Ο υπερτουρισμός πλήττει την Ευρώπη | Μέτρα για την αντιμετώπισή του | Παραδείγματα πόλεων

Το ζήτημα του υπερτουρισμού, που απασχόλησε αρκετούς προορισμούς τα τελευταία χρόνια πριν την πανδημία, επέστρεψε με νέα δυναμική, τώρα που τα διεθνή ταξίδια αναβιώνουν απροσδόκητα γρήγορα, πλήττοντας μια σειρά από προορισμούς από τη Βενετία έως τα Φίτζι -τον δημοφιλή προορισμό του Ειρηνικού όπου η λέξη “υπερτουρισμός” αναζητείται στο Google πολύ περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στη Γη. Από τα… νύχια του δεν φαίνεται να ξεφεύγει η Ευρώπη, με μια σειρά από προορισμούς στη γηραιά ήπειρο να αναζητούν λύσεις για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό του φαινομένου.

Ο επίσημος αριθμός των διεθνών αφίξεων τουριστών διπλασιάστηκε από το 1998 έως το 2019, σε 2,4 δισεκατομμύρια ετησίως.

Η αύξηση ήταν ιδιαίτερα έντονη σε μερικές ευρωπαϊκές πόλεις. Από τη δεκαετία του 1990, καθώς οι περισσότερες πόλεις πιο ασφαλείς, και οι πτήσεις χαμηλού κόστους ξεπήδησαν σαν… μανιτάρια, τα σύντομα ταξίδια σε αυτά τα μέρη έγιναν ο κανόνας.

Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, ο αστικός τουρισμός αναπτύχθηκε ταχύτερα από τις παραδοσιακές διακοπές “ήλιου και θάλασσας” ή τις περιηγήσεις. Στη Βαρκελώνη, για να αναφέρουμε μια ακραία περίπτωση, ο αριθμός των τουριστών που διαμένουν σε ξενοδοχεία εκτινάχθηκε από 1,7 εκατομμύρια το 1990 σε 9,5 εκατομμύρια το 2019 -αριθμός που δεν περιλαμβάνει τα Airbnbs της πόλη.

Από την άλλη, σε ορισμένες γειτονιές του Παρισιού, αναφέρει η εφημερίδα, ο αριθμός των ξένων επισκεπτών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ξεπερνάει τις 100.000.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ένα οδυνηρό παράδοξο του αστικού τουρισμού είναι ότι οι πόλεις που προσελκύουν τους περισσότερους επισκέπτες είναι πυκνοκατοικημένοι, αρχαίοι οικισμοί, που δεν έχουν χώρο ακόμη και για τους κατοίκους τους.

Τα μειονεκτήματα του τουρισμού είναι πλέον ευρέως κατανοητά. Το ερώτημα είναι: τι μπορεί να γίνει για αυτό;

Η σκόπιμη μείωση του τουρισμού θα ήταν ένα γενναίο βήμα, ακόμη κι αν αυτό ήταν εφικτό σε έναν κόσμο με δισεκατομμύρια αναδυόμενους καταναλωτές.

Η τουριστική βιομηχανία αντιπροσωπεύει άμεσα περίπου το 4% του ευρωπαϊκού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, το οποίο αυξάνεται στο 10% εάν ληφθούν υπόψη οι δεσμοί με άλλους οικονομικούς τομείς, αναφέρει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ο τουρισμός παρέχει θέσεις εργασίας που δεν μπορούν να απομακρυνθούν. Οι επισκέπτες βοηθούν στη χρηματοδότηση της συντήρησης μνημείων και μουσείων. Και ορισμένες πόλεις, ειδικά στη νότια Ευρώπη, δεν έχουν να παρουσιάσουν παρά την κληρονομιά τους. Όταν οι τουρίστες εξαφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μέρη όπως η Φλωρεντία και η Βαρκελώνη συνειδητοποίησαν πόσο λίγες εναλλακτικές είχαν για την ενίσχυση της οικονομίας τους.

Υπάρχουν ορισμένα προφανή πράγματα που θα μπορούσαν να κάνουν οι πόλεις για να ελέγξουν τις τουριστικές ροές. Αυτά είναι:

Αύξηση των τουριστικών φόρων. Το Παρίσι, για παράδειγμα, επιβάλλει φόρο 5 ευρώ τη βραδιά για επισκέπτες που διαμένουν σε ξενοδοχεία που κατηγοριοποιούνται ως “palaces”, όπου η τιμή δωματίου μπορεί να ξεπερνά τα 2.000 ευρώ.

Έμφαση στους ποιοτικούς τουρίστες. Δηλαδή στους ταξιδιώτες που πραγματοποιούν υψηλές δαπάνες.

“Εξάπλωση” των τουριστών. Αυτό συνεπάγεται τον περιορισμό της ανάπτυξης των ξενοδοχείων και των Airbnb στο κέντρο της πόλης και τη διασπορά τους σε προάστια και κοντινές πόλεις.

Αποανάπτυξη. Η ριζική λύση στον υπερτουρισμό. Μια ευρωπαϊκή πόλη που το έχει πράξει είναι το Άμστερνταμ. Η οικονομία του Άμστερνταμ αυξήθηκε κατά 132%, από το 1995 έως το 2019, με μοχλούς ανάπτυξης τις υπηρεσίες πληροφόρησης και επικοινωνίας (συμπεριλαμβανομένης της πληροφορικής), καθώς, επίσης, τις χρηματοοικονομικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες. Σήμερα, καθώς η άνθηση συνεχίζεται, οι τοπικές επιχειρήσεις δυσκολεύονται αρκετά να βρουν προσωπικό ακόμη και χωρίς ο τουριστικός τομέας να αποτελεί το επίκεντρο της οικονομιας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το Άμστερνταμ αποτελεί την πρώτη πόλη στην ιστορία του τουριστικού μάρκετινγκ, που λάνσαρε τουριστική καμπάνια αποτροπής του φθηνού τουρισμού, με το μότο “Stay Away”.