Το 43% των κλινών στην Αθήνα είναι μη ξενοδοχειακές (!) | 374% αύξηση δωματίων στην βραχυχρόνια μίσθωση | ΜΕΛΕΤΗ | ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Το 43% των κλινών στην Αθήνα είναι μη ξενοδοχειακές, ενώ η αύξηση δωματίων στην βραχυχρόνια μίσθωση ανέρχεται στο 374%(!), έναντι μόλις 11% στα ξενοδοχεία,  σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης “Η Φέρουσα Ικανότητα Τουριστικής Ανάπτυξης στην Περιοχή της Αθήνας”, που εκπόνησε το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ).

Το ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, λόγω της μεγάλης σοβαρότητας του θέματος, δημοσιεύει ολόκληρη την μελέτη, αλλά και την παρουσίαση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκλονιστικά αυτά στοιχεία, επιβεβαιώνουν και την καταγγελία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) στην Επιτροπή Ανταγωνισμού για τις μεγάλες διεθνείς διαδικτυακές πλατφόρμες κρατήσεων (Booking, κ.λπ.), όπου στην αναζήτηση ξενοδοχειακών καταλυμάτων, ποσοστό υψηλότερο του 35%, είναι μη ξενοδοχειακά. Μάλιστα στην σχετική έρευνα  “πάτησε” και ο υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας, και απέστειλε επιστολή στις πλατφόρμες αυτές, όπου επισημαίνει την υποχρέωση της εταιρίας για ορθή παρουσίαση των καταλυμάτων, αναφορικά με τον χαρακτηρισμό τους ως ξενοδοχεία, άλλα καταλύματα, καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, κ.λπ., παρεμβαίνοντας στο θολό τοπίο των βραχυχρόνιων μισθώσεων, γύρω από το οποία εσχάτως υπάρχει μεγάλη κινητικότητα και με αφορμή παρεμβάσεις των φορέων του Τουρισμού.

Σε αποκλειστική της δήλωση στο Χ&Τ η πρόεδρος του ΙΤΕΠ κα. Κωνσταντίνα Σβύνου, αναφορικά με την μελέτη, τονίζει: «Η έγκαιρη διάγνωση ενδείξεων κορεσμού του τουριστικού προϊόντος είναι σημαντική έτσι ώστε οι αρχές τουριστικής πολιτικής να λάβουν τα αναγκαία μέτρα. Στη μελέτη για τη ΦΙΤΑ Αθήνας καταδεικνύεται ότι έχει γίνει υπέρβαση των βέλτιστων ορίων λόγω της υπερανάπτυξης των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, τα οποία έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια κατά 374% έναντι 11% των ξενοδοχειακών μονάδων και τη δεδομένη στιγμή αποτελούν το 43% των συνολικών κλινών που προσφέρονται στην περιοχή της Αθήνας. Ευελπιστώ η παρούσα μελέτη που παραθέτει και άλλα στοιχεία να αποτελέσει τη βάση στο διάλογο που πρέπει να ανοίξει ως προς τις περαιτέρω ενέργειες προς την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας».

Η μελέτη

Σύμφωνα με την μελέτη, η εξέλιξη του ξενοδοχειακού δυναμικού δείχνει ότι η τουριστική ανάπτυξη της χώρας έχει εισέλθει στο στάδιο της σταθεροποίησης-ωρίμανσης.

Ακόμη, σύμφωνα με τον ΔΤΛ, το 43% των διαθέσιμων κλινών στην Αθήνα είναι μη ξενοδοχειακές, ενώ ο ΔΤΠ (Δείκτης Τουριστικής Πυκνότητας) βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Τα  ευρήματα αυτά, δείχνουν ότι βασικοί δείκτες φέρουσας ικανότητας τουριστικής ανάπτυξης της Αθήνας έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια.

