Γράφει ο Διπλωμάτης (*)
Παρατηρώντας τη συνεχιζόμενη τουρκική συμπεριφορά στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και περί την Κυπριακή Δημοκρατία στό σύνολο της επικράτειάς της, όπως αναγνωρίζεται διεθνώς και έχει ενταχθεί στην ΕΕ, εκπλήσσομαι από την “αφωνία” του ΟΗΕ και των θεσμών της ΕΕ.
Η απουσία της Ευρωπαϊκης Επιτροπής, θεματοφύλακα των συνθηκών και η αφωνία των οργάνων της που εμπλέκονται στην Ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, δίνουν την εντύπωση προς πάσα κατεύθυνση μιας ανεξήγητης ανοχής σε μία υποψήφια χώρα που με τη συμπεριφορά της προσβάλλει συνθήκες, θεσμούς και κυρίως το Ευρωπαϊκό κεκτημένο, το οποίο συμβατικά δεσμεύτηκε να σέβεται.
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων ακόμη συμπεριλαμβάνεται το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν συμβατική υποχρέωση και εκ τούτου και πολιτική να σέβονται την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας σε αέρα, στεριά και θάλασσα. Εκκινώντας από αυτό το πραγματικό γεγονός προχωρούμε με ασφάλεια στην οριοθέτηση της Κυπριακής επικρατείας και στη συνέχεια των υπολοίπων Ζωνών οικονομικής εκμετάλλευσης στη θάλασσα, τον πυθμένα των θαλασσών, στο υπέδαφος αυτών καθώς επίσης στον αέρα και το διάστημα. Βεβαίως δεν παραβλέπονται και οι διεθνείς δεσμεύσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως αυτές έχουν αναληφθεί και εξελιχθεί στην ιστορική διαδρομή της.
Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε μια νέα πραγματικότητα η οποία επέτυχε να φέρει τη συζήτηση του κυπριακού πέρα από το αποκλειστικό πλαίσιο του ΟΗΕ παρέχοντας στην κυπριακή κυβέρνηση και τον κυπριακό λαό το πλεονέκτημα αναζήτησης λύσης μέσα σε ένα περιβάλλον πολιτικό οικονομικό και κοινωνικό που καθορίζεται από νομικό πλαίσιο αυτό των συνθηκών της σύστασης της ΕΕ, των συνθηκών εξέλιξης της που ακολούθησαν καθώς και του σαφούς ευρωπαϊκού κεκτημένου που έχει διαμορφωθεί από την εποχή συστάσεις της Ένωσης μέχρι και σήμερα που έχει επιτευχθεί το ανώτατο στάδιο της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης που χαρακτηρίζεται κυρίως από τη Νομισματική και πολιτική Ένωση. Η συζήτηση επίλυσης του Κυπριακού στο πλαίσιο του ΟΗΕ υπό την πραγματικότητα ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ υποχρεώνει όλους τους δρώντες να εργαστούν κάτω από αυτή την πραγματικότητα η οποία πιθανώς τους δυσκολεύει αλλά δεν μπορεί να ξεπερασθεί ή να παραβλέπεται.
Ας πάμε λοιπόν μαιευτικά στη διαπίστωση της σημασίας της ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ.
- Τι σημαίνει ένταξη του νησιού στο σύνολο του στην ΕΕ; Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ενταχθεί ως ενιαίο κράτος και έχει αναγνωρισθεί η παρανομία της κατοχής και παραμονής ξένων στρατευμάτων, νατοϊκής προέλευσης , στην χώρα μέλος της ΕΕ που ακούει στο όνομα Κυπριακή Δημοκρατία.
- Τι σημασία έχει ο τουρκικός ισχυρισμός ότι η Τουρκία παρενέβη ως εγγυήτρια δύναμη; Στην εποχή μας καμία διότι το ευρωπαϊκό πλαίσιο το οποίο ισχύει για όλη την κυπριακή Δημοκρατία χωρίς εξαιρέσεις και αποκλεισμούς εξασφαλίζει πολύ ισχυρότερες εγγυήσεις για ελευθερία ανάπτυξη και πρόοδο όλων των Κύπριων.
