των Κατερίνας Αντωνάρα*, Παρασκευής Μαντίκου*
Για τις δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει εφέτος η τουριστική-ξενοδοχειακή βιομηχανία και ο κλάδος του επισιτισμού, εξαιτίας της πανδημικής κρίσης, μιλούν στο αφιέρωμα για την Τουριστική Εκπαίδευση του «ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ», η Κατερίνα Αντωνάρα και η Παρασκευή Μαντίκου, δύο στελέχη που γνωρίζουν εκ των έσω τις αντιξοότητες, λόγω της πολυετούς εργασιακής τους εμπειρίας, τόσο στον Τουρισμό, όσο και στον Επισιτισμό. Ωστόσο, και οι δύο συμφωνούν πως ο ελληνικός Τουρισμός έχει μέλλον, φτάνει να αντιμετωπιστούν οι παθογένειες του παρελθόντος.
Κορωνίδα της Ελλάδας ο Τουρισμός. Κορώνα στο σμαραγδένιο νησί του τόπου μας. Ο τουρισμός εδώ και πολλά χρόνια είναι η «γέφυρα» ανάμεσα στην κάλυψη και στην ανάγκη του κάθε Ρόδιου πολίτη που περιμένει και αναμένει την εποχιακή, τουριστική «μπουκιά» να τη γευτεί «ως μπουκιά πολυτελείας». Ένας εποχιακός φάρος, άλλοτε λαμπρός, άλλοτε υπέρλαμπρος, φέγγει σχεδόν για έξι μήνες (τόσο ορίζεται στατιστικά και χρονικά) κι επισκιάζει οικονομικά και το υπόλοιπο εξάμηνο της ανενεργής τουριστικά περιόδου.
Ευλογημένη χαρακτηριζόταν από κάθε άποψη, κυριολεκτικά και μεταφορικά, η τουριστική σεζόν στο κοντινό παρελθόν. Μία οικονομική όαση, μία πολιτισμική κοιτίδα γιατί έφερνε σε επαφή λαούς, ανθρώπους, πολιτισμούς, κουλτούρες και διεθνείς φορείς. Ο τουρισμός και ο τουρίστας φάνταζαν, μέχρι πρότινος, αποκλειστική και μονοπωλιακή πηγή εισοδήματος για ξενοδοχεία, τουριστικές επιχειρήσεις, χώρους εστίασης, τουριστικά καταστήματα και καταλύματα.
Ώσπου σκάει μύτη ένας «ιός με κορόνες» σε διεθνές πλάνο και τα δεδομένα γίνονται ζητούμενα. Η πανάκεια του τουριστικού οφέλους γίνεται το «μετέωρο πέταγμα του γλάρου». Μια ολόκληρη, παγκόσμια τουριστική βιομηχανία γκρεμίζεται από έναν απρόσμενο επισκέπτη με απειλές και διεκδικήσεις. Ένας αφύλαχτος και αόρατος εχθρός καραδοκεί και στήνει καρτέρι στον σύγχρονο εχθρό. Ο πλανήτης σείεται από τον φόβο και τον πανικό. Μια στρατιά από διακεκριμένους τάσσονται στην πρώτη γραμμή. Τα σήματα MORS και SOS εκπέμπουν σε όλο τον πλανήτη.
Πίσω από όλη την τουριστική λάμψη ένα μεγάλο ποσοστό είναι οι άνθρωποι. Πίσω από τους πάγκους εκείνοι που βγάζουν την «καυτή πατάτα» από τα κάρβουνα, οι άνθρωποι των υψηλών θερμοκρασιών και ταχυτήτων.
Οι αφανείς ήρωες των ξενοδοχείων και καταστημάτων σίτισης, που είναι οι κύριοι πρέσβεις για να «χορτάσουν» τις γαστρονομικές ορέξεις των τουριστών και να συμβάλουν τα μέγιστα για την καλύτερη διαφήμιση του τόπου μας, του Επισιτισμού.
Είναι η πιο θλιβερή στιγμή όπου πέραν των υλικών για την πολύτιμη συνταγή και σπεσιαλιτέ κάθονται στον πάγκο οι περισσότεροι ανενεργοί, άεργοι, αδρανείς και μετέωροι. Η ανασφάλειά τους ταυτίστηκε με τη γενικευμένη κατάσταση και κρίση και τους άφησε στο κενό και στο περιθώριο. Χιλιάδες ξενοδοχοϋπάλληλοι, σεφ, μάγειρες, F&B, υπάλληλοι υποδοχής, barmen, καμαριέρες, κ.ά., έμειναν ακάλυπτοι εργασιακά, αφού ο τομέας του Επισιτισμού έχει πληγεί.
