Η Ισπανία ετοιμάζεται να επιβάλει νέα τεράστια πρόστιμα ύψους έως και πεντακοσίων χιλιάδων ευρώ στο πλαίσιο μιας σαρωτικής καταστολής των παράνομων καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης στη Μαγιόρκα, τη Μινόρκα και την Ίμπιζα, με στόχο τον έλεγχο του ανεξέλεγκτου τουρισμού.
Οι αυστηρότεροι κανόνες αποσκοπούν στην καταπολέμηση των μη αδειοδοτημένων βραχυχρόνιων μισθώσεων που έχουν ανεβάσει το κόστος στέγασης, έχουν κατακλύσει τα τουριστικά hotspots και έχουν επιβαρύνει τις τοπικές υποδομές, ωθώντας τις αρχές να θεσπίσουν υψηλότερα πρόστιμα, να παγώσουν νέες άδειες και να προσφέρουν κίνητρα στους ιδιοκτήτες να παραχωρήσουν ακίνητα για κοινωνική χρήση.
Η κυβέρνηση των Βαλεαρίδων αναμένεται να εγκρίνει ένα διάταγμα που θα αυξήσει το μέγιστο πρόστιμο για παράνομες τουριστικές μισθώσεις σε 500.000 ευρώ, μια αύξηση 25% από το σημερινό ανώτατο όριο των 400.000 ευρώ. Αυτή η απότομη αύξηση στοχεύει στους πιο μεγάλους παραβάτες, ιδίως όσους λειτουργούν τουριστικά καταλύματα χωρίς άδεια σε προστατευόμενη περιοχή, εντός οργανωμένων οικιστικών περιοχών ή όσους κάνουν επαναλαμβανόμενες παραβάσεις.
Αυστηρότερες κυρώσεις και κλιμακωτά πρόστιμα
Οι προτεινόμενοι κανονισμοί θα προβλέπουν μια κλιμακωτή διάρθρωση των κυρώσεων. Μικρές παραβάσεις θα μπορούσαν να επισύρουν προειδοποιήσεις ή πρόστιμα που θα ξεκινούν από 5.000 ευρώ, ενώ σοβαρότερες παραβάσεις θα μπορούσαν να επισύρουν κυρώσεις έως και 50.000 ευρώ. Το μέγιστο πρόστιμο των 500.000 ευρώ θα ίσχυε για τους πιο κατάφορους και επίμονους παραβάτες που συνεχίζουν να μισθώνουν παράνομα ακίνητα παρά τις προηγούμενες κυρώσεις.
Τα μέτρα αυτά αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης περιφερειακής αντίδρασης στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξη του τουρισμού, με τις αρχές να επιδιώκουν να αποκαταστήσουν την οικονομική προσιτότητα των κατοικιών, να αμβλύνουν τον υπερπληθυσμό και να προστατεύσουν το περιβάλλον. Οι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι οι παράνομες ενοικιάσεις έχουν εντείνει τη στεγαστική κρίση ανεβάζοντας τις τιμές των ακινήτων, εκτοπίζοντας τους μόνιμους κατοίκους και ασκώντας μη βιώσιμη πίεση στις υποδομές.
“Πάγωμα” των νέων αδειών για τουριστικά καταλύματα
Εκτός από τα αυξημένα πρόστιμα, το διάταγμα επιβάλλει ένα διαρκές “πάγωμα” στην έκδοση νέων αδειών τουριστικών μισθώσεων σε όλες τις Βαλεαρίδες Νήσους. Αυτό το μορατόριουμ αντανακλά την αυξανόμενη ανησυχία για την τεράστια τουριστική ανάπτυξη στην περιοχή, η οποία έχει ήδη ξεπεράσει τα προ-πανδημικά επίπεδα επισκεπτών. Το “πάγωμα” έχει σχεδιαστεί για να ανακόψει την ανεξέλεγκτη εξάπλωση των παραθεριστικών μισθώσεων και να εξασφαλίσει στις αρχές τη δυνατότητα επιβολής της τήρησης της νομοθεσίας.
Εθελοντική χρήση ακινήτων για μείωση προστίμων
Για να ενθαρρύνει τη συνεργασία, η κυβέρνηση εισάγει ένα πρόγραμμα μείωσης των προστίμων. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων που συλλαμβάνονται να λειτουργούν παράνομα καταλύματα μπορούν να μειώσουν τα πρόστιμά τους έως και κατά 80% εάν συμφωνήσουν να παραχωρήσουν τη χρήση των ακινήτων τους στο κράτος για μια πενταετή περίοδο. Τα σπίτια αυτά θα μετατραπούν σε οικονομικά προσιτές ή κοινωνικές ενοικιαζόμενες κατοικίες, οι οποίες θα διαχειρίζονται σύμφωνα με τις κυβερνητικές κατευθυντήριες γραμμές.
