Το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών – ΙΟΒΕ οργάνωσε την Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2021, διαδικτυακή εκδήλωση-αφιέρωμα στον εκλιπόντα Επίτιμο Πρόεδρό του, Θεόδωρο Παπαλεξόπουλο, κατά την οποία έλαβε χώρα συζήτηση με θέμα «Ελληνική Κοινωνία: Από τη σπορά στην καρποφορία», ενώ αμέσως μετά προβλήθηκε η ταινία-αφιέρωμα «Χρέος Σποράς».
Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο Πρωθυπουργός, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος συμμετείχε στο τραπέζι συζήτησης. Στη συζήτηση έλαβαν μέρος ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Νίκος Βέττας, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Chipita και Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΕΒ, κ. Σπύρος Θεοδωρόπουλος, ο Καθηγητής Πολιτκής Επιστήμης του Πανεπιστήμιου της Οξφόρδης, κ. Στάθης Καλύβας, και ο Επίτιμος Πρόεδρος του ΙΟΒΕ, κ. Ραφαήλ Μωυσής. Τη συζήτηση συντόνισε ο Γενικός Διευθυντής του ομίλου Economia, κ. Αντώνης Παπαγιαννίδης.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με χαιρετισμό του Προέδρου του ΙΟΒΕ, κ. Παναγιώτη Θωμόπουλου, που υπογράμμισε ότι σκοπός της εκδήλωσης «είναι να αποτίσει έναν ελάχιστο φόρο τιμής στον ένα από τους δύο γεννήτορες του ΙΟΒΕ, τον Θεόδωρο Παπαλεξόπουλο». Σημείωσε ότι «ο Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος με τις ιδέες του και τις δημιουργικές προσεγγίσεις του σε μείζονα θέματα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, επηρέασε καθοριστικά τους προσανατολισμούς τόσο του ΙΟΒΕ όσο και αυτών που είχαν την τύχη να εργαστούν δίπλα του και να συνεργαστούν μαζί του. Το ΙΟΒΕ ιδρύθηκε από τον Θεόδωρο Παπαλεξόπουλο και τον Δημήτρη Μαρινόπουλο το 1975, με τη φιλοδοξία να προωθεί την ανεξάρτητη επιστημονική έρευνα για τα τρέχοντα και αναδυόμενα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, να παρέχει αντικειμενική πληροφόρηση και να διατυπώνει προτάσεις οι οποίες είναι χρήσιμες στη διαμόρφωση της πολιτικής».
Ο Πρωθυπουργός, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, στη συζήτηση που ακολούθησε, χαρακτήρισε τον Θεόδωρο Παπαλεξόπουλο ως «έναν σπουδαίο επιχειρηματία, έναν σπουδαίο Έλληνα». «Χαίρομαι ιδιαίτερα», τόνισε ο Πρωθυπουργός, «διότι η εκδήλωση αυτή γίνεται υπό την αιγίδα του ΙΟΒΕ, το οποίο ίδρυσε ο Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος, με σκοπό ακριβώς να εμποτίσει τον δημόσιο διάλογο με τη λογική των εφαρμοσμένων πολιτικών που στηρίζονται σε πραγματικά στοιχεία. Και για να μπορέσουμε να έχουμε έναν ουσιαστικό διάλογο και να διαφωνούμε επί πολιτικών, πρέπει αυτός ο διάλογος να στηρίζεται πάνω σε κάποιες βασικές παραδοχές. Βασικές παραδοχές του ορθού λόγου, της μη αμφισβήτησης των στοιχείων. Έχουμε όλοι δικαίωμα στην άποψή μας αλλά δεν έχουμε δικαίωμα στα δικά μας στοιχεία».
