Προτεραιότητα πρέπει να αποτελεί ο ποιοτικός τουρισμός, στο πλαίσιο και της προστασίας των ανθρώπων, των τοπικών κοινωνιών και της φύσης, από φαινόμενα υπερτουρισμού, τονίζει σε συνέντευξή του στο money-tourism.gr, ο κ. Ρήγας Ποτηρόπουλος, partner στο αρχιτεκτονικό γραφείο Potiropoulos+Partners.
Ο κ. Ποτηρόπουλος μιλά για την Αθήνα και την αναγκαιότητα αναβίωσης κτιρίων-ορόσημων, στο πλαίσιο έργων αστικής ανάπλασης, τα οποία είναι πλέον αναγκαία στη διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης, ενώ παράλληλα, όπως υπογραμμίζει, θα την καταστήσουν πιο ελκυστική και προσιτή τόσο στους κατοίκους όσο και στους τουρίστες.
Η συνέντευξη
Η συνέντευξη του κ. Ρ. Ποτηρόπουλου, έχει ως εξής:
Υπάρχει μια συζήτηση στη χώρα μας, ενόψει και της νέας τουριστικής σεζόν, για τον «υπερτουρισμό». Υπάρχει τέτοιο θέμα και αν ναι ποια μέτρα πιστεύετε ότι πρέπει να ληφθούν ώστε να μην πληγεί το φυσικό της περιβάλλον, όπως συνέβη στην Ισπανία;
Ο υπερτουρισμός συνιστά «εχθρό» της αυθεντικής εμπειρίας που είναι βασικό κριτήριο επιλογής προορισμού, από ολοένα και περισσότερους τουρίστες. Πρέπει να οριστούν κανόνες που συνδέονται με την προστασία των ανθρώπων, των τοπικών κοινωνιών και της φύσης, ενώ ο ποιοτικός τουρισμός θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα.
Για την προστασία του φυσικού μας περιβάλλοντος, οφείλουμε να στοχεύσουμε στην ενθάρρυνση πρακτικών βιώσιμου τουρισμού που μπορούν να συμβάλουν στον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων του υπερτουρισμού. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την προώθηση του οικοτουρισμού και των βιώσιμων επιλογών μετακίνησης, σε συνδυασμό με επενδύσεις σε υποδομές, που θα συμβάλλουν στη βελτίωση της φέρουσας ικανότητας ενός προορισμού . Παράλληλα, αντί να επικεντρώνονται αποκλειστικά σε παραδοσιακά τουριστικά προϊόντα, οι προορισμοί θα μπορούσαν να διαφοροποιήσουν τις προτάσεις τους προωθώντας λιγότερο γνωστές περιοχές ή δραστηριότητες. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην κατανομή της τουριστικής ζήτησης σε διάφορες περιοχές και να αποτρέψει τον υπερπληθυσμό σε δημοφιλείς περιοχές.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο υπερτουρισμός είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα και καμία λύση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει όλες τις προκλήσεις που θέτει. Για την προώθηση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης απαιτείται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που να λαμβάνει υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τουρισμού. Η προστασία του τοπικού μας ιδιώματος και η αναζήτηση μιας ισορροπημένης σχέσης ανάμεσα στο δομημένο περιβάλλον και το φυσικό οφείλει να παραμείνει κεντρικό ζητούμενο.
