Η τουριστική χρονιά για το 2011 μπορεί να είχε για τον ελληνικό τουρισμό θετικά πρόσημα λόγω της κρίσης στην Βόρειο Αφρική, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να καθησυχάσουν οι Έλληνες τουριστικοί επιχειρηματίες και φορείς. Όσο καιρό παρατείνεται η λύση θεσμικών και νομοθετικών προβλημάτων μεταξύ φορέων και επιχειρήσεων, και δεν υπάρχει ένα Master Plan με ξεκάθαρη στρατηγική και κοινούς στόχους, τότε ο κίνδυνος να χαθούν πολύτιμα μερίδια αγοράς είναι μεγάλος.
Επίσης μεγάλα πρόβληματα δημιουργούν η εσωστρεφή νοοτροπία, η συνεχή ασυνεργασία, ο ευκαιριακός τυχοδιωκτισμός, η επιχειρηματική απραγία, ο αναξιόπιστος ερασιτεχνισμός. Όλα τα παραπάνω επιδεινώνουν την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας σαν «τοπ» προορισμό, και κατά συνέπεια των επιχειρήσεων που διαμορφώνουν το τουριστικό προϊόν μιας περιοχής. Έτσι όχι μόνο δεν θα μπορέσει να ορθοποδήσει ο ελληνικός τουρισμός, αλλά δεν θα δημιουργηθεί και το κατάλληλο επενδυτικό κλίμα. Οι Γερμανοί πράκτορες εκτιμούν ότι το 2012 δεν θα έχει την ίδια δυναμική. Έτσι έχουν γίνει περισσότερο επιλεκτικοί και προσεκτικοί, τόσο όσον αφορά την επιλογή προορισμών, όσο και με ποιές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις θα συνεργαστούν. Η όλη κατάσταση έχει βέβαια επηρεαστεί και από την οικονομική κρίση που επικρατεί.
Με αυτή την ανησυχητική εισαγωγή η Stefanis Marketing Consulting GmbH, που εδρεύει στη Γερμανία περιγράφει το κλιμα για τον ελληνικό τουρισμό.
Σύμφωνα με σχετική έρευνα της εταιρίας: «
Για τους Έλληνες ξενοδόχους είναι επιτακτική ανάγκη να δυναμώσουν και να οργανώσουν τις πωλήσεις τους μέσα από περισσότερα ιντερνετικά sites, και online travel agents (OTAs). Για να το πετύχουν αυτό, είναι απαραίτητη η χρήση έξυπνων τεχνολογιών ενιαίας διαχείρισης κρατήσεων (Channel manager). Οι ξενοδόχοι δεν θα πρέπει να αναριωτώνται γιατί δεν έχουν κρατήσεις, αλλά θα πρέπει να ενημερωθούν σωστά, για το τί θα πρέπει να κάνουν, για να προσελκύσουν τις δυνητικές πελατειακές τους αγορές να κάνουν κρατήσεις. Μόνο με μεθοδευμένες κινήσεις και μία ξεκάθαρη στρατηγική, τόσο σε επίπεδο επιχείρησης, όσο και σε επίπεδο περιοχής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα υπάρξουν αποτελέσματα.
Ο κίνδυνος επιδείνωσης της ύφεσης κυρίως στις μεσογειακές χώρες αναγκάζει τους πράκτορες να ξεκαθαρίσουν προσεκτικά το χαρτοφυλάκιο των ξενοδοχειακών καταλυμάτων στους επιλεγμένους προορισμούς, και να διαλέξουν μόνο τέτοιους προορισμούς, οι οποίοι έχουν προσαρμοστεί στις τάσεις των καταναλωτών. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη το πρόβλημα, και λειτουργούν με το ίδιο κατεστημένο της αναποτελεσματικής «απραξίας» και «ανικανότητας». Ακόμη και σήμερα οι περισσότεροι τουριστικοί προορισμοί στην Ελλάδα, δεν έχουν αντιληφθεί το οξύτατο ανταγωνιστικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται, και δεν έχουν καταφέρει να αναδείξουν σωστά τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα – εάν ακόμη αυτά υπάρχουν.