Ο Πρωθυπουργός συνέχισε λέγοντας ότι «νομίζω ότι ακριβώς αυτή η επικαιρότητα αυτής της προσέγγισης για τη δημόσια πολιτική είναι που κάνει τον Θεόδωρο Παπαλεξόπουλο, αλλά και τον ρόλο του ΙΟΒΕ, τόσο επίκαιρο σήμερα. Πιστεύω ότι ως Κυβέρνηση έχουμε υιοθετήσει μια τέτοια προσέγγιση για τις δημόσιες πολιτικές. Χαίρομαι που το ΙΟΒΕ μας έχει συμβουλεύσει σε μια σειρά από σημαντικές πρωτοβουλίες τις οποίες έχουμε αναλάβει και πιστεύω ότι σε αυτό ο Θόδωρος Παπαλεξόπουλος ήταν μπροστά από την εποχή του, θέτοντας ένα πλαίσιο το οποίο επέτρεπε και στον ίδιο να είναι ενδεχομένως και πάνω από τα πάθη της εποχής, πάνω από διαχωριστικές γραμμές που εκείνη την εποχή με πολύ μεγάλη ευκολία διαχώριζαν την επιχειρηματική τάξη από τον κόσμο της εργασίας».
Ο Πρωθυπουργός σημείωσε ότι ο Θ. Παπαλεξόπουλος «μπορούσε να υπερβεί αυτές τις διαχωριστικές γραμμές, ίσως γιατί είχε μια πολύ πιο ολιστική αντίληψη για την επιχειρηματικότητα – και αυτή θα έλεγα μπροστά από την εποχή της – και δεν ήταν το μόνο του μέλημα η ευημερία των μετόχων. Έβλεπε κάτι μεγαλύτερο πίσω από την επιχειρηματική δραστηριότητα της εταιρείας του και πίσω από τον ρόλο του ως σημαντικού επιχειρηματία, άρα και ανθρώπου που είχε ευθύνη στην άρθρωση του δημόσιου λόγου για το καλό της ελληνικής επιχειρηματικότητας συνολικά».
Ο Επίτιμος Πρόεδρος του ΙΟΒΕ, κ. Ραφαήλ Μωυσής μιλώντας για τον εκλιπόντα σημείωσε ότι «κάθε σπόρος που έσπειρε φύτρωσε και κάθε δέντρο που μπόλιασε έβγαλε καρπούς». «Είναι αξιοπρόσεκτο», σημείωσε ο κ. Μωυσής, «ότι ασχολήθηκε με τόσα πολλά πράγματα που δείχνει ότι δεν τον ενδιέφερε η προκοπή της βιομηχανίας, η προκοπή της βιομηχανικής έρευνας, η προκοπή της παιδείας ή του πολίτη, αλλά, είχε πόνο για την Ελλάδα και την προκοπή της Ελλάδας. Συνήθως άνθρωποι που έχουν αυτή τη μεγάλη επιθυμία πολιτεύονται. Ο Παπαλεξόπουλος ήταν μια περίπτωση που μπόρεσε να εκφράσει, να εκδηλώσει αυτή την επιθυμία χωρίς ποτέ του να πολιτευτεί. Και νομίζω ότι είναι ένα παράδειγμα που αξίζει να το κουβεντιάσουμε».
Ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Νίκος Βέττας, υπογράμμισε ότι ο Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος ήταν ένας άνθρωπος με ισχυρό δημόσιο λόγο: «Να σκεφτούμε λίγο τι θέλουμε να κάνουμε, να το σκεφτούμε σοβαρά, αλλά μετά να το κάνουμε ξεκινώντας από αύριο. Τον ενοχλούσε το ότι να αποφασίσουμε πως χρειάζεται να κάνουμε κάτι δεν σημαίνει να το κάνουμε μετά από 5 ή 15 χρόνια. Και αυτό ήταν στοιχείο της προσωπικότητάς του και το οποίο προσπαθούσε να εμποτίσει στους τριγύρω του. Η επιχειρηματικότητα μπορεί να είναι πολλών λογιών, μπορεί να είναι «κλειστή» , μπορεί να είναι «ανοιχτή». Και η χώρα μας πέρασε από τέτοια σταυροδρόμια, ένα από αυτά ήταν το σταυροδρόμι της εισόδου στην ΕΟΚ, όπου η ελληνική επιχειρηματικότητα έπρεπε να πάρει αποφάσεις: θα ανοιχτώ σε πιο δύσκολες θάλασσες και θα μάθω να κολυμπάω ή θα παραμένω κλειστή προσπαθώντας να πάρω εγχώριο πρόσοδο. Ο Παπαλεξόπουλος ήταν από αυτούς, που το εμπότισαν και στο ΙΟΒΕ από την ίδρυσή του, πήρε θέση υπέρ της ανοιχτής οικονομίας και κοινωνίας, θέση που πιστεύω πως ήταν σωστή, εκτός από οικονομικούς και για εθνικούς και κοινωνικούς λόγους».