- Τι μπορεί να γίνει για την πρόοδο επίλυσης του Κυπριακού; Η άμεση εφαρμογή των συνθηκών και του ευρωπαϊκού κεκτημένου σε όλο το νησί είναι η μοναδική και επιτυχής απάντηση στην ερώτηση αυτή. Τα στρατεύματα κατοχής θα πρέπει να περιορισθούν στοά στρατόπεδα τους από όπου σταδιακά θα αποχωρούν χωρίς να ασκούν εξουσία όπως σήμερα πράττουν ως παράνομοι εισβολείς και κατοχικές δυνάμεις.
- Μπορεί η κυπριακή Δημοκρατία να εγγυηθεί την πρόοδο και ισόνομη συμμετοχή λαών των Κύπριων στην εξέλιξη του κράτους και την ευημερία η οποία θα προέλθει από την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων; Η δημοκρατική πορεία και η ισόνομη μεταχείριση όλων των Κύπριων ακόμη και μετά την παράνομη εισβολή και κατοχή είναι βεβαιωμένη. Αρκεί να συγκρατηθούν όλα τα θετικά βήματα της Δημοκρτιας έναντι των Κύπριων πολιτών στο νησί, ευκαιρίες εργασίας, ηλεκτροδότηση, προτάσεις ελεύθερης επικοινωνίας και τηλεπικοινωνίας μεταξύ των δυο πλευρών με προνομιακά ή και ελεύθερα τιμολόγια, διευκολύνσεις Τουρκοκύπριων διεθνώς και κυρίως στο Ηνωμενο Βασίλειο από την Ύπατη Αρμοστια και τα Προξενεία της, η ανάδειξη Τουρκοκύπριων ευρωβουλευτών στις τελευταίες ευρωεκλογές και η επιλογή βοηθών των ευρωβουλευτών τουρκοκυπριακές καταγωγής, σε μια τόσο σημαντική Ευρωπαϊκή Βουλή που έχει πολύ σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις των θεσμών, αλλά και στην πρόοδο της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Όσον αφορά στην ισότιμη απόλαυση του πλούτου που θα προκύψει από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων είναι προφανές ότι η διεθνής εμπειρία με τη δημιουργία ταμείων αξιοποίησης των εσόδων από αυτή την εκμετάλλευση τόσο στις χώρες του Κόλπου όσο και στη Νορβηγία απαντούν ότι η Κυπριακή Δημοκρατία στα ίδια πατήματα θα προχωρήσει για να εξασφαλίσει τις επερχόμενες γενιές αλλά και το σύστημα συνταξιοδότησης και κοινωνικών ασφαλίσεων των Κύπριων πολιτών χωρίς αποκλεισμούς και προκαταλήψεις.
- Γιατί η Τουρκία συμπεριφέρεται ΚΑΤ αυτόν τον τρόπο; Η Τουρκία ζει σε μια μόνιμη αναζήτησή ταυτότητας μετά τον Κεμαλ Ατατουρκ. Ο πρόεδρος Ερντογαν ιδεολογικά συγκρούεται καθημερινά με την κεμαλικής πραγματικότητα χωρίς να κατορθώσει ακόμη και σήμερα να την ξεπεράσει. Αποτέλεσμα αυτού του ανταγωνισμού είναι ο διχασμός του τουρκικού λαού όπως απέδειξαν οι τελευταίες προεδρικές, βουλευτικές αλλά και περιφερειακές εκλογές. Ταυτόχρονα και χωρίς κάποια σημαντική ανάλυση των διεθνών εξελίξεων συνεχίζει να πολιτεύεται με ψευδοδιλλήματα. Το κουρδικό έχει πάρει μια τελείως διαφορετική διάσταση τόσο με την έναρξη ευρωπαϊκής ενταξιακής διαδικασίας για την Τουρκία, όσο και μετά τη συριακή κρίση. Η Τουρκία αντί να ασχοληθεί σοβαρά με τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμός ασχολείται με την προοπτική κυριαρχίας και καθοδήγησης του μουσουλμανικού κόσμου. Αυτός ο τρόπος πολιτευεσθαι την έχει φέρει σε θέση