Όταν ξενοδοχεία με χαμηλή ποσόστωση κάλυψης κι άλλα τόσα κλειστά δημιουργούν ένα πρωτόγνωρο και ομιχλώδες παρόν και δυσοίωνο μέλλον τότε ποιος μπορεί να εγγυηθεί για την πορεία του τουρισμού;
Το «φιλέτο» της τουριστικής δύναμης που έχει να κάνει με τον επισιτισμό περνάει ίσως την πιο κομβική του φάση. Από τη μια ο φόβος του κορωνοϊού, απ’ την άλλη το πάγωμα της ζωής, της εργασίας, της οικονομίας, γίνονται «Συμπληγάδες Πέτρες» σε κάθε αρμένισμα του τουρισμού.
Οι άνθρωποι της σίτισης και της εξυπηρέτησης πελατών ζουν μια πρωτόγνωρη στα χρονικά του τουρισμού δεινή κατάσταση. Οι εποχές των «παχιών αγελάδων» αποτελούν παρελθόν και το σημερινό γίγνεσθαι φαντάζει ως η εποχή των ισχνών αγελάδων. Η αγελάδα που λέγεται τουρισμός είναι το πρόβλημα ή το λιβάδι που την ταΐζει; Ερωτήματα τα οποία θα πρέπει να τεθούν και να απαντηθούν έτσι ώστε να μην χαθεί «το γάλα», το κέρδος, το όνειρο.
Η ψυχή του κάθε εργαζόμενου στον τουρισμό χτυπάει δυνατά όχι από τη χαρά της προσφοράς, αλλά από την αγωνία και την προσμονή. Η φετινή αναμέτρηση με τον κορωνοϊό έχει γίνει απειλή που σκιάζει τον ορίζοντα. Χαμένη σεζόν, χαμένες θέσεις εργασίας, χαμένα μεροκάματα, όλα στον βωμό της ελπίδας. Θυσιάστηκαν ακούσια, μετά την αναπάντεχη επιδημία του κορωνοϊού. Λευκές σελίδες γεμίζουν την καλοκαιρινή ατζέντα, μαυρίζοντας το όνειρο.
Όταν ο πάγκος, το πάσο, το χέρι ήταν δημιουργικά η ζωή και ο χώρος του επισιτισμού φάνταζε ο κορυφαίος για να κερδίσει τις πρώτες εντυπώσεις. Σήμερα, δεδομένων των περιοριστικών συνθηκών κι ενός δυσμενή τουριστικού ορίζοντα, «ο γαστρονομικός και επισιτιστικός κύκλος» μικραίνει και μειώνεται, σε βαθμό που σημαίνει καμπανάκι κινδύνου.
Οικονομία και ψυχολογία ταυτίζονται σε κοινό παρονομαστή. Το ένα επηρεάζει το άλλο και το άλλο υπονομεύει το άλλο. Μια μεγάλη, τουριστική ομάδα κι ένας μεγαλύτερος, εργασιακός τομέας κλονίζονται και μένουν μετέωροι σε μια εποχή που άλλοτε μεσουρανούσαν.
Σε μια τέτοια κομβικά αρνητική, τουριστική περίοδο καλούνται όλοι οι άνθρωποι του Επισιτισμού να επιδείξουν μεγέθη υπομονής, επαγγελματική εγρήγορση και ιώβεια αναμονή και επιμονή ώστε να μπουν ξανά στο δικό τους επισιτιστικό πεδίο.
Πλήγμα μεγάλο η τουριστική αδράνεια και βήμα εξασθενημένο κάθε προσδοκία να ξαναβρεθεί η χαμένη σεζόν. Τα μάτια όλων στραμμένα στο όνειρο μιας ενεργά αποδοτικής σεζόν. Να βγουν και από τα οικονομικά αδιέξοδα και από το τούνελ της αβεβαιότητας και των υπαρξιακών τους ανησυχιών.
