του Ν. Χουρσαλά
Οικονομολόγος-ΜΒΑ in Tourism
Μέλος του τομέα Τουρισμού της Ν.Δ
Τα τελευταία χρόνια, οι ελληνικές Αρχές δημοσιεύουν μια σειρά από στοιχεία τα οποία εμφανίζουν μια υπέρμετρη διόγκωση του εισερχόμενου τουρισμού της χώρας.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια εικονική και σε κάθε περίπτωση μη αποδοτική αύξηση, αφού όλοι οι δείκτες (έσοδα, τουριστική δαπάνη, δαπάνη ανά διανυκτέρευση, διάρκεια παραμονής) καταγράφουν αρνητικά ρεκόρ. Η απόκλιση που παρατηρείται μεταξύ του αριθμού των αφίξεων και των λοιπών στοιχείων, όπως διαπίστωσε και ο Γ.Γ Παγκόσμιου Οργανισμό Τουρισμού κ. Ριφάι, οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες:
- την έλλειψη αξιόπιστης διαδικασίας προσδιορισμού της τουριστικής κίνησης, αφού η χώρα μας είναι από τις ελάχιστες που δεν έχουν αναπτύξει σύστημα εθνικολογιστικής προσέγγισης για τον εισερχόμενο τουρισμού. Η δυσαρμονία εντοπίζεται κυρίως στις βαλκανικές χώρες όπου πλήθος εργαζομένων καταγράφονται ως τουρίστες. Χαρακτηριστικά, τα στοιχεία της Ελλάδας αναφέρουν 1,9 εκ. Βούλγαρους επισκέπτες ενώ το Υπουργείο Τουρισμού της Βουλγαρίας προσδιορίζει τον αριθμό σε 1.043.078.
- τη διάρθρωση του τουριστικού ρεύματος, αφού όπως προκύπτει από τον παρακάτω πίνακα, η χώρας μας εμφανίζει μείωση στις αγορές υψηλής εισοδηματικής στάθμης (Η.Π.Α, Γαλλία, Καναδάς) και άνοδο σε αγορές όπως Αλβανία και Ρουμανία, καταμετρώντας ως τουρίστες τους μετακινούμενους εργαζόμενους από τις χώρες αυτές.
Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδας (2017)-Επεξεργασία SETE Intelligense
Το πρόβλημα της συρρίκνωσης της τουριστικής κίνησης κλιμακώνεται αν λάβουμε υπόψη το διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον στο οποίο εκτυλίσσεται. Η κοινωνικοπολιτική αστάθεια που βιώνει η περιοχή της Αν. Μεσογείου επηρεάζει δομικά την τουριστική κίνηση, δημιουργώντας ένα μετακινούμενο ρεύμα επισκεπτών 20 εκ. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η περίπτωση της γειτονικής Τουρκίας όπου πέρυσι οι αφίξεις μειώθηκαν κατά 30,1% (10,9 εκ.), με τις απώλειες να κλιμακώνονται σε αγορές υψηλής εισοδηματικής στάθμης όπως είναι αυτή της Γερμανίας (45%) ή της Ρωσίας (87%) και τα έσοδα να περιορίζονται κατά 37,1% ήτοι 9,5 δις €.Μια στοιχειώδης προσέγγιση με τη μέθοδο SWOT αναδεικνύει τη γεωπολιτική αστάθεια ως ευκαιρία ανάπτυξη προορισμών όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, κατοχυρώνοντας το στοιχείο της «ασφάλειας» ως κρίσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Σε αυτό το περιβάλλον, η Κύπρος παρουσίασε αύξηση των αφίξεων κατά 19,8 % για το 2016, επιτυγχάνοντας αύξηση των εσόδων κατά 11,9%. Αντίθετα, η χώρα μας παρουσιάζει μείωση σε βασικά μεγέθη όπως είναι τα συνολικά έσοδα(6,8%), η μέση τουριστική δαπάνη (11%), οι δαπάνες διανυκτέρευσης (9,1%), η διάρκεια παραμονής (2%).
Η απόκλιση διευρύνεται στο τρέχον έτος, με την Κύπρο να ανακοινώνει αύξηση αφίξεων για το πρώτο τρίμηνο της τάξης του 15,3% την ώρα που η χώρα μας καταγράφει μείωση 2,8% των αφίξεων και αντίστοιχα 2,7% των εσόδων.
Οι παράγοντες που καθιστούν μη ανταγωνιστικό το ελληνικό τουριστικό προϊόν προκύπτουν από μια βασική σύγκριση με τη Κύπρο, η οποία αποτελεί υποκατάστατο τουριστικό προορισμό και παρουσιάζονται στο παρακάτω διάγραμμα:
Πηγή: ΙΝΣΕΤΕ (2017)
Το συνολικό κόστος της Κύπρου υπολείπεται κατά 14 μονάδες ως ποσοστό της τελικής τιμής προϊόντος (32,% έναντι 46%), παρά το γεγονός ότι το μισθολογικό κόστος είναι μεγαλύτερο, συρρικνώνοντας τα κέρδη και κατά συνέπεια τις επενδύσεις, την τιμολογιακή ελαστικότητα σε περιόδους χαμηλής ζήτησης, την τουριστική περίοδο και τελικά την ανταγωνιστικότητα του κλάδου.
Συνοψίζοντας, η σύγκριση των δύο τουριστικών υποκατάστατων Ελλάδας και Κύπρου αναδεικνύει την ουσία του ελληνικού προβλήματος: ο τουρισμός αποτελεί διαρκές κεφαλαιουχικό αγαθό αυτής της χώρας, η οποία σήμερα περισσότερο από ποτέ έχει ανάγκη για ένα εθνικό σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης προσαρμοσμένο στις σύγχρονες εξελίξεις (Brexit, εμφύλιες συγκρούσεις, μεταναστευτικό) με έμφαση στην απορρόφηση του «μετακινούμενου» τουριστικού ρεύματος, τη διείσδυση σε αναδυόμενες αγορές, τη διεύρυνση της τουριστικής περιόδου.