σύγκρουσης με Σαουδικη Αραβια, Αίγυπτο, και Ηνωμενο Αραβικά Εμιράτα. Έχει φορτωθεί οικονομικά στο Κατάρ, το οποίο μέχρι σήμερα έχει ανάγκη πολιτικής στήριξης για να αντιμετωπίσει την κρίση και τον αποκλεισμό που του επιβάλλεται από τους τέσσερις της κρίσης του 2016, αλλά είναι αδιαφανές το μέλλον της σχέσης Τουρκίας Καταρ όταν λήξει η κρίση μεταξύ των χωρών του κόλπου, είτε λόγω ανάγκης σταθεροποίησης των σχέσεων όλων των χωρών του Κόλπου για να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος που ακούει σήμερα στο όνομα Ιράν είτε για να ικανοποιηθούν ανάγκες νέων ενεργειακών διαδρομών προς την Ευρώπη η ακόμη και πιεστικές απαιτήσεις των ΗΠΑ για ένα νέο ενεργειακό/ δικτύων μετά φοράς ενέργειας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή , τον Κόλπο και τη Β Αφρική( κυρίως Λιβυη, Αλγερία, Αιγυπτο) χωρίς να παραβλέπεται κάθε προοπτική αντιμετώπισης του μεταναστευτικού. Μέσα σε αυτή τη διεθνή πραγματικότητα η Τουρκία επιλέγει μια πολιτική κανονιοφόρων. Πολλοί θεωρούν ότι δεν αντιλαμβάνεται τους νέους ορίζοντες της διεθνούς πολιτικής. Θα μπορούσε να είναι και έτσι ταυτόχρονα όμως για μια φορά ακόμη αποδεικνύεται ότι κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ουσιαστική συμμετοχή του τουρκικού στρατού και του ισχυρού μετοχικού ταμείου στρατού στην οικονομική, πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της Τουρκίας.
Ακόμη και ο ισχυρός Ερντογαν που εξευτέλισε το στρατό ξηράς, τους στρατηγούς του και την παντοδυναμία τους στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, με συλλήψεις φυλακίσεις εξανδραποδισμός, ματαφέροντας τις εξουσίες τους στη στρατοχωροφυλακή, σοβαροτερη προσβολή δεν μπορούσε να γίνει στο στρατό ξηράς, αναγκάστηκε να στραφεί και να στηριχθεί προς το ναυτικό, διότι η αεροπορία ακόμη δεν έχει ελεγχθεί και τον αμφισβητεί με κάθε τρόπο.
Τι φοβίζει την Τουρκία
Αυτό που φοβίζει την Τουρκία είναι η νέα ενεργειακή πραγματικότητα που διαμορφώνεται στην περιοχή από την εποχή της Κοντολίζας Ράις και της Μάντλιν Ολμπράιτ. Από τότε έχει δρομολογηθεί ο νέος χάρτης στη Μέση Ανατολή. Πριν ακόμη αρχίσει το συριακό η γαλλική Total που ήταν παντοδύναμη στη Συρία χάνει την πρωτοκαθεδρία της. Ο ίδιος ο συριος Πρόεδρος Ασσαντ δημόσια τοποθετείται και υποστηρίζει ότι χωρίς τις ΗΠΑ δεν μπορεί να λυθεί το Παλαιστινιακό και να επέλθει Ειρήνη στη Μέση Ανατολή.
Όλοι οι αναλυτές επισημαίνουν τις ραγδαίες εξελίξεις στην περιοχή αυτή επισημαίνοντας ότι τα λιμάνια της Συριας του Λιβανου του Ισραήλ και της Αιγύπτου είναι οι έξοδοι ενέργεια προς την Ευρώπη προκειμένου να υπάρξουν εναλλακτικές ώστε οι χερσαίος αγωγοί να μην δημιουργούν ποτέ συνθήκες ομηρίας για την ευρωπαϊκή οικονομία που χρειάζεται πολύ και φθηνή ενέργεια. Η ενέργεια αυτή προέρχεται από Ιράν, Ιράκ,Συρία, χώρες του Κόλπου και δεν μπορεί να μεταφέρεται μόνο με χερσαίους αγωγούς που όλοι θα διέρχονται από την Τουρκία.