Η οικονομική κρίση και η οικονομική στενότητα που κυριαρχεί σε όλα τα επίπεδα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν έχει ακόμη ευαισθητοποιήσει στον κατάλληλο βαθμό τους αρμόδιους φορείς, να λειτουργήσουν και να διαχειριστούν πια τα οικονομικά τους, με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια. Οι δαπάνες των προϋπολογισμών συνεχίζουν να γίνονται με βάση κάποιων κωδικών για δράσεις, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις και τάσεις που επικρατούν στις πελατειακές αγορές. Πώς λοιπόν περιμένει κανείς να έχει θετικά αποτελέσματα;
Η εκπόνηση στρατηγικών σχεδιασμών τουριστικής προβολής περιορίζεται σε κάποιες μελέτες, οι οποίες όχι μόνο δεν λαμβάνουν υπόψιν τις παραμέτρους και τάσεις των γεωγραφικών και πελατειακών αγορών, αλλά και δεν είναι υλοποιήσιμες. Ακόμη και στην περίπτωση που υλοποιηθούν, δεν επιφέρουν αποτελέσματα, απλά γίνονται για να δικαιολογηθούν οι δαπάνες. Έτσι δαπανούνται πάλι κονδύλια σε ανούσιες και μη αποτελεσματικές δράσεις, και στο τέλος αναρωτιέται κανείς, γιατί δεν απέδωσε η μία ή η άλλη ενέργεια.
Η έλλειψη τεχνογνωσίας και εξειδικευμένου προσωπικού σε θέματα τουριστικού και ξενοδοχειακού μάρκετινγκ είναι ένα επίσης καυτό θέμα στην ελληνική τουριστική βιομηχανία. Δυστυχώς η κατάσταση αυτή επηρεάζεται αρνητικά επίσης και από την ημιμάθεια που επικρατεί, λόγω της ανυπαρξίας ενός σωστά δομημένου εκπαιδευτικού και επαγγελματικού μοντέλου».
Και καταλήγει η εταιρία: «Παρακολουθούμε από το 1989 την κωμικοτραγική κατάσταση εξέλιξης του ελληνικού τουρισμού. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι ότι, ναι μεν όλοι διαλαλούν ότι ο τουρισμός είναι η ατμομηχανή της Ελλάδας, κανείς όμως τελικά δεν είναι σε θέση να σπάσει κατεστημένα και να δώσει την ώθηση ανάπτυξης που χρειάζεται η ελληνική τουριστική βιομηχανία».
Τα συμπεράσματα αυτά της εταιρίας προέκυψαν από την δημοσίευση του καθιερωμένου ετησίου «ντοσιέ» (για 40η φορά) του περιοδικού fvw με Νρ. Έκδοσης 25-26/11 22/11, που δίνει μία σφαιρική εικόνα των μέχρι τώρα αποτελεσμάτων από 63 γερμανικούς διοργανωτές ταξιδίων (tour operators) για το 2011. Ο Πρόεδρος της Ένωσης Ταξιδιωτικών Γραφείων (DRV) κ. Γιούργκεν Μπούχι δήλωσε στα πλαίσια της ετήσιας συνέλευσης που έγινε στην νοτιοκορεάτικη πόλη Daegu ότι «το 2011 ήταν μία χρονιά ρεκόρ για την γερμανική τουριστική βιομηχανία».
Τα σημαντικότερα αποτελέσματα και στοιχεία, έχουν ως εξής:
Αύξηση τζίρου πάνω από 9% (βλέπε πίνακα Νρ. 1+3): Με βάση τα μεγέθη που δήλωσαν στην fvw οι 63 γερμανικοί διοργανωτές ταξιδίων, τα έσοδά τους παρουσίασαν μία αύξηση της τάξης του 9,1% και έφτασαν τα 23,3 δις. ευρώ μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 2011 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2010. Στην συνολική κατάταξη υπάρχουν και 6 νέοι πράκτορες: Η Binoli – θυγατρική εταιρεία της Air Berlin σπάει κάθε ρεκόρ με 45,7 εκατ. τζίρο και αύξηση +70,5%, ενώ ακολουθεί ο εξειδικευμένος πράκτορας για την Κροατία I.D. Riva με συνολικό τζίρο γύρω στα 23 εκατ. ευρώ. Ο νέος πράκτορας Tropo κατάφερε να πετύχει την 1η χρονιά λειτουργίας του τζίρο ύψους 17 εκατ. ευρώ.
