Αυξηµένη φορολογία και παράνοµες µισθώσεις συνθέτουν την εικόνα της «πληγωµένης» ανταγωνιστικότητας του ελληνικού Tουρισµού, συρρικνώνοντας τα τουριστικά έσοδα, µε όλες τις επιπτώσεις στα ταµεία και τη ρευστότητα των επιχειρήσεων του κλάδου, κυρίως, όµως, στην εθνική οικονοµία.
Αυτό είναι το «απόσταγµα» µιας ειλικρινούς συζήτησης, µιας κουβέντας µε εξοµολογητικές διαθέσεις, χωρίς φιλτράρισµα στη σκέψη και µισόλογα, µε «πρωταγωνίστρια» την Χριστίνα Τετράδη.
Η οικονοµική επόπτης του Ξενοδοχειακού Επιµελητηρίου Ελλάδος, πρόεδρος του Συλλόγου Ξενοδόχων Λαγανά Ζακύνθου και πρόεδρος & διευθύνουσα σύµβουλος του οµίλου επιχειρήσεων Zante Hospitality Group, µιλάει στο «ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ» για όλα τα µείζονα θέµατα που απασχολούν τον κλάδο και λειτουργούν ανασταλτικά στην ανάπτυξη του ελληνικού Τουρισµού. H διαχείριση των µεταναστευτικών ροών, η υπερφορολόγηση, οι «γκρίζες» µισθώσεις, έχουν την… τιµητική τους στη συζήτηση.
Μια συζήτηση µε δύο σηµεία αναφοράς: Τον ελληνικό Τουρισµό, που, όπως όλα δείχνουν, εφέτος χάνει το στοίχηµα των εσόδων, και τον τουρισµό στη Ζάκυνθο, το νησί των Ιονίων, που τελευταία ανακαλύπτουν όχι µόνο οι Κινέζοι, αλλά και οι Κορεάτες τουρίστες.
Δείτε τη συνέντευξη σε έντυπη μορφή εδώ
Νέα αύξηση στις διεθνείς τουριστικές αφίξεις, η οποία, ωστόσο, δεν συνεπάγεται και αύξηση των τουριστικών εσόδων, αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά της φετινής τουριστικής περιόδου. Καταρχάς, που οφείλεται αυτή η νέα αύξηση στις αφίξεις ξένων τουριστών και ποια είναι η δική σας εκτίμηση για την πορεία του ελληνικού Τουρισμού εφέτος;
Σημειώθηκε αύξηση των τουριστικών αφίξεων στα βασικότερα αεροδρόμια της χώρας, λόγω της μεγάλης συμβολής των κρατήσεων last minute, καθώς και της ευνοϊκής συγκυρίας από τα προβλήματα σε Τουρκία και Αίγυπτο.
Όμως, παρά την αύξηση των αφίξεων, η Ελλάδα φαίνεται να χάνει το στοίχημα των εσόδων, την ίδια ώρα που ανταγωνιστικοί προορισμοί όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, σημειώνουν νέο ρεκόρ ταξιδιωτικών εισπράξεων. O Ελληνικός Τουρισμός φέτος, δείχνει να κλείνει με θετικό πρόσημο ως προς τις αφίξεις, αλλά όχι στα έσοδα.
Τι μεσολάβησε και η Ελλάδα, παρά τον αποκλεισμό της Τουρκίας από τη Ρωσία, τον γενικότερο αποκλεισμό της Αιγύπτου και μια σειρά άλλων γεγονότων, δεν κατάφερε να κάνει τη μεγάλη έκπληξη;
Η χώρα μας δεν επωφελήθηκε στον βαθμό που έπρεπε από την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και έχασε την ευκαιρία να κεφαλαιοποιήσει το γεγονός ότι, παραμένει ένας ασφαλής τουριστικός προορισμός, σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της περιοχής. Η εξέλιξη αυτή, οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι κατά την έναρξη της φετινής τουριστικής περιόδου (Μάιο-Ιούνιο), καταγράφηκε μειωμένος αριθμός κρατήσεων, εξαιτίας, κυρίως, της εικόνας που διαμορφώθηκε για τη χώρα μας στο εξωτερικό, από την αναποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, αλλά και του φόβου που επικρατεί στην Ευρώπη, μετά τα απανωτά τρομοκρατικά χτυπήματα.
Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία του ελληνικού Τουρισμού στο άμεσο μέλλον και ποιες οι προτάσεις σας για την ενίσχυση της θέσης της χώρας μας στον διεθνή τουριστικό στίβο;
Τα νέα δυσχερή μέτρα που προωθούνται, σε συνδυασμό με την υπερφορολόγηση, την αύξηση του ΦΠ.Α. και του ΕΝΦΙΑ, την αύξηση των φορολογικών συντελεστών και την αύξηση του εργατικού και λειτουργικού κόστους, σε συνδυασμό με την έλλειψη ρευστότητας τα τελευταία χρόνια, καταδεικνύουν ότι οι συνθήκες λειτουργίας για το σύνολο των τουριστικών επιχειρήσεων της χώρας, τα επόμενα χρόνια θα είναι εξαιρετικά δύσκολες.
Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και μια σειρά άλλων φόρων σε προϊόντα και υπηρεσίες, που επηρεάζουν άμεσα και έμμεσα την αγοραστική δύναμη του τουρίστα, εκτοξεύοντας το κόστος του τουριστικού πακέτου και ισοπεδώνοντας την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού Τουρισμού.
Χρειάζεται να υπάρξουν άμεσα μέτρα ανάπτυξης και προώθησης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος και όχι μέτρα ανάσχεσης.
Επίσης, καθοριστικό στοιχείο για την επόμενη τουριστική περίοδο, θεωρώ ότι θα είναι η επάνοδος των ανταγωνιστικών χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, που δείχνουν να επανακάμπτουν δυναμικά για το 2017.
Το μεγάλο στοίχημα για την Ελληνική Τουριστική Βιομηχανία παραμένει η προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού και η αύξηση της κατά κεφαλήν δαπάνης ανά τουρίστα. Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και η ανάπτυξη και ενίσχυση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού παραμένουν οι μεγάλες προκλήσεις.
Πως εξελίχθηκε η φετινή τουριστική σεζόν στη Ζάκυνθο και ποια είναι τα πρώτα μηνύματα που έχετε για την επόμενη χρονιά;
Με ικανοποιητική αύξηση κινήθηκε η φετινή τουριστική περίοδος για τη Ζάκυνθο. Βάσει των αφίξεων του αεροδρομίου του νησιού, ο μέσος όρος των αφίξεων εξωτερικού παρουσίασε οριακά διψήφια αύξηση, κάτι όμως που δεν αντικατοπτρίζεται και στα έσοδα. Θεωρώ πρόωρο το να κάνουμε εκτιμήσεις για το 2017, δυστυχώς, όμως, δεν μπορούμε να περιμένουμε σημαντικές αλλαγές προς το καλύτερο, αφού τα κυριότερα θέματα που μας απασχόλησαν φέτος, παραμένουν ακόμη, με σημαντικότερο αυτό της ενίσχυσης του προφίλ της Ελλάδας ως value for money, ασφαλούς προορισμού.
Οι Κινέζοι και οι Κορεάτες τουρίστες εφέτος έκαναν τη διαφορά στο νησί, κάτι που καταδεικνύει ότι αποτελούν τη νέα δυναμική αγορά για τη Ζάκυνθο. Καταρχάς, θα ήθελα το σχόλιό σας γι’ αυτή την εξέλιξη, και, παράλληλα, θεωρείτε ότι ήρθε η ώρα να στραφούμε σε νέες τουριστικές αγορές;
Οι Κινέζοι τουρίστες ξεκίνησαν τα ταξίδια προς τη Ζάκυνθο τα τελευταία τρία χρόνια, αλλά φέτος μαζί με τους γείτονες τους Κορεάτες, πραγματικά έκαναν τη διαφορά, αποτελώντας τη νέα δυναμική αγορά για τον τουρισμό της Ζακύνθου.
