Τουρισμός: Πως και ποιος, για το υπόλοιπο 2020|Μια πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση

του Σπύρου Σταυρίδη (*)

Η πραγματικότητα αναφορικά με το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στον τουρισμό νομίζω είναι αρκετά πιο πολύπλοκη από όσο παρουσιάζεται τις τελευταίες ημέρες.

Πριν προσπαθήσω να εξηγήσω την άποψη αυτή ας παραθέσω δύο βασικά νούμερα για να έχουμε υπόψη (πηγή η σχετική έκθεση της ΤτΕ σε ανύποπτο από την πανδημία χρόνο και σχετικό δημοσίευμα μπορείτε να δείτε ως πρώτο σχόλιο) και κάποια επιπλέον βασικά στοιχεία.

Τα έσοδα του 2019 υπολογίζονται σε 18 δις ευρώ και οι αφίξεις σε 31 εκ τουρίστες. Εξ αυτών, σχεδόν τα 29 εκ. στους 10 πρώτους μήνες του έτους (Ιαν-Οκτ 2019) και τα 6,5 εκ τουλάχιστον «πέρασαν» ή ήρθαν μόνο στην Αθήνα. Προφανώς καθένας μπορεί να επεκτείνει τον επηρεαζόμενο τζίρο -και άρα ΑΕΠ- έμμεσα εξαιτίας του τουρισμού με πολλά σενάρια εκτιμήσεων αλλά τα θεμελιώδη νούμερα αυτά είναι.

Το πρώτο δίμηνο του 2020 ήταν σχετικά «διστακτικό» από κρατήσεις, αλλά τα αντίστοιχα στοιχεία για το διάστημα Μάρτιος-Μάιος και η κινητικότητα για την υψηλή καλοκαιρινή περίοδο ήταν εξαιρετικά ενθαρρυντικά.

Οι ακυρώσεις ξεκίνησαν μαζικά από αρχές Φεβρουαρίου και κορυφώθηκαν μέσα του μήνα έως και το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου. Ουδεμία σχέση είχαν με το τι συνέβαινε από έξαρση κρουσμάτων στην Ελλάδα ή περιοριστικά μέτρα που εξάλλου ακόμη δεν είχαν παρθεί. Ήταν προϊόν μπορούμε να πούμε από την καταγραφή κατά 80% του τι συνέβαινε στις χώρες αναχώρησης, των άμεσων μέτρων που πήραν όλες οι πολυεθνικές για την κινητικότητα στελεχών, της αναμενόμενης ακύρωσης εκθέσεων και στη συνέχεια των σταδιακών περικοπών πτήσεων, κρουαζιέρας και περιοριστικών μέτρων στη διαδικασία αναχώρησης και επιστροφής κτλ και κατά 20% λόγω άγχους του τι κατάσταση επικρατεί ή θα επικρατεί στην Ελλάδα. Είναι προφανές εξάλλου ότι, ο καθένας σκέφτεται ότι αν το βρει το πρόβλημα καλύτερα να είναι στο σπίτι του, στη χώρα του.

Όλα τα παραπάνω στην πραγματικότητα είναι ένας «οδηγός» και για το τι είναι πιθανό να συμβεί στο υπόλοιπο του 2020 και για το τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ή δεν πρέπει να κάνουμε για να επιτευχθεί το δυνατό καλύτερο σενάριο. Γιατί ο λόγος για τον οποίο θα έχουμε Χ ή Ψ πλήθος αφίξεων στο δεύτερο εξάμηνο του έτους έχει πάλι δύο σκέλη θεωρώ με αντίστοιχη κατανομή ποσόστωσης επιρροής. Κατά 80% θα αφορά εξωγενείς παράγοντες που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε και κατά 20% εξαρτάται από εμάς (και σε αυτό πρέπει να φροντίσουμε το 100% να γίνει ιδανικά).

Τι δεν πρέπει να κάνουμε;

Δια ροπάλου δεν πρέπει να «ανοίξουμε» ως χώρα υποδοχής και μέσα σε λίγες εβδομάδες να γίνουμε hot spot εισαγόμενων κρουσμάτων της πανδημίας, με εικόνα χωρίς δυνατότητα ελέγχου και ταυτόχρονα αδυναμίας ιατρικής περίθαλψης, όσων εκ των τουριστών την χρειαστούν.

Γιατί τότε το πρόβλημα δεν θα είναι ένα πιθανό νέο lock down αλλά η διαγραφή της Ελλάδας από τον χάρτη τουριστικών προορισμών σίγουρα για το υπόλοιπο έτος και πολύ πιθανά και για τον προγραμματισμό του 2021 (όπου πιθανότατα η παγκόσμια τουριστική κινητικότητα θα είναι ιδιαίτερα αυξημένη λόγω του συναισθήματος στέρησης του προηγούμενου έτους, της οικονομικής ανάκαμψης στις πιο πλούσιες χώρες αλλά και της υγειονομικής ασφαλείας λόγω ύπαρξης πλέον εμβολίου και αποτελεσματικών θεραπειών).

Για να το πετύχουμε αυτό χρειάζεται ήδη χθες να ξεκινήσει η συνεργασία για ένα απόλυτα συντονισμένο πλαίσιο υποδοχής-ελέγχων-πρωτοκόλλου λειτουργίας χωρών διαμονής / χωρών εστίασης / τουριστικών αξιοθέατων μεγάλης επισκεψιμότητας-ελέγχου τήρησης των συμφωνημένων και άμεσης παρέμβασης σε περιπτώσεις κρουσμάτων και αντίστοιχα απειθαρχίας.