Ο αριθμός πελατών αυξάνει με πιό αργούς ρυθμούς (βλέπε πίνακα Νρ. 4+5): Ο αριθμός πελατών αυξήθηκε μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 2011 στα 31,9 εκατ. (+5%) σε σύγκριση με πέρυσι. Η διαφορά των 4 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με τα έσοδα, οφείλεται κυρίως στις αυξήσεις τιμών ειδικότερα λόγω της επιβάρυνσης φόρου στο κόστος καυσίμων (κιροζίνη) των αεροπορικών εταιρειών, και κατ΄επέκταση στο κόστος αεροπορικών εισιτηρίων. Επίσης αξίζει να αναφερθεί ότι σε μερικές περιοχές οι τιμές των ξενοδοχείων ήταν υψηλότερες απ΄ότι τα περασμένη έτη.
Η TUI είχε αύξηση, η FTI ανέβηκε στην θέση Νρ. 4 (βλέπε πίνακα Νρ. 2): Οι ταξιδιωτικοί κολοσσοί TUI, Rewe, Thomas Cook κατάφεραν να αυξήσουν τα έσοδά τους το 2011 και να βελτιώσουν τα μερίδια αγοράς, ενώ ο όμιλος FTI βελτίωσε την θέση του στην κατάταξη, μιας και ενσωμάτωσε στα έσοδα του, τα έσοδα του πράκτορα «δυναμικών πακέτων διακοπών» Big X-Tra. Μετά ακολουθούν στην θέση 5 η Alltours και στην θέση 6 η Aida Cruises.
Οι Μικρομεσαίοι tour operators στην Γερμανία αύξησαν τον κύκλο εργασιών τους : Ένας από τους κυριότερους λόγους είναι το γεγονός, ότι οι περισσότεροι από τους μικρο-μεσαίους ταξιδιωτικούς πράκτορες ανέπτυξαν εξειδικευμένες υπηρεσίες και ελκυστικά πακέτα διακοπών, με τα οποία κατάφεραν να κερδίσουν σημαντικά μερίδια πελατειακών αγορών. Για παράδειγμα
— οι tour operators με λεωφορεία όπως είναι οι Alpentour, Hafermann, Eberhard, ναι μεν έχασαν πελατείες, μπόρεσαν όμως να αυξήσουν τα έσοδά τους.
— οι tour operators για εξοχικές κατοικίες, βίλλες κλπ. όπως είναι η Inter Chalet είχαν αύξηση 5,3% στα έσοδα και 3,2% στον αριθμό πελατών, ενώ για το 2012 προβλέπουν μία αύξηση εσόδων της τάξης του 6%. Ο μικρότερος σε μέγεθος πράκτορας Interhome είχε αύξηση 16,4% σε έσοδα, και 9,6% σε πελάτες. Η Novasol δεν έχει δηλώσει μέχρι στιγμής μεγέθη (τον περασμένο Μάρτιο είχε δηλώσει ο πράκτορας μία διψήφια ποσοστιαία αύξηση στις κρατήσεις).
— οι tour operators με πακέτα ταξιδίων με επιμορφωτικό χαρακτήρα διακοπών ειδικότερα στις Ασιατικές χώρες και αυτές της Βορείου Αφρικής, είχαν μείωση του κύκλου εργασιών τους: Η Studiosus -3,1%, ο Ikarus -7,6%, o Hirsch -2,8%. Μόνο η Gebeco κατάφερε να πετύχει μία μικρή αύξηση εσόδων της τάξης του 1%.
— οι tour operators πολυτελών διακοπών και ειδικότερα διακοπών ευεξίας είχαν ως επί το πλείστον διψήφια ποσοστιαία αύξηση στα έσοδά τους: Η Wikinger +12,5%, η Lernidee +14%.