Πιο αναλυτικά:

-Η ζήτηση για υπηρεσίες καταλύματος στην Αθήνα έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια
-Τα δωμάτια βραχυχρόνιας μίσθωσης έχουν αυξηθεί κατά 374%.
-Τα ξενοδοχειακά δωμάτια έχουν αυξηθεί κατά 11%.
-Η αυξημένη ζήτηση για υπηρεσίες καταλύματος συνδυάστηκε με ραγδαία αύξηση των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, ενώ ο αριθμός των ξενοδοχειακών καταλυμάτων παρέμεινε στάσιμος
– Τα τελευταία χρόνια οι δείκτες ΦΙΤΑ στην περιοχή της Αθήνας έχουν επιδεινωθεί, γεγονός που δείχνει μια τάση κορεσμού στην Αθήνα.
-Τα αίτια της επιδείνωσης εντοπίζονται στη μεγάλη αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες καταλύματος, η οποία καλύφθηκε σε συντριπτικό ποσοστό μέσω της ραγδαίας εξάπλωσης καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης (+374% αύξηση δωματίων), ενώ η αύξηση των ξενοδοχειακών δωματίων ήταν μόλις 11%.
-Τα ξενοδοχεία κάλυψαν την αυξημένη ζήτηση μέσω αξιοποίησης του πλεονάζοντος δυναμικού (μείωση από 150% σε 50%).
-Η ανάλυση δείχνει ότι απαιτείται ανανέωση του τουριστικού προϊόντος ώστε να αποφευχθεί ο κορεσμός και η παρακμή.
-Για παράδειγμα, η ποιοτική αναβάθμιση των καταλυμάτων και η μείωση της εποχικότητας συμβάλλουν θετικά στην ανανέωση του τουριστικού προϊόντος.
-Αντιθέτως, η χωρίς ποιοτικά κριτήρια εξάπλωση νέων καταλυμάτων τείνει να επιδεινώσει τους δείκτες ΦΙΤΑ.
-Οι συνθήκες είναι ώριμες για μία συζήτηση σχετικά με το μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που θα ακολουθήσουμε για τα επόμενα χρόνια.

Από την έρευνα προκύπτει ότι, “κατά την περίοδο 2000-2021, οι ξενοδοχειακές μονάδες αυξήθηκαν κατά 25,2% στο σύνολο της επικράτειας, μειώθηκαν κατά 2,2% στην περιφέρεια της Αττικής, και αυξήθηκαν κατά 9,3% στην Αθήνα. Συνεπώς, κατά την τελευταία 20ετία, το ξενοδοχειακό δυναμικό της Αττικής και της Αθήνας δεν ακολούθησε τους ρυθμούς αύξησης του συνόλου της χώρας. Ωστόσο, εάν εξετάσουμε την εξέλιξη του ξενοδοχειακού δυναμικού τα πλέον πρόσφατα έτη, η εικόνα που θα λάβουμε είναι διαφορετική.

Μετά το 2018, ο ρυθμός αύξησης των ξενοδοχειακών μονάδων στην Αττική και, ειδικά, στην Αθήνα υπερβαίνει το μέσο ρυθμό αύξησης των μονάδων σε όλη την επικράτεια.

