα με την έρευνα, το 2019 η τουριστική βιομηχανία σημείωσε αξιόλογη άνοδο, με τις οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τον τουρισμό να αντιπροσωπεύουν περίπου το 15% με 20% του ΑΕΠ στη νότια Ευρώπη. Το ένα τέταρτο του ελληνικού εργατικού δυναμικού και το ένα πέμπτο των Πορτογάλων απασχολούνται σε επιχειρήσεις που εξαρτώνται από τον τουρισμό για τα έσοδά τους, άμεσα ή έμμεσα. Στην Ιταλία και την Ισπανία περίπου το 15% εργάζεται σε εταιρεία που σχετίζεται με τον τουρισμό.

Η έρευνα δείχνει ότι τα πρωτοφανή ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών της νότιας Ευρώπης που σχετίζονται με τον τουρισμό, μετά το 2007 έχουν τροφοδοτηθεί από τη σταθερή αύξηση του εισερχόμενου τουρισμού από τη Βόρεια Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο. Έτσι, η κατάρρευση της εγχώριας ζήτησης στις οικονομίες της Νότιας Ευρώπης, λόγω της λιτότητας και των εσωτερικών υποτιμήσεων, αντισταθμίστηκε εν μέρει από την εισαγωγή αλλοδαπής ζήτησης για εγχώριες τουριστικές υπηρεσίες.

Έτσι, παρά τη σημαντική συμβολή της τουριστικής βιομηχανίας στις οικονομίες των χωρών, δεν αποτελεί θεραπεία για τα διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν αυτές οι οικονομίες, σε μια νομισματική ένωση και στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη οικονομία.

Η Social Europe εκτιμά ότι, ο τουρισμός ενθαρρύνει την οικονομική αναδιάρθρωση γύρω από δραστηριότητες χαμηλής προστιθέμενης αξίας, οι οποίες χαρακτηρίζονται από χαμηλές δεξιότητες, επισφαλή απασχόληση και χαμηλή παραγωγικότητα.

“Παγιδευμένη” η τουριστική ανάπτυξη στη νότια Ευρώπη

Ενώ οι βόρειες χώρες της Ευρώπης μετατοπίζονται σταδιακά προς την υψηλή ειδίκευση, την υψηλή προστιθέμενη αξία και τις υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, η τουριστική ανάπτυξη αφήνει τη νότια Ευρώπη σε μια κακή ισορροπία, “παγιδευμένη” μεταξύ μιας διαρθρωτικής εξάρτησης από τους ξένους τουρίστες και μιας αυξανόμενης ευπάθειας σε εξωγενείς κλυδωνισμούς, όπως η πανδημία του κορωνοϊού.

Επίσης, η επί δύο δεκαετίες επέκταση της τουριστικής βιομηχανίας είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Ως εκ τούτου, συνοδεύεται από έντονο ανταγωνισμό από αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες σήμερα είναι εύκολα προσβάσιμες μέσω φθηνών πτήσεων. Ορισμένες από αυτές τις χώρες, που διαθέτουν συγκρίσιμο φυσικό και πολιτιστικό πλούτο αλλά χαμηλότερες τιμές και εργασιακά πρότυπα, είναι έτοιμες να υπονομεύσουν περαιτέρω τις συνθήκες απασχόλησης στην ευρωπαϊκή τουριστική βιομηχανία.

Όπως τονίζεται στην έρευνα, οι υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της τουριστικής βιομηχανίας και οι βλάβες στους τοπικούς φυσικούς πόρους, που προκαλούνται από την υπερεκμετάλλευση του τουρισμού έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τον άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής και την προστασία του περιβάλλοντος.

Η έρευνα καταλήγει ότι η συμβολή του τουριστικού τομέα στην οικονομία της νότιας Ευρώπης είναι σημαντική, ωστόσο οι τοπικές κυβερνήσεις θα πρέπει να διαφοροποιήσουν τις στρατηγικές τους ενσωματώνοντας την οικονομία της γνώσης, αναβαθμίζοντας παράλληλα την τουριστική προσφορά, καθιστώντας την κοινωνικά περιεκτική και φιλική προς το περιβάλλον.