Προφανώς το μοντέλο γίνεται όλο και πιο σύνθετο και δύσκολο όσο πάμε σε πιο μεγάλες μονάδες και μαζικούς χώρους ή κεντρικούς προορισμούς. Θα χρειαστούν πρωτόγνωρες προβλέψεις πχ άμεσης διακομιδής από τα νησιά που δεν έχουν τη δυναμικότητα προς κεντρικά νοσοκομεία αναφοράς ή ακόμη και ορισμός τοπικών καταλυμάτων ως stand by μονάδας πιθανής καραντίνας εφόσον χρειαστεί. Θα χρειαστεί να υπάρχει εκ των προτέρων -και όχι χάσιμο χρόνου συζήτησης όταν προκύψει- πρωτόκολλο δράσης για τις ενέργειες ανάσχεσης διάδοσης και επαναλειτουργίας μονάδας και κοινόχρηστα χώρων όπου εμφανιστούν κρούσματα. Θα χρειαστεί εκ των προτέρων συνεργασία με τις τοπικές αρχές αλλά και την τοπική κοινωνία που μπορεί να θέλει το έσοδο αλλά αν νιώσει να απειλείται από «εισβολείς» μπορεί να αντιδράσει σπασμωδικά πολύ αρνητικά.

Όπως δεν πρέπει να επιτραπεί απόπειρα «πλιάτσικου» στη λογική «να βγάλουμε σε 2 μήνες τα σπασμένα της χρονιάς με κάθε κόστος αδιαφορίας για τις αυξημένες αναγκαίες συνθήκες υγιεινής», έτσι δεν πρέπει να επιτραπεί και υπέρ αντίδραση σε φυσιολογική και αναμενόμενη εμφάνιση κρούσματος (αλλά για να το πετύχεις αυτό πρέπει να εμπνεύσεις από την πρώτη ημέρα ότι έχεις αποτελεσματικά τον έλεγχο διαχείρισης). Τελείως διαφορετικός είναι ο αναγκαίος σχεδιασμός των προορισμών που λειτουργούν με σημαντικό ποσοστό all inclusive μονάδων από εκείνους -όπως κυρίαρχα η Αττική ή οι Κυκλάδες- όπου το 90% του χρόνου του ο τουρίστας είναι εκτός καταλύματος.

Μεγάλο μερίδιο ευθύνης τόσο για τη δημόσια υγεία όσο και για την επίτευξη όποιου τουριστικού αποτελέσματος έχουν οι πύλες εισόδου. Οργάνωση, ενημέρωση, καμία χαλάρωση. Καλύτερα να δυσανασχετήσει ο τουρίστας στην άφιξη από την αυστηρότητα μέτρων (μέσα του κάθε σοβαρός θα το εκτιμήσει), παρά να αρχίσουμε να βλέπουμε μαζικά δημοσιεύματα για την Ελλάδα που «μπαίνεις χύμα». Και αυτό απαιτεί προφανώς συνεννόηση και κανόνες και με τις χώρες αναχώρησης και με τις εταιρίες μεταφοράς (τεράστιο ειδικό κεφάλαιο οι αφίξεις από Τουρκία).

Όσα όμως από τα παραπάνω -και πολλά περισσότερα που οι ειδικοί της υγείας και του κλάδου ξέρουν και θεωρώ ήδη συζητούν πιο δομημένα από εμένα- και αν κάνουμε, παραμένει το γεγονός ότι το 80% του αποτελέσματος θα κριθεί από τους εξωγενείς παράγοντες, το τι θα συμβεί στις χώρες αναχώρησης. Θα υπάρξουν χώρες με γενική σύσταση μη ταξιδιών το υπόλοιπο του έτους, χώρες που η διαδικασία επιστροφής θα είναι τέτοια που ουσία θα μετατρέπει σε πολύ δύσκολη την απόφαση αναχώρησης, χώρες που θα ανακοινώσουν επίσημα ή ανεπίσημα λίστες περισσότερο και λιγότερο ασφαλών προορισμών.

Ταυτόχρονα, το πώς θα εξελίσσεται η πανδημία στο εσωτερικό κάθε πιθανής χώρας αναχώρησης θα κρίνει και τη δυνατότητα και διάθεση να ταξιδέψουν οι πολίτες της. Επίσης, το πώς θα εξελιχθούν δείκτες ύφεσης, στήριξης εργασίας και εισοδημάτων, ανάκαμψης οικονομίας σε κάθε πιθανή χώρα αναχώρησης θα κρίνει και την αντικειμενική δυνατότητα να ταξιδέψουν όσοι θα το επιθυμούν. Οπότε, αντί να κοιτάμε στενά τι αποκομίζει η Ελλάδα από κάθε οικονομικό πακέτο της ΕΕ πρέπει να κοιτάμε ποσό θα στηριχθεί η οικονομία στις χώρες πελάτες μας εντός ΕΕ αλλά και στις ΗΠΑ και τις εξελίξεις σε Κίνα, Ρωσία, Καναδά, που είναι πλέον σημαντικοί αιμοδότες του τουρισμού μας. Αν δεν έχει οικονομική δυνατότητα ο πελάτης σου δεν θα ψωνίσει ή θα ψωνίσει συντηρητικά και θα επιδιώξει το πιο φτηνό για φέτος «και του χρόνου βλέπουμε».

(*) Ο κ. Σπ. Σταυρίδης είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων καιΔιευθύνων Σύμβουλος της «Σπύρος Π. Σταυρίδης ΑΕ, Εταιρία Εκμετάλλευσης Ακινήτων»