Αύξηση κερδών στους περισσότερους tour operators : Oι tour operators στην Γερμανία αντιστάθηκαν στην κρίση της Βορείου Αφρικής, καθώς επίσης και στις αυξημένες τιμές αεροπορικών εισιτηρίων, και μάλιστα οι 34 στους 50 δήλωσαν ότι τα κέρδη τους προ φόρων αυξήθηκαν. Οι 11 είναι στο ίδιο επίπεδο με πέρυσι, ενώ μόνο 5 είχαν μείωση κερδών. Οι 13 πράκτορες δεν ανέφεραν μεγέθη σχετικά με το εάν είχαν κέρδη ή ζημιές.
Τα αεροπορικά ταξίδια αυξήθηκαν ραγδαία με ρυθμούς της τάξης του 10% : Τα αεροπορικά εισιτήρια είναι το σημαντικότερο τμήμα των μεγαλύτερων tour operators. Η TUI και η Neckermann & Co πέτυχαν το μεγαλύτερο μερίδιο εσόδων τους όσον αφορά τα αεροπορικά εισιτήρια προς τις μεσογειακές χώρες, και γενικά τους κοντινούς προορισμούς.
Η αγορά των κρουαζιέρων συνεχίζει να αναπτύσσεται δυναμικά (βλέπε πίνακα Νρ. 6+7): Ένας από τους κυρίους λόγους είναι η αύξηση των στόλων, καθώς επίσης και η ραγδαία αύξηση του αριθμού πελατών (+15%). Τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 14% σε σύγκριση με πέρυσι. Επίσης η ποικιλομορφία ταξιδιών και προορισμών κάνουν το προϊόν της κρουαζιέρας πολύ ελκυστικό.
Η αγορά «δυναμικών πακέτων διακοπών» (Dynamic Packaging) παραμένει ένα μεγάλο trend : Οι περισσότεροι διοργανωτές ταξιδίων προσφέρουν σε συνεργασία με μικρομεσαίους εξειδικευμένους «Χ-tour operators» δυναμικά πακέτα διακοπών, αξιοποιώντας έτσι την υπερπροσφορά αεροπορικών εισιτηρίων και ξενοδοχείων. Το αντίστοιχο μερίδιο σε έσοδα τέτοιων δυναμικών πακέτων ανέρχεται περίπου στο 10% του συνολικού τζίρου που πραγματοποιήθηκε μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 2011. Οι εξειδικευμένοι «Χ-tour operators» μεγαλώνουν με διψήφια ποσοστιαία μεγέθη εσόδων, όπως είναι η JT Touristik με αύξηση της τάξης του 69,5%, η Vtours με +30,6%, ενώ ο πράκτορας LMX Touristik χάνει την πρωτιά παρόλο που είχε αύξηση της τάξης του 11,4%.
Κλασσικοί προορισμοί διακοπών ωφελούνται από την κρίση στην Βόρειο Αφρική (βλέπε πίνακα Νρ. 8): Οι tour operators αντέδρασαν έγκαιρα, και διοχέτευσαν πελατειακά δυναμικά σε ασφαλείς μεσογειακούς προορισμούς,, τα οποία ενώ αρχικά είχαν κλείσει τις διακοπές τους στην Αίγυπτο, Τυνησία, κλπ., προτίμησαν να περάσουν τις διακοπές τους σε χώρες όπως είναι η Ελλάδα (1.633 εκατ.) με μία αύξηση της τάξης του 6%, η οποία ενδέχεται να είναι και κατά κάτι υψηλότερη. Οι Κανάριοι νήσοι κατάφεραν να απορροφήσουν το μεγαλύτερο ποσοστό γερμανών επισκεπτών από την κρίση στην Βόρειο Αφρική (2.632 εκατ.) με αύξηση +13% και ωφελήθηκαν ειδικά τους χειμερινούς μήνες.
Συμπεράσματα όσον αφορά την ελληνική τουριστική
Οι ταχύτητες ανάπτυξης άλλων ανταγωνιστικών περιοχών δεν αφήνουν περιθώρια – εάν συνεχιστεί το ίδιο τροπάρι, να επανατοποθετηθεί η Ελλάδα σαν «τοπ προορισμός» αναδεικνύοντας σε λίγο χρονικό διάστημα, όλα τα συγκριτικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα.