Στην Αθήνα συντελείται στις ημέρες μας μια «αρχιτεκτονική αναγέννηση» μέσα από την αναβίωση κτιρίων–ορόσημων, μέσα από αστικές αναπλάσεις, αλλά και τη δημιουργία νέων σύγχρονων κτιρίων. Μπορεί όλη αυτή η δραστηριότητα να αποτελέσει ευκαιρία που θα αλλάξει την εικόνα της Αθήνας προς το καλύτερο;
Η έννοια του ιστορικού κέντρου αποτελεί θεμελιώδες γνώρισμα των ευρωπαϊκών πόλεων, για λόγους πολιτιστικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς. Η δυνατότητα ανάκλησης της μνήμης, το ότι η πόλη έχει κάτι να μας διηγηθεί αφενός μέσα από την πολεοδομική της δομή και αφετέρου μέσω των κτιρίων της, προσφέρει στον επισκέπτη ένα μοναδικό ταξίδι στο χρόνο. Το πρόβλημα του κέντρου της Αθήνας όμως είναι ότι αναπτύχθηκε χωρίς ισχυρό ιστορικό πυρήνα. Η αναβίωση κτιρίων-ορόσημων και η συμμετοχή σε έργα αστικής ανάπλασης είναι πλέον αναγκαία στη διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης, ενώ παράλληλα θα την καταστήσουν πιο ελκυστική και προσιτή τόσο στους κατοίκους όσο και στους τουρίστες. Ταυτόχρονα, η δημιουργία νέων σύγχρονων κτιρίων έχει συμβάλλει στην αναδιαμόρφωση της εικόνας της Αθήνας και προσδίδει στην πόλη μια πιο σύγχρονη και «διεθνή» αίσθηση που έχει προσελκύσει τόσο νέες επιχειρήσεις και επενδύσεις, όσο και επισκέπτες.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η αρχιτεκτονική αναγέννηση στην Αθήνα θα πραγματοποιηθεί με τρόπο που θα είναι βιώσιμος και θα σέβεται την κληρονομιά της πόλης. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι η αρχιτεκτονική αποτελεί όχημα ευημερίας και κοινωνικής και πολιτισμικής χειραφέτησης. Η συλλογική ταύτιση αντιλήψεων ως προς τους κανόνες διαχείρισης τόσο του χτισμένου όσο και του φυσικού χώρου θα συμβάλει στην αναγέννηση της εικόνα της κοινωνίας μας – η οποία οφείλει να χαρακτηρίζεται από μία τάση ανανέωσης και καινοτομίας – που ενδέχεται να προκαλέσει ρήγματα στην στερεοτυπική της εικόνα.
Τι πιστεύετε ότι λείπει από την «Αθηναϊκή Ριβιέρα» προκειμένου να καταστεί εφάμιλλη αντίστοιχων περιοχών του εξωτερικού; Και σε ποιο βαθμό και πως θα επηρεαστεί η Αττική ακτογραμμή, με αφορμή την επένδυση στο Ελληνικό;
Η ανάπτυξη της Αττικής παραλιακής ζώνης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το μέλλον της πρωτεύουσας. Η σημερινή Αθήνα δεν διαθέτει ένα δίκτυο ισχυρών σημείων αναφοράς που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως κοινωνικοί πυκνωτές. Υπάρχει συνεπώς, η ανάγκη ενός πολεοδομικού σχεδιασμού που θα λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος, θα επιτρέψει στην Αθήνα να ανοιχτεί στην θάλασσα και θα αποτελέσει εφαλτήριο μελλοντικών αναπτύξεων. Ο συνδετικός κρίκος αυτής της τόσο κρίσιμης οργανικής ένωσης είναι η λεγόμενη «Αθηναϊκή Ριβιέρα».
Ζητήματα, όπως η ανάπτυξη του οδικού δικτύου, των δημόσιων υποδομών και η δημιουργία χώρων στάθμευσης, επίσης η διεύρυνση του φάσματος των δραστηριοτήτων και των αξιοθέατων που προσφέρονται στους επισκέπτες, καθώς και η λήψη μέτρων για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της φυσικής ομορφιάς της ακτογραμμής, θα μπορούσαν να διαμορφώσουν το παραλιακό μας μέτωπο προκειμένου να καταστήσει συγκρίσιμο με παρόμοια του εξωτερικού.
Όσον αφορά τον αντίκτυπο της επένδυσης του Ελληνικού στην ακτογραμμή της Αττικής, αναμένεται να έχει θετικές επιπτώσεις. Δεν αποτελεί απλώς μια «νησίδα» τοπικής εμβέλειας αλλά ένα πολύτιμο εργαλείο για την μελλοντική αναβάθμιση της Αθήνας και «κλειδί» για την οικονομική της ανάπτυξη. Η «νέα πόλη» που θα δημιουργηθεί έχει προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε πόλο έλξης νέων δραστηριοτήτων, με διεθνή προοπτική.
Συνολικά, θα είναι σημαντικό να εξισορροπηθεί η οικονομική ανάπτυξη με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και τις ανάγκες της τοπικής κοινότητας, ώστε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη επιτυχία της περιοχής ως τουριστικού προορισμού.