Σήμερα η Τουρκία διαπιστώνει με αγωνία ότι η διαφοροποίηση μεταφοράς ενέργειας πραγματοποιείται. Βλέπει ότι ο κόσμος έπαθε και έμαθε από την Ουκρανία. Διαπιστώνει ότι σχεδιάζονται νέοι τρόποι μεταφοράς ενέργειας με υποθαλάσσιους αγωγούς και κυρίως με σύγχρονα καράβια μεταφοράς LNG πλήρης και ολοκληρωμένες μονάδες υγροποίησης και αεριοποίηση του φυσικού αερίου, που θα το μεταφέρουν άμεσα σε χώρους αποθήκευσης στη Ρεβυθουσα, στην Αλεξανδρούπολη και σε άλλες περιοχές στην Αδριατικής ή στη Βαλκανική.
Κανένας δεν μιλά για αποκλεισμό της Τουρκίας. Όμως η Τουρκική πολιτική ηγεσία βλέπει ότι μειώνεται η αποκλειστική της γεωστρατηγική σημασία και όλα σήμερα γίνονται μέσα από συνεργασίες και κοινές δράσεις. Πιστεύει η Άγκυρα ότι με την επιλογή πολιτικής κανονιοφόρων θα συσπειρώσει τον τουρκικό λαού, θα την καταστήσει αποδεκτή από το στρατιωτικό κατεστημένο θα της επιτρέψει να ενεργήσει στην περιοχή ακόμη και σήμερα ως ισχυρή δύναμη.
Ευτυχώς για όλους μας και δυστυχώς για τον Πρόεδρο Ερντογάν, οι εξελίξεις είναι ταχύτερες της αναμφισβήτητες πολιτικής του ικανότητας αλλά και της βεβαιωμένες βαθιάς θρησκευτικής του συντηρητικότητας.
Αυτός ο θρησκευτικός του συντηρητισμός τον οδήγησε σε σύγκρουση με τον μέντορα του Φετουλάχ Γκιουλέκας που πρεσβεύει ένα άλλο Ισλάμ πιο κοντά στις αντιλήψεις των προτεσταντών χριστιανών των ΗΠΑ.
Η Ουάσιγκτον πολλαπλώς έχει εξαπατηθεί πολιτικά από τον Ερντογάν. Σε θέματα που αφορούν σε ένα λαϊκό Ισλάμ που δεν εκπληρώθηκαν ποτέ από την Άγκυρα, στην επιχείρηση ανατροπής του Σανταμ η οποία αναπροσαρμόστηκε με τεράστιο κόστος για την αμερικανική διοίκηση όταν η Τουρκία δεν επέτρεψε τη χρησιμοποίηση του Αεροδρομίου Ιντσιρλίκ, στη σύγκρουση που προκάλεσε η Τουρκία με το Ισραήλ, στη σχέση Ιράν Τουρκίας, στη νέα συμμαχία με τη Ρωσία, στη συμπεριφορά της στο κουρδικό και στη στάση της στη Συρία, στην εμπλοκή της στη Λιβυη. Κάθε υπερδύναμη και η διοίκηση της δεν μπορεί να προσαρμόζει τις γεωστρατηγικές της πολιτικές στα συμφέροντα περιφερειακών φίλων έστω και αν αυτοί είναι σύμμαχοι.