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Chipita και Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΕΒ, κ. Σπύρος Θεοδωρόπουλος, στάθηκε ιδιαίτερα στο «πόσο ήθελε να βοηθήσει να αναδειχθούν νέοι επιχειρηματίες στην Ελλάδα, είτε μέσω της Λέσχης Επιχειρηματικότητας είτε μέσα από διάφορες άλλες ενέργειες». Ο κ. Θεοδωρόπουλος σημείωσε ακόμα ότι η σταθερότητα και η ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων, κάτι στο οποίο έδινε μεγάλη βαρύτητα ο Θ. Παπαλεξόπουλος, δεν είναι αντιφατικές έννοιες μεταξύ τους: «Το θέμα είναι να μελετά κανείς γρήγορα τα δεδομένα, να παίρνει γρήγορα απόφαση, με καλή όμως μελέτη, και να προβαίνει γρήγορα στην πραγματοποίηση των αναγκαίων βημάτων. Δεν είναι μεταξύ τους αντιφατικές οι έννοιες αυτές. Και ειδικά σε έναν σύγχρονο κόσμο που τα πάντα κινούνται πια με ταχύτητες υπερβολικές, το να θέλουμε τη σταθερότητα, μόνο, και αργούς ρυθμούς, δεν θα μας οδηγήσει πουθενά, αλλά, και από την άλλη πλευρά, ταχύτητα χωρίς σκέψη, χωρίς μελέτη, χωρίς σταθερότητα πάλι δε θα οδηγήσει πουθενά. Αυτές είναι συμπληρωματικές έννοιες και μεταξύ τους απολύτως απαραίτητες στον κόσμο του σήμερα και του αύριο, να συνυπάρχουν μέσα στις οντότητες είτε είναι επιχειρηματικές, είτε ανθρώπινες, είτε οτιδήποτε».
Ο Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστήμιου της Οξφόρδης, κ. Στάθης Καλύβας, σημείωσε πως «αν κοιτάξει κανείς την ιστορία της Ελλάδας διαχρονικά, έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο, εκτός πολιτικής, για την προκοπή της Ελλάδας άνθρωποι από τον χώρο της επιχειρηματικότητας. Αυτό συμβαίνει πριν την ανεξαρτησία της Ελλάδας, συμβαίνει στη διάρκεια της ανεξαρτησίας, συμβαίνει στον 19ο αιώνα και συνεχίζεται. Το στοιχείο που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους αυτούς είναι ότι βρίσκονται εκτός Ελλάδας, είτε είναι άνθρωποι του εμπορίου και της χρηματοπιστωτικής οικονομίας που πετυχαίνουν στο εξωτερικό, γίνονται εθνικοί ευεργέτες, επηρεάζουν την πορεία της χώρας, είτε είναι άνθρωποι της ναυτιλίας, που δεν έχει βάση στη χώρα. Ο Παπαλεξόπουλος ήταν ένας άνθρωπος που για ένα μικρό χρονικό διάστημα εκπροσώπησε τη βιομηχανία που ήταν εγχώρια, που για 30 περίπου χρόνια, μεταξύ του 1950-1980 έπαιξε έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην Ελλάδα και μετά έπαψε να παίζει»._
Η εκδήλωση-αφιέρωμα στον Θ. Παπαλεξόπουλο και η ταινία «Χρέος Σποράς» είναι ελεύθερα προσβάσιμες στο κανάλι του ΙΟΒΕ στο YouTube.