Λαβύρινθος η ημι-καραντίνα του τουρισμού
Ποια μπορεί να είναι η επόμενη μέρα;
Χρειάζεται στήριξη και ενίσχυση από τους αρμόδιους και τους τουριστικούς φορείς για να μην εκτροχιαστεί το τρένο του Τουρισμού και του Επισιτισμού.
Αναγκαίο και επιβεβλημένο ένα νέο μοντέλο εργασιακής και οικονομικής επιδότησης. Απαραίτητη η συμβολή όλων των φορέων και μια κοινή συνισταμένη για την εξομάλυνση της κρίσης.
Με ορθή κρίση, υποδομή, καλή γνώση, θέληση και έναν αριστοτεχνικό σχεδιασμό μπορούμε να ονειρευόμαστε ξανά μια ιδανικά αποδοτική τουριστική σεζόν, όπου ο καθένας από το δικό του μετερίζι να βάλει το λιθαράκι μαζί και την ψυχή του για να ζήσουμε όλοι μαζί τις παλιές, καλές ημέρες.
Ο τουρισμός έχει μέλλον φτάνει να χτίσουμε γερές βάσεις στο παρόν και να μην επιτρέψουμε σε καμιά κρίση να γκρεμίσει την τουριστική αυτοκρατορία. Ο ορίζοντας είναι ανοιχτός. Ας ανοίξουμε τα χαρτιά μας για να εντοπίσουμε που «αιμορραγεί» ο τουρισμός.
Όλοι μαζί μπορούμε.
(*) Η Κατερίνα Αντωνάρα είναι απόφοιτη της ΑΣΤΕΡ Ρόδου και του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων & Τουρισμού του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου. Έχει πολυετή εργασιακή εμπειρία σε ομίλους ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, ενώ παράλληλα έχει εργαστεί για 13 χρόνια ως ωρομίσθια καθηγήτρια στα δημόσια ΙΕΚ Ρόδου. Τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως καθηγήτρια στην Ανωτέρα Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων Ρόδου (ΑΣΤΕΡ).
Η Παρασκευή Μαντίκου είναι απόφοιτη της ΑΣΤΕΡ Ρόδου. Μετά την αποφοίτησή της φοίτησε στο Università per Stranieri, στην Περούτζια της Ιταλίας για την εκμάθηση της γλώσσας και στη συνέχεια στο Klausenhof, στην Κολωνία, επίσης για τη γλώσσα. Έχει πολυετή εμπειρία στον ξενοδοχειακό και τον επισιτιστικό κλάδο, ενώ επί σειρά ετών ήταν υπάλληλος στην Ολυμπιακή Αεροπορία. Τα τελευταία 9 χρόνια διδάσκει σε διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Σίγουρα πολλοί απο εμάς έχουν επηρεαστεί αρνητικά απο την φετινή σεζόν, απο ένα γεγονός που συμβαίνει μια φορά ή δυο ανά 100 χρόνια. Κανείς δεν περίμενε κάτι τέτοιο. Η επίδραση είναι καταλυτικη και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να διορθώσουμε τα πράγματα φέτος, ίσως να μπορούμε να προσπαθήσουμε να γίνουμε καλύτεροι απο του χρόνου δίνοντας έμφαση σε ότι είναι αναγκαιο ώστε τα καταλύματα να μην εξαρτώνται απο μια πηγή μόνο για τις κρατήσεις τους-να αποκτήσουν πολλαπλές πηγές κρατήσεων και να μην κρέμονται απο ένα ή δυο συμβόλαια που έτσι και πάνε στραβά θα μείνουν χωρίς πελατεία. Δυστυχώς η εδω αγορά έχει μάθει σε αυτό το μοντέλο κρατήσεων, και πολύ δύσκολα θα γυρίσει σε νέες μεθόδους που να εκμεταλλεύονται όλα τα πιθανά κανάλια επισκεπτών. Υπάρχει και διαφήμιση, υπάρχει και το B2C υπάρχει και το site, υπάρχουν hubs με 30,000 πρακτορεία, και πολλά άλλα.
Αυτό το allotment είναι που κάνει τη ζημιά. Και σε μεγάλες μονάδες μπορεί και να δικαιολογείται έως ένα βαθμό. Αλλά σε μικρο-μεσαίες μονάδες, είναι κρίμα. Και μετά κάτι συμβαίνει, και τρέχουν όλοι τελευταία στιγμή για να δουν πως θα κάνουν το θαύμα.
Κώστας Παπαχατζής
http://www.host.gr.com