Πρέπει να τονιστεί ότι, για την εξέλιξη αυτή, έχουμε δουλέψει πολύ από το 2012 με το υπουργείο Τουρισμού, τον Ε.Ο.Τ. της Κίνας και τα προξενεία, ενώ τα τελευταία χρόνια, σε συνεργασία με τον δήμο Ζακύνθου, φιλοξενήσαμε πολλές αποστολές κινεζικών φορέων τουρισμού, δημοσιογράφων, τηλεοπτικών συνεργείων όπως το World Traveler το 2014, αλλά και τουριστικούς επιχειρηματίες με επιρροή σε τουριστικά πακέτα.
Σημαντική, επίσης, πρωτοβουλία υπήρξε το γεγονός της αδελφοποίησης της επαρχίας Σαντόνγκ με τον δήμο Ζακύνθου, τον Ιούλιο του 2014, με στόχο τη σύναψη διμερών σχέσεων στους τομείς του πολιτισμού και του τουρισμού, μεταξύ των δύο περιοχών.
Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η προβολή τοπίων της Ζακύνθου σε κορεάτικο σίριαλ, το οποίο προβάλλεται με επιτυχία, τόσο στην Κορέα, όσο και στην Κίνα, με αποτέλεσμα οι αφίξεις να έχουν παρουσιάσει ιδιαίτερη δυναμική.
Στη στρατηγική που χαράσσει ο κάθε προορισμός, επιβάλλεται η στροφή σε νέες αγορές, ώστε να μπορέσει το τουριστικό προϊόν να εξισορροπεί τις διακυμάνσεις της τουριστικής ζήτησης από τις παραδοσιακές αγορές. Ειδικότερα, το άνοιγμα σε αγορές με αναπτυσσόμενες και εξωστρεφείς οικονομίες, όπως η Κίνα, το Ισραήλ, οι Αραβικές χώρες είναι σημαντικό, γιατί οι επισκέπτες από τις χώρες αυτές παρουσιάζουν υψηλότερες δαπάνες ανά διανυκτέρευση. Για να επιτευχθεί το άνοιγμα μιας αγοράς, απαιτείται οργανωμένη και στοχευμένη προσπάθεια αρχικά των τουριστικών φορέων, σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση (περιφέρεια, δήμος), αλλά και των τουριστικών επιχειρηματιών για να μπορέσει να έχει αποτέλεσμα.
Η απόφαση για BREXIT του Ηνωμένου Βασιλείου επηρέασε την πορεία της βρετανικής αγοράς εφέτος στη Ζάκυνθο και, γενικά, θεωρείτε ότι αυτή η εξέλιξη θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στον ελληνικό τουρισμό;
Το δημοψήφισμα για έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. δεν φαίνεται να επηρέασε την τουριστική κίνηση προς τη Ζάκυνθο. Άλλωστε, τα συμβόλαια για τη φετινή χρονιά είχαν υπογραφεί από το 2015, ενώ τα περισσότερα συμβόλαια του 2017 είχαν ήδη υπογραφεί πριν από το δημοψήφισμα για την έξοδο. Θεωρώ ότι την οποιαδήποτε αλλαγή θα τη δούμε από το 2018.
Βάσει στοιχείων, η αγορά της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία αποτελεί το 50% περίπου του συνόλου των τουριστικών αφίξεων στον νησί και άρα τη βασική αγορά που καθορίζει τα τουριστικά δεδομένα της Ζακύνθου, παρουσίασε περίπου διψήφια αύξηση.
Όμως, υπάρχει πάντα ο φόβος ότι μία ενδεχόμενη παρατεταμένη διολίσθηση της αγγλικής λίρας έναντι του ευρώ, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον ελληνικό Τουρισμό, καθότι η χώρα μας δέχεται περίπου 3 εκατ. Βρετανούς κάθε χρόνο και, μάλιστα, με αρκετά υψηλή μέση δαπάνη ανά τουρίστα, σε σχέση με τις άλλες εθνικότητες.
