Μία κρίση με δύο “πρόσωπα” είναι η κρίση της τουρκικής λίρας, η οποία από τη μία ωθεί καθημερινά όλο και περισσότερα νοικοκυριά στα όρια της φτώχειας, από την άλλη φαίνεται να λειτουργεί ενισχυτικά στην εικόνα της χώρας ως ένας άκρως ανταγωνιστικός και ελκυστικός προορισμός, από πλευράς τιμών. Και αυτό θα είναι μία παράμετρος πολύ σημαντική που θα έχουν να αντιμετωπίσουν με την έναρξη της σεζόν, τόσο η Ελλάδα, όσο και οι λοιπές χώρες της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Ένας συνδυασμός αυξανόμενου πληθωρισμού και ενός νομίσματος που έχει χάσει σχεδόν τη μισή του αξία έχει δημιουργήσει μια κρίση κόστους ζωής στη χώρα.
Όπως γράφει το BBC, ο πληθωρισμός “εκτινάχθηκε” στο 48,7% τον Ιανουάριο, αφού έφτασε στο 36% τον Δεκέμβριο, με ορισμένους οικονομολόγους να πιστεύουν ότι το πραγματικό ποσοστό θα μπορούσε να είναι πολύ υψηλότερο. Ανάμεσά τους ο Durmus Yilmaz, ο οποίος διετέλεσε διοικητής της τουρκικής κεντρικής τράπεζας μεταξύ 2006 και 2011 και τώρα είναι μέλος του κόμματος της αντιπολίτευσης, ο οποίος υποστηρίζει ότι ήταν κοντά στο 60% τον Δεκέμβριο, γεγονός, που, όπως λέει, δημιουργεί τεράστιο βάρος στην κοινωνία γενικότερα”.
Αλλά μια ευνοϊκή συναλλαγματική ισοτιμία έχει κάνει την Τουρκία πιο ελκυστικό προορισμό διακοπών για τους ανθρώπους σε άλλα μέρη του κόσμου.
Πριν από την πανδημία του κορωνοϊού, το 2019 ο τουρισμός έφερε 34 δισεκατομμύρια δολάρια στην Τουρκία. Και παρόλο που τα lockdowns και οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί έπληξαν τον κλάδο το 2020, αυτός ανέκαμψε το 2021. Οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 85,5%, αν και τα έσοδα ήταν ακόμα ένα τρίτο χαμηλότερα από ό,τι πριν από την πανδημία.
Η Sebnem Altin, η οποία ηγείται των ομαδικών διακοπών στην εταιρία Grand Circle Travel, είπε ότι υπάρχουν κρατήσεις, αλλά πιστεύει ότι η ανάκαμψη είναι ακόμα “εύθραυστη”.
“Εύθραυστη” η τουριστική ανάκαμψη στην Τουρκία
“Την περασμένη σεζόν, οι άνθρωποι θα μπορούσαν απλώς να ακυρώσουν τις διακοπές τους την τελευταία στιγμή και τα πρακτορεία είναι αρκετά ευέλικτα με αυτό, κάτι που είναι σχετικά νέο. Για αυτόν τον λόγο, παρόλο που έχουμε κρατήσεις και όλα φαίνονται πολύ ρόδινα για τη σεζόν που έρχεται, δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε σίγουροι ότι αυτές οι κρατήσεις θα πραγματοποιηθούν. Έτσι, έχω πάντα ανησυχίες και καθόλου αυτοπεποίθηση, πρέπει να πω”, είπε.
Ο τουρισμός αποτελεί περίπου το 13% της συνολικής οικονομίας της Τουρκίας, με τη χώρα να αναδεικνύεται στον έκτο πιο δημοφιλή τουριστικό προορισμό το 2019, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Και, ακόμη και τότε, η ευνοϊκή συναλλαγματική ισοτιμία ήταν βασικός παράγοντας για την προσέλκυση τουριστών.
Εάν ο κλάδος συνεχίσει να ανακάμπτει καθώς οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί συνεχίζουν να χαλαρώνουν φέτος, θα μπορούσε να προσφέρει ευρύτερα οικονομικά οφέλη για την Τουρκία, σύμφωνα με τον Roger Kelly, επικεφαλής περιφερειακό οικονομολόγο στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ένα από τα υποκείμενα διαρθρωτικά προβλήματα για την οικονομία είναι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της χώρας, που σημαίνει ότι η αξία των αγαθών και των υπηρεσιών που εισάγει η Τουρκία είναι μεγαλύτερη από τις εξαγωγές. “Περισσότερα έσοδα από τον τουρισμό θα βοηθούσαν στη μείωση αυτού του ελλείμματος”, είπε.
“Σαφώς, εάν έχετε καλά έσοδα από τον τουρισμό, αυτό βοηθά στη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, γεγονός που καθιστά τη χρηματοδότησή του απλή, κάτι που συμβάλλει στη στήριξη της λίρας. Σημαίνει ότι το πρόβλημα με τον πληθωρισμό έχει μειωθεί, επειδή μια ασθενέστερη λίρα βοηθά να τροφοδοτηθεί ο πληθωρισμός. Έτσι, από αυτή την άποψη, εάν υπάρξει μια αρκετά ισχυρή τουριστική σεζόν στην Τουρκία, αυτό θα βοηθήσει στη στήριξη της λίρας και στη μείωση του πληθωρισμού”, πρόσθεσε ο κ. Kelly.
Ωστόσο, οι υψηλές τιμές και η υποτίμηση του νομίσματος έχουν ασκήσει μεγάλη πίεση στους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών. Η τιμή του κόκκινου κρέατος, για παράδειγμα, έχει αυξηθεί τόσο πολύ, που πολλές οικογένειες λένε ότι δεν μπορούν πλέον να το αντέξουν οικονομικά. Αλλά και όσοι μπορούν να το αγοράσουν το αγοράζουν λιγότερο συχνά ή σε μικρότερες ποσότητες.
Ο Ερντογάν και οι θεωρίες του…
Αξίζει να σημειωθεί ότι, λίγες μέρες πριν δημοσιοποιηθούν τα στοιχεία για τον πληθωρισμό του Ιανουαρίου, ο πρόεδρος Ερντογάν απέλυσε τον επικεφαλής της στατιστικής υπηρεσίας της Τουρκίας, Σαΐτ Ερντάλ Ντιντσέρ.
Τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η απόφαση αυτή τροφοδοτήθηκε από τη δυσαρέσκεια του προέδρου για την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης και την επιθυμία να διεκδικήσει επανεκλογή το επόμενο έτος.
Σε δύο εβδομάδες, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας θα συναντηθεί για να συζητήσει στρατηγικές για την ανακούφιση των νοικοκυριών. Αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι απίθανο να ακολουθήσουν τη συνήθη μέθοδο μείωσης του πληθωρισμού με υψηλότερα επιτόκια.
Αυτό συμβαίνει γιατί ο Τούρκος πρόεδρος πιστεύει ότι τα υψηλότερα ποσοστά προκαλούν πληθωρισμό, μια άποψη που έρχεται σε αντίθεση με τη συμβατική οικονομική θεωρία.
Και τους τέσσερις από τους τελευταίους πέντε μήνες, ζήτησε από την κεντρική τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια.