Αντίστοιχη διερεύνηση για την εξέλιξη της προσφοράς καταλυμάτων στην περιοχή της Αθήνας μπορούμε να κάνουμε χρησιμοποιώντας ως βάση τον αριθμό δωματίων και τον αριθμό κλινών, ενώ για να έχουμε πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το σύνολο της αγοράς καταλυμάτων ενσωματώνουμε στην ανάλυσή μας τα δωμάτια και τις κλίνες που προσφέρονται από καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Παρατηρούμε ότι τα ξενοδοχειακά δωμάτια έχουν παραμείνει σχεδόν στάσιμα την τελευταία πενταετία, ενώ τα δωμάτια βραχυχρόνιας μίσθωσης έχουν σημειώσει ραγδαία αύξηση, προκαλώντας έτσι την αύξηση του συνολικού αριθμού των δωματίων στην περιοχή της Αθήνας. Συνεπώς, η αύξηση των προσφερόμενων δωματίων στην περιοχή της Αθήνας την τελευταία πενταετία οφείλεται σχεδόν εξολοκλήρου στην αύξηση των δωματίων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Το παραπάνω συμπέρασμα ενισχύεται ακόμα περισσότερο εάν εξετάσουμε τους ετήσιους ρυθμούς μεγέθυνσης των δωματίων. Παρατηρούμε ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης των δωματίων βραχυχρόνιας μίσθωσης είναι σημαντικά υψηλότερος τόσο από τον ρυθμό μεγέθυνσης των ξενοδοχειακών δωματίων όσο και των συνολικών δωματίων. Για την ακρίβεια, ο ρυθμός μεγέθυνσης των ξενοδοχειακών δωματίων είναι χαμηλότερος από το συνολικό ρυθμό μεγέθυνσης των δωματίων και βρίσκεται κοντά σε μηδενικά επίπεδα. Συνεπώς, η αύξηση του συνολικού αριθμού δωματίων στην περιοχή της Αθήνας οφείλεται στην αύξηση των δωματίων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Το έτος 2019, το πλεονάζον δυναμικό στην περιφέρεια Αττικής είναι της τάξης του 100,5%, ενώ στην Αθήνα είναι της τάξης του 51,3%. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τα υψηλά ποσοστά πλεονάζοντος δυναμικού είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα του ξενοδοχειακού κλάδου σε διεθνές επίπεδο. Παρατηρούμε ότι το πλεονάζον δυναμικό τόσο στην Αττική όσο και στην Αθήνα ακολουθεί καθοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, ενώ στην Αθήνα έχει μειωθεί κατά περίπου τα 2/3 σε σχέση με το 2012.

Από τα παραπάνω έπεται ότι το πλεονάζον δυναμικό της Αθήνας είναι συστηματικά χαμηλότερο απ’ ό,τι στην υπόλοιπη χώρα, ενώ η περαιτέρω μείωση του τα τελευταία χρόνια δύναται να αναχθεί στην αυξημένη ζήτηση υπηρεσιών καταλύματος στην περιοχή της Αθήνας”.

Και συνεχίζει η μελέτη: “Παρατηρούμε ότι η τουριστική πυκνότητα στην περιοχή της Αθήνας έχει αυξηθεί σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα, μεταξύ των ετών 2012 και 2019, ο ΔΤΠ έχει σχεδόν διπλασιασθεί. Δεδομένου ότι η μόνη μεταβλητή στο ΔΤΠ είναι ο αριθμός των διανυκτερεύσεων που πραγματοποιήθηκαν, έπεται ότι η μεγάλη αύξηση του δείκτη πρέπει να αποδοθεί στην αύξηση των διανυκτερεύσεων στην υπό εξέταση περιοχή.

Όπως επισημάναμε και παραπάνω, οι ως άνω εκτιμήσεις μας έχουν βασισθεί αποκλειστικά σε κλίνες, διανυκτερεύσεις και αφίξεις που αφορούν σε καταλύματα ξενοδοχειακού τύπου (πλην κάμπινγκ). Ωστόσο, η πραγματική εκτίμηση της ΦΙΤΑ θα πρέπει να λάβει υπόψη και την οικονομία διαμοιρασμού – Airbnb , η οποία έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, καθώς και τα καταλύματα σύντομης διαμονής (ενοικιαζόμενα δωμάτια).  Στον Πίνακα 4 παρουσιάζουμε συγκεντρωτικά στατιστικά για τον αριθμό κλινών, διανυκτερεύσεων και αφίξεων σε καταλύματα της οικονομίας διαμοιρασμού – Airbnb και σε καταλύματα σύντομης διαμονής (ενοικιαζόμενα δωμάτια) που καταγράφηκαν στην Αθήνα το έτος 2019.