Το σύστημα αυτό επιτρέπει στις αρχές να ανακτήσουν το απαραίτητο στεγαστικό απόθεμα σε περιοχές με μεγάλη ζήτηση, ενώ παράλληλα παρέχει στους ιδιοκτήτες την ευκαιρία να αποφύγουν να πληρώσουν ολόκληρο το χρηματικό κόστος της παράβασης. Είναι σημαντικό ότι η πρωτοβουλία αποφεύγει τη μόνιμη κατάσχεση και, αντίθετα, δίνει κίνητρα για προσωρινές παραχωρήσεις προς όφελος του κοινού.
Διευρυμένες εξουσίες επιβολής του νόμου
Το νέο διάταγμα εξουσιοδοτεί επίσης τα τοπικά συμβούλια και τις περιφερειακές κυβερνήσεις να αναπτύσσουν την τοπική αστυνομία και τις κρατικές δυνάμεις ασφαλείας -όπως η Guardia Civil– για ελέγχους που σχετίζονται με τον τουρισμό. Με την επέκταση του δικτύου επιβολής του νόμου, η κυβέρνηση των Βαλεαρίδων στοχεύει στη δημιουργία ενός ισχυρού συστήματος, ικανού να εντοπίζει και να αποτρέπει την παράνομη δραστηριότητα στην αγορά βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Οι επιθεωρητές θα επικεντρωθούν στον εντοπισμό των καταλυμάτων χωρίς άδεια, των ακινήτων που παρουσιάζονται ψευδώς ως νόμιμα καταλύματα και των επαναλαμβανόμενων παραβάσεων. Οι έλεγχοι αυτοί θα δώσουν προτεραιότητα σε περιοχές με υψηλή τουριστική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένων γειτονιών όπου έχουν ξεσπάσει τοπικές διαμαρτυρίες για την αύξηση των ενοικίων και τη μείωση της διαθεσιμότητας ακινήτων για μόνιμη κατοικία.
Τι μέλλει γενέσθαι για τους ιδιοκτήτες ακινήτων και τους ταξιδιώτες
Εάν εγκριθούν, οι νέοι κανονισμοί θα τεθούν άμεσα σε ισχύ, που σημαίνει ότι οι ιδιοκτήτες ακινήτων σε όλη τη Μαγιόρκα, τη Μινόρκα και την Ίμπιζα θα βρεθούν αντιμέτωποι με αυξημένους ελέγχους. Οι ιδιοκτήτες καλούνται να επαληθεύσουν το καθεστώς αδειοδότησης των καταλυμάτων τους, να διακόψουν τις μη αδειοδοτημένες δραστηριότητες και να διερευνήσουν κυβερνητικά προγράμματα για συμμόρφωση ή μείωση των προστίμων.
Οι ταξιδιώτες ενδέχεται επίσης να έχουν λιγότερες επιλογές για καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, ιδίως σε περιοχές όπου τα καταλύματα που είναι παράνομα αφαιρούνται από πλατφόρμες όπως η Airbnb και η Booking.com, καθώς σε διαφορετική περίπτωση ενδέχεται να κληθούν να αντιμετωπίσουν οι ίδιες κυρώσεις.
Ένα περιφερειακό μοντέλο για άλλους προορισμούς;
Καθώς παρόμοιες προκλήσεις αντιμετωπίζουν και άλλες τουριστικές περιοχές στην Ευρώπη -από τη Βαρκελώνη έως το Άμστερνταμ- το νέο μοντέλο των Βαλεαρίδων θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο. Ο συνδυασμός υψηλών προστίμων, κινήτρων συμμόρφωσης, απαγόρευσης αδειών και ενισχυμένης εποπτείας προσφέρει μια πολυεπίπεδη προσέγγιση για τη ρύθμιση του τουρισμού, προστατεύοντας παράλληλα τα δικαιώματα στέγασης και την κοινωνική συνοχή.
Οι επόμενοι μήνες θα αποκαλύψουν πόσο αποτελεσματικά είναι αυτά τα μέτρα στον περιορισμό των παράνομων ενοικιάσεων και κατά πόσον μπορούν να διευκολύνουν ουσιαστικά τη στεγαστική αγορά. Αλλά προς το παρόν, η Ισπανία καθιστά σαφές ότι τα παράνομα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης στις Βαλεαρίδες Νήσους θα αντιμετωπίσουν νέες αυστηρές κυρώσεις.