Πώς αντιλαμβάνεστε τις έννοιες «αειφόρος σχεδιασμός», «πράσινη αρχιτεκτονική»; Πόσο σας απασχολούν στα έργα που σχεδιάζετε στο γραφείο, ειδικότερα στην τυπολογία των έργων φιλοξενίας;
Ο αειφόρος σχεδιασμός και η πράσινη αρχιτεκτονική είναι στενά συνδεδεμένες έννοιες που αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον, ενώ παράλληλα προωθούν την αποδοτική χρήση των τοπικών φυσικών πόρων. Ο βιώσιμος σχεδιασμός επιδιώκει τη δημιουργία προϊόντων, διαδικασιών και συστημάτων που ικανοποιούν τις ανάγκες του παρόντος χρόνου χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιούν τις δικές τους ανάγκες. Η πράσινη αρχιτεκτονική, από την άλλη πλευρά, επικεντρώνεται ειδικά στο σχεδιασμό και την κατασκευή κτιρίων που χρησιμοποιούν υλικά φιλικά προς το περιβάλλον, μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας και προωθούν ένα υγιές περιβάλλον διαβίωσης.
Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός αποτελεί βασικό πυλώνα στην αρχιτεκτονική του γραφείου και στόχος μας είναι η προσαρμογή του εκάστοτε κτιρίου στις τοπικές συνθήκες. Στον κλάδο της φιλοξενίας, η βιωσιμότητα έχει γίνει όλο και πιο σημαντική, καθώς οι επισκέπτες αποκτούν μεγαλύτερη περιβαλλοντική συνείδηση και αναζητούν καταλύματα φιλικά προς το περιβάλλον. Στο γραφείο εξετάζουμε μια σειρά στρατηγικών για την ενσωμάτωση του αειφόρου σχεδιασμού και της πράσινης αρχιτεκτονικής σε έργα φιλοξενίας, όπως η βελτιστοποίηση του προσανατολισμού και της διάταξης του κτιρίου, η ενσωμάτωση φυσικού φωτισμού και αερισμού, η χρήση ενεργειακών αποδοτικών συστημάτων, και ο καθορισμός βιώσιμων υλικών και τελειωμάτων. Επιπλέον, δίνουμε έμφαση σε βιώσιμες πρακτικές που μπορούν να ενσωματωθούν στη λειτουργία του κτιρίου, όπως μέτρα εξοικονόμησης νερού και ενέργειας, προγράμματα μείωσης των αποβλήτων και ανακύκλωσης, και ενθάρρυνση της φιλικής προς το περιβάλλον (eco-friendly) συμπεριφοράς των επισκεπτών.
Το μη εκπαιδευμένο μάτι έχει συνηθίσει να «θαυμάζει» τα πάντα στην μοντέρνα αρχιτεκτονική, ωστόσο υπάρχουν εφήμερες μόδες που απομακρύνονται από την ουσία. Αλήθεια, ποια πιστεύετε ότι είναι η ουσία της αρχιτεκτονικής σήμερα; Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη πρόκληση για την αρχιτεκτονική του μέλλοντος, με δεδομένο το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και εκείνο του υπερπληθυσμού;
Η αρχιτεκτονική δεν σημαίνει απλά ένα άρτιο αισθητικό αποτέλεσμα, αλλά ότι κάθε γραμμή που σχεδιάζουμε έχει βαθύτερες και μακροχρόνιες επιπτώσεις σε κάθε πτυχή της ζωής μας και βέβαια στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον. Σήμερα, η αρχιτεκτονική καλείται να επανερμηνεύσει τα πολλαπλά πεδία που γεννά η εξέλιξη του σύγχρονου τρόπου ζωής, ώστε να μπορεί να αφουγκράζεται τις εν δυνάμει αλλαγές μιας ανοικτής πλέον κοινωνίας και να τις μετουσιώνει σε έναν αρχιτεκτονικό λόγο με νόημα, που αντιστέκεται στην μόδα, στην ομοιογενοποίηση και στην άγονη επανάληψη, ενώ ταυτόχρονα απορροφά και αξιοποιεί τις νεωτερικές τάσεις.
Η μεγαλύτερη πρόκληση για την αρχιτεκτονική στο μέλλον, είναι αναμφίβολα η επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης των προβλημάτων της κλιματικής αλλαγής και του υπερπληθυσμού. Ως αρχιτέκτονες θα πρέπει να επικεντρωθούμε στη δημιουργία δομών που ελαχιστοποιούν το αποτύπωμα άνθρακα, χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και είναι ανθεκτικές στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Επιπλέον, θα πρέπει να σκεφτούμε δημιουργικά για το πώς θα σχεδιάσουμε κτίρια που θα μπορούν να φιλοξενήσουν τον αυξανόμενο πληθυσμό, προωθώντας παράλληλα την αίσθηση της κοινότητας και της σύνδεσης με το φυσικό περιβάλλον. Αυτό θα απαιτήσει συνεργασία με επιστήμονες, φορείς χάραξης πολιτικής και κοινότητες για την ανάπτυξη καινοτόμων και βιώσιμων λύσεων.