Ποιο είναι το σχόλιό σας για τον Φ.Π.Α., που με τη νέα αύξηση καθιστά το ελληνικό τουριστικό πακέτο λιγότερο ανταγωνιστικό και ποια η θέση σας για το τέλος διανυκτέρευσης που προγραμματίζει να εφαρμόσει από το 2018 η κυβέρνηση;
Με την αύξηση του συντελεστή Φ.Π.Α. στις υπηρεσίες διαμονής από το 6% στο 13%, η Ελλάδα κατατάσσεται πλέον στην πρώτη θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών μεσογειακών τουριστικών προορισμών, με την υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση στο τουριστικό πακέτο.
Σύμφωνα με στοιχεία μεταξύ 32 ευρωπαϊκών χωρών σε 20 προορισμούς, ο Φ.Π.Α. στις υπηρεσίες διαμονής κινείται μεταξύ 6% και 10%. Σε όλους τους άμεσα ανταγωνιστικούς προορισμούς ο ΦΠΑ στις υπηρεσίες διαμονής βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα από τον αντίστοιχο στη χώρα μας. Για παράδειγμα, στη Μάλτα διαμορφώνεται στο 7%, στην Τουρκία στο 8%, στην Κύπρο και στη Βουλγαρία στο 9% και στη Γαλλία, στην Ιταλία και στην Ισπανία στο 10%. Οι διαδοχικές αυξήσεις των συντελεστών Φ.Π.Α., η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών των νησιών, καθώς και οι επιβαρύνσεις όλων των επιμέρους κλάδων του τουρισμού, βασικά της εστίασης, με νέα τέλη και φόρους, συντέλεσαν σε συγκρατημένες δαπάνες των τουριστών σε σχέση με προηγούμενες χρονιές.
Σε ότι αφορά το τέλος διανυκτέρευσης, είναι γνωστή η θέση των τουριστικών φορέων και ειδικότερα του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, ότι μια ενδεχόμενη επιβολή τέλους διανυκτέρευσης θα ήταν καταστροφική και ότι υπονομεύει περαιτέρω την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού, ακυρώνοντας τη δυνατότητα του ελληνικού τουρισμού να στηρίξει τα δημόσια έσοδα και να δώσει δουλειές στους Έλληνες πολίτες.
«Γκρίζες» μισθώσεις. Τι προτείνετε για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό του φαινομένου, το οποίο δείχνει να παίρνει τεράστιες διαστάσεις;
Τα ελληνικά ξενοδοχεία, εκτός των άλλων, έχουν να αντιμετωπίσουν και τις επιπτώσεις της οικονομίας του διαμοιρασμού, του sharing economy, όπου παράνομα ενοικιαζόμενες κατοικίες ανταγωνίζονται ανεξέλεγκτα τις νόμιμες και αδειοδοτημένες επιχειρήσεις, εκ του ασφαλούς και χωρίς καμία λειτουργική ή φορολογική προϋπόθεση και υποχρέωση.
Σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησε η Grant Thornton για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, η απουσία ενός θεσμικού πλαισίου και ενός μηχανισμού ελέγχου στην οικονομία διαμοιρασμού, επιφέρει στα δημόσια έσοδα μια απώλεια της τάξης των € 260 εκατ. έως € 276 εκατ., λόγω αδυναμίας φορολόγησης των εισοδημάτων από τη μίσθωση των ακινήτων. Επίσης, η συνεισφορά της οικονομίας διαμοιρασμού στο ΦΠΑ των τουριστικών υπηρεσιών εκτιμάται στα € 27 εκατ. έως € 28 εκατ., ενώ αν υπάρξει μια αντίστοιχη φορολόγηση με εκείνη που υπάρχει στα τυπικά ξενοδοχειακά καταλύματα, τα δημόσια έσοδα είναι δυνατό να ενισχυθούν περαιτέρω κατά € 322 εκατ. έως € 353 εκατ., σε ετήσια βάση. Βασική βέβαια προϋπόθεση, είναι να προηγηθεί η θεσμική ενσωμάτωση των καταλυμάτων και να υπάρχει ένας κατάλληλος ελεγκτικός μηχανισμός της όλης δραστηριότητας.