Σε αυτό λοιπόν το σημείο που βρισκόμαστε σήμερα, αναγνωρίζοντας τις αγωνίας όλων των χωρών της περιοχής και συγκρατώντας τις αγωνίας της Τουρκικής ηγεσίας, ως μεμονωμένα κράτη, αλλά και μέλη της ΕΕ, οφείλουμε να υπηρετήσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα, αλλά και αυτά της ΕΕ ΠΟΛΙΤΙΚΑ, ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ, καθώς επίσης και αυτά των συμμάχων και στρατηγικών μας εταίρων. Δεν επιδιώκεται αποκλεισμός άλλων, αλλά απαιτείται συμπεριφορά ισοτιμίας στην περιοχή μας διότι το σημερινό γεωπολιτικό μας σύστημα δεν αναγνωρίζει περιφερειακές ηγετικές εκφράσεις με συνέπεια η Τουρκία να είναι δύναμη περιφερειακής αναστάτωσης και μόνιμης δημιουργίας προβλημάτων που καθυστερούν την πρόοδο και την ανάπτυξη όλων των λαών της ευρύτερης Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
6. Σε αυτή την πραγματικότητα που διαπιστώνεται από πολλές και διαφορετικές πλευρές πώς μπορεί να αποφευχθεί ένοπλη σύγκρουση. Όσο λειτουργει η διπλωματία έστω και με έντονο ή ακραίο λεκτικό και ο στρατιωτικός μηχανισμός υπάγεται στις εντολές των πολιτικών η ισορροπία μπορεί να διατηρείται.
Ο κίνδυνος είναι υπέρτατος αν οι αποφάσεις εξαρτώνται από κινητοποίηση της μηχανής του πολέμου. Η πολεμική μηχανή είναι κιμαδομηχανή και για αυτό πολύ επικίνδυνη μόλις μόλις αρχίσει να κινείται στις ερπύστριές της. Μοναδική εξασφάλιση σταθερότητας η πειθός για την Τουρκία, ώστε να μη νοιώθει απειλούμενη και αποκλεισμένη από τις εξελίξεις στην περιοχή μας. Επίσης εναπόκειται στην ΕΕ συνολικά , αλλά και στα κράτη μέλη να υπενθυμίζουν συνεχώς στην Τουρκία τις υποχρεώσεις καλής γειτονιάς σεβασμού όλων των εταίρων με όρους ΕΕ και διεθνούς νομιμότητας καθώς επίσης και το πραγματικό γεγονός, πολιτικά και ιστορικά αποδεδειγμένο, της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών που έχουν ενταχθεί στην ΕΕ. Κανένα κράτος μέλος δεν άλλαξε εξωτερικά σύνορα από τη στιγμή ένταξης του στην ΕΕ. Αυτό ισχύει και για την Τουρκία από τη στιγμή που θα ολοκληρώσει επιτυχώς την ενταξιακή της διαδικασία, αλλά έχει ήδη παγιωθεί για την Κυπριακή Δημοκρατία που έιναι πλήρες μέλος της ΕΕ από το 2004.
7. Τόσο σημαντική είναι η δυναμική της πολιτικής πραγματικότητας που έχει δημιουργήσει η ΕΕ στη πολιτική και γεωστρατηγική της διαδρομή; Αυτό αποτελεί μια αναμφισβήτητη πολιτική διαπίστωση. Μπορεί η Ευρώπη να κρίνεται για αργές πολιτικές κινήσεις, αλλά δεν μπορεί κανένας να αρνηθεί ότι μέσα σε πολύ μικρό χρονικό ιστορικό διάστημα, μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο μέχρι σήμερα η Ευρώπη έλυσε δικά της εσωτερικά προβλήματα προκαταλήψεων, ρεβανσισμων και συνεννόησης καταλήγοντας σήμερα σε πλήρη ολοκλήρωση πολιτική και νομισματική, με προβλήματα και αδυναμίες, αλλά και σε μια εξωστρέφεια χωρίς αποκλεισμούς στηριγμένη στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη που εκδηλώθηκε πρόσφατα υπέρ της Κυπριακής Δημοκρατίας στην πρόκληση που προέρχεται από την αλλαγής τη τουρκική επιθετικότητα. Απλώς υπενθυμίζεται για την ιστορία ότι ήδη στη βιβλιογραφία του 80, όταν γινόταν αναφορά στο τρίτο στάδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, πολιτική νομισματική, αναφερόταν ότι κάθε απειλή σε καρατος μέλος αποτελεί απειλή στο σύνολο της Ένωσης.
(*) Ο Διπλωμάτης είναι εξειδικευμένος γεωστρατηγικός αναλυτής
