Της Κατερίνας Παναγιώτου
Με τις Βρυξέλλες να κάνουν σχέδια επί χάρτου για μια πιθανή έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ, για το περίφημο πολυσυζητημένο Brexit –όχι γιατί είναι περισσότερο πιθανό αλλά γιατί πρέπει να προετοιμάζονται για κάθε ενδεχόμενο- και τον Ντέιβιντ Κάμερον να ζητά από τους ευρωπαίους ηγέτες να μείνουν έξω από τη συζήτηση μέχρι το δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου ώστε απερίσπαστοι οι Βρετανοί να αποφασίσουν μόνοι για το μέλλον τους, τα όποια σενάρια δίνουν και παίρνουν, με φόντο πάντα το σκηνικό της γενικευμένης κρίσης που διέρχεται η γηραιά ήπειρος.
Το καλοκαίρι του 2015 ήταν η Ελλάδα που οδηγείτο στο δικό της δημοψήφισμα για την έγκριση ή απόρριψη της συμφωνίας με τους δανειστές της. Άλλοι λόγοι, άλλες αντιστοιχίες, άλλα… κόλπα. Το κοινό σημείο είναι όμως ότι και το δημοψήφισμα στη χώρα μας συνοδεύτηκε από την ενίσχυση της λαϊκίστικης προπαγάνδας που απευθυνόταν κυρίως στο θυμικό των πολιτών και πολύ λιγότερο στην κρίση τους για την ούτως ή άλλως καλπάζουσα οικονομική κρίση. Βεβαίως ο σουρεαλισμός της προεκλογικής περιόδου έδωσε τη θέση του στον πραγματισμό της επόμενης μέρας.
Πριν από λίγες μέρες η βρετανική εφημερίδα Guardian επιχείρησε να δώσει μια εικόνα της επόμενης μέρας στη Βρετανία, προσεγγίζοντας όσο το δυνατόν περισσότερες παραμέτρους του τι μέλλει γενέσθαι αν η Βρετανία αψηφήσει τους εμπειρογνώμονες, διαψεύσει τις δημοσκοπήσεις και επιλέξει να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως συνάγεται από τη σχετική ανάλυση, αν συμβεί αυτό, η ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων θα έχει να αντιμετωπίσει ένα δαιδαλώδες διαζύγιο, η διαδικασία ολοκλήρωσης του οποίου, μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών, η Τράπεζα της Αγγλίας και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) πρέπει να κινηθούν γρήγορα, από το πρωί της 24ης Ιουνίου για να προλάβουν ένα καταστροφικό χάος που θα μπορούσε να επικρατήσει στις αγορές.
Η ΕΕ θα συγκαλέσει μια έκτακτη Σύνοδο Κορυφής και το χρονοδιάγραμμα της αποχώρησης θα δοκιμαστεί στην πράξη φέρνοντας πιθανότατα βαθιά αβεβαιότητα και νέες διαφωνίες μεταξύ των αποχωρούντων και της Ευρώπης. Παράλληλα θα πρέπει να συντελείται και η διαμόρφωση των όρων της νέας σχέσης μεταξύ της ανεξάρτητης πλέον Βρετανίας και των διχασμένων Ευρωπαίων. «Χώρες με με ισχυρούς δεσμούς με τη Βρετανία, όπως η Μάλτα, η Κύπρος και η Πολωνία μπορεί να κάνουν έκκληση για προφυλάξεις. Η Σλοβακία, που θα προεδρεύσει του Συμβουλίου κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2016, δεν είναι καθόλου πρόθυμη να δει την Βρετανία να φεύγει. Άλλωστε η τάση στις Βρυξέλλες είναι να αντιμετωπιστεί το Ηνωμένο Βασίλειο τόσο αυστηρά που το Brexit να μην μπορεί μετά να παρουσιάζεται σε άλλα κράτη με σκεπτικιστές ως μια επιλογή χωρίς κόστος».
Κατά τα λοιπά, «από το πρώτο Σαββατοκύριακο (24 έως 26 Ιουνίου) και ενώ οι φανς του Glastonbury θα στρέφουν την προσοχή τους προς τους headliners, και οι οπαδοί του ποδοσφαίρου θα ετοιμάζονται για το ευρωπαϊκά πρωτάθλημα, οι αξιωματούχοι στο Λονδίνο και τις Βρυξέλλες θα ετοιμάζονται για έναν πολύ διαφορετικό αγώνα. Σε σύντομο χρονικό διάστημα η συζήτηση θα κινηθεί προς τις διαδικασίες του Brexit, και τη μη αναστρεψιμότητα της απόφασης».
Μόνο η Γροιλανδία και η Αλγερία έχουν εγκαταλείψει το ευρωπαϊκό μπλοκ, και η μόνη νομική οδός από τη σημερινή ΕΕ είναι μέσω του άρθρου 50, που παρεμβάλλεται από τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Αυτό επιτρέπει σε μια χώρα να διαπραγματευτεί για δύο χρόνια τους όρους εξόδου της από τη στιγμή που ενημερώνει την ΕΕ σχετικά με την πρόθεσή της να φύγει.
Στο τραπέζι θα πέσει επίσης και η πρόσβαση της χώρας στην ενιαία αγορά αλλά και η συνέχιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων. Από τον Σεπτέμβρη οπότε η πίεση για την εφαρμογή του άρθρου 50 θα έχει γίνει ασφυκτική, η Βρετανία θα πρέπει να διαπραγματευτεί εκ νέου 80.000 σελίδες συμφωνιών με την ΕΕ και να αποφασίσει ποιες θα κρατήσει και ποιες θα εγκαταλείψει.
Επίσης, άμεσα πρέπει να καλυφθούν ζητήματα όπως υπόλοιπα πληρωμών από τον προϋπολογισμό της ΕΕ από και προς τη Βρετανία, τα βασικά δικαιώματα των Βρετανών πολιτών στην Ευρώπη, τα αμοιβαία δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ στη βρετανική επικράτεια, τις συντάξεις των Βρετανών δημοσίων υπαλλήλων της ΕΕ και την επανατοποθέτηση των ευρωπαϊκών πρεσβειών που έχουν βάση στην Βρετανία. Ωστόσο, ζητήματα μακροπρόθεσμα όπως οι μελλοντικές εμπορικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων των δασμών, πιθανότατα να εξεταστούν χωριστά.
Κι αν το 2017 θα αναλωθεί σε σκληρές διαπραγματεύσεις και λεπτομερείς οριοθετήσεις όλων των διαστάσεων της βρετανικής αποχώρησης μέχρι το 2018, το σκηνικό θα έχει απόλυτα αλλάξει. «Οι εκλογές σε Γερμανία και Γαλλία θα έχουν τελειώσει. Τα κόμματα των ευρωσκεπτικιστών πιθανότατα να έχουν δεχθεί πλήγμα από τις προφανείς δυσκολίες που θα βιώνει η Βρετανία στις διαπραγματεύσεις της. Τα μειονεκτήματα της ζωής εκτός ΕΕ θα έχουν γίνει σαφή σε Γάλλους και Γερμανούς ψηφοφόρους. Ας φανταστούμε μια κάθε άλλο παρά απίθανη έκβαση. Η ΕΕ θα εκβιάζει το Λονδίνο και η προθεσμία για το Brexit θα λήγει».
Με δεδομένο ότι χρειάστηκαν δώδεκα χρόνια για να μπει η Βρετανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ίσως στην πορεία ανακαλύψει ότι και το να οδηγηθεί στην έξοδο δεν είναι κάτι άμεσο.
Η κοινή γνώμη στην Ελλάδα, πέρυσι το καλοκαίρι, οδηγήθηκε να πειστεί ότι η πολιτική τάξη που κυβερνούσε τη χώρα για χρόνια ήταν μια διεφθαρμένη συμμορία κλεφτών που αδιαφορούσε για το εθνικό συμφέρον. Πίστεψε σε μεγάλες υποσχέσεις που αποδείχθηκαν «λευκές» όχι λόγω διαφάνειας και καθαρότητας κινήτρων αλλά απλώς λόγω έλλειψης περιεχομένου. Τώρα η Βρετανία μπορεί να θεωρεί ότι μετέχει στην ΕΕ μόνο και μόνο γιατί όπως έχει πει ο ιστορικός Μαξ Μπέλοφ «η συνωμοσία μιας ελίτ την οδήγησε βαθύτερα στην Ευρώπη». Με την επιλογή της θα καθορίσει το μέλλον της, θα επηρεάσει εκείνο της ΕΕ και ίσως δούμε μια άλλη διάσταση της γνωστής ρήσης του Μ. Αλέξανδρου, «ό,τι δεν λύεται κόπτεται».