Προτάσεις και μέτρα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ανάσχεση του αθέμιτου ανταγωνισμού που προκύπτει από τα καταλύματα που δραστηριοποιούνται στις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις, όπως έχει τονίσει και το Ξ.Ε.Ε., είναι:
Η ενίσχυση της νομοθεσίας για τις μισθώσεις σε τουριστικά καταλύματα με περιοριστικές διατάξεις για τη χρήση κατοικιών από τουρίστες, όπως η διάρκεια, η χωρική έκταση αλλά και τεχνικές και λειτουργικές προδιαγραφές ασφαλείας, όπως ισχύουν και για τα τυπικά τουριστικά καταλύματα.
Η δημιουργία ειδικού μητρώου αναρτημένου στο διαδίκτυο, το οποίο θα παρακολουθείται από φορείς όπως το Ξ.Ε.Ε. ή το υπουργείο Τουρισμού και από όπου οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς θα έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν τις νόμιμες επιβαρύνσεις που απορρέουν από τη δραστηριότητα αυτή.
Η επέκταση της ισχύουσας νομοθεσίας για τη φορολογία των κύριων και μη κύριων τουριστικών καταλυμάτων ώστε να εδραιωθούν κανόνες υγιούς ανταγωνισμού.
Η αυστηροποίηση των κυρώσεων για όσους δραστηριοποιούνται καταχρηστικά στην παροχή υπηρεσιών διαμονής και δεν συμμορφώνονται με τη νομοθεσία για τα μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα.
Η υψηλή εποχικότητα της ζήτησης του τουριστικού προϊόντος αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες παθογένειες του ελληνικού τουρισμού. Ποιες είναι οι προτάσεις σας για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος και ποιες οι πρωτοβουλίες εκείνες οι οποίες θα μπορούσαν να προάγουν τον ελληνικό τουρισμό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου;
Η εποχικότητα είναι το μόνιμο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο τουριστικός κλάδος στην Ελλάδα. Ενώ έχει συζητηθεί και αναλυθεί εκτενώς, με όλους τους τουριστικούς και κρατικούς φορείς, δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος. Αντίθετα, χρόνο με το χρόνο η τουριστική περίοδος μάλλον συρρικνώνεται σε πολλούς τουριστικούς προορισμούς της χώρας μας.
Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας, όπως το φυσικό περιβάλλον, οι ήπιες κλιματολογικές συνθήκες, η ιστορία, ο πολιτισμός, η γαστρονομία, καθιστούν εφικτή την ανάπτυξη υψηλού επιπέδου σύγχρονων μορφών τουρισμού. Παρόλα αυτά, δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα δυνατή η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος από τον μαζικό τουρισμό και το μοντέλο ήλιος και θάλασσα, με αποτέλεσμα η τουριστική περίοδος να εξελίσσεται κάθε χρόνο, στα ίδια, περιορισμένα χρονικά πλαίσια.
Δεν αρκεί, όμως, να συζητάμε για τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, που θεωρείται ο βασικός τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος, αν δεν υπάρξουν ουσιαστικές παρεμβάσεις, που θα κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.
Αντί να οργανώσουμε πρωτίστως το τουριστικό μας προϊόν, προσεγγίζουμε την εποχικότητα ως πρόβλημα προς την κατεύθυνση της προσέλκυσης επισκεπτών, που θεωρούμε ότι πρέπει να φροντίσει να τους φέρει το κράτος, χωρίς εμείς να έχουμε ιδιαίτερη συμμετοχή σε αυτό.
Δεν είναι δυνατόν να συζητάμε για άμβλυνση της εποχικότητας όταν σε βασικούς, παραθεριστικούς προορισμούς της χώρας, φθάνουν οι τουρίστες αρχές ή τέλος της σεζόν, δηλαδή Απρίλιο ή Οκτώβριο, και δεν βρίσκουν στοιχειώδεις υπηρεσίες, όπως εστιατόρια και διασκέδαση.
Κάθε προσπάθεια άμβλυνσης της εποχικότητας, θα πρέπει να είναι οργανωμένη, στρατηγικά προετοιμασμένη, με επιχειρηματική συνεργασία και κοινωνική συναίνεση όλων των εμπλεκομένων φορέων, σε επίπεδο τουριστικού προορισμού.