Πίνακας 4: Συγκεντρωτικά Στατιστικά μη Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων στην Αθήνα, 2019
	Airbnb	Ενοικιαζόμενα	Σύνολο
Κλίνες	21.723	1.464	23.187
Διανυκτερεύσεις	1.771.494	207.905	2.062.824
Αφίξεις	702.776	92.698	964.737

Πηγή: ΕΛΤΑΤ, Inside Airbnb και Ιδία επεξεργασία.

Από τα παραπάνω στατιστικά, παρατηρούμε ότι ενώ τα ενοικιαζόμενα δωμάτια έχουν μικρή συμμετοχή στην τουριστική αγορά της Αθήνας, η συμμετοχή των καταλυμάτων τύπου Airbnb είναι αρκετά υψηλή. Συνεπώς, για να έχουμε μια αντιπροσωπευτική εικόνα των δεικτών φέρουσας ικανότητας τουριστικής ανάπτυξης της Αθήνας,  θα πρέπει να τους επανεκτιμήσουμε λαμβάνοντας υπόψη τη συμμετοχή των μη ξενοδοχειακών καταλυμάτων. Οι νέοι συνολικοί δείκτες φέρουσας ικανότητας τουριστικής ανάπτυξης της Αθήνας καταγράφονται στον Πίνακα 5, ενώ στις δύο τελευταίες στήλες του πίνακα καταγράφεται η συμβολή που έχουν τα ξενοδοχειακά καταλύματα και τα μη ξενοδοχειακά καταλύματα, αντιστοίχως, στη διαμόρφωση του κάθε δείκτη.

Πίνακας 5: Δείκτες Φέρουσας Ικανότητας Τουριστικής Ανάπτυξης Αθήνας (σύνολο αγοράς)
Δείκτης	Σύνολο	Συμβολή Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων	Συμβολή Λοιπών Καταλυμάτων
ΔΤΛ	5,2	57%	43%
ΔΤΠ	26.688,0	77%	23%
ΔΤΕ	384,2	80%	20%

Πηγή: Ιδία επεξεργασία.

Παρατηρούμε ότι, με τη συνεκτίμηση της αγοράς μη ξενοδοχειακών καταλυμάτων, και οι τρεις δείκτες φέρουσας ικανότητας τουριστικής ανάπτυξης της Αθήνας αυξάνονται σημαντικά. Ειδικότερα, ο Δείκτης Τουριστικής Λειτουργίας (ΔΤΛ) αυξήθηκε κατά 77%, ο Δείκτης Τουριστικής Πυκνότητας (ΔΤΠ) αυξήθηκε κατά 32% και ο Δείκτης Τουριστικής Έντασης (ΔΤΕ) αυξήθηκε κατά 31%. Ως προς τον ΔΤΛ, παρατηρούμε ότι η συμβολή των μη ξενοδοχειακών καταλυμάτων είναι σχεδόν ίση (περίπου 43%) με αυτή των ξενοδοχειακών καταλυμάτων, ενώ, ως προς τον ΔΤΠ και τον ΔΤΕ, η συμβολή των μη ξενοδοχειακών καταλυμάτων είναι φτάνει περίπου το 1/4 και 1/5, αντιστοίχως, αυτής των ξενοδοχειακών καταλυμάτων. Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειώσουμε ότι παρατηρείται σημαντική απόκλιση μεταξύ της συμμετοχής των μη ξενοδοχειακών καταλυμάτων στο ΔΤΛ και της συμμετοχής τους στους ΔΤΠ και ΔΤΕ. Δεδομένου ότι ο ΔΤΛ εκτιμάται βάσει των δηλωθέντων διαθέσιμων κλινών, ενώ οι ΔΤΠ και ΔΤΕ εκτιμώνται βάσει των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων, είναι πολύ πιθανόν να υπάρχει υποεκτίμηση των πραγματικών αφίξεων και διανυκτερεύσεων στα μη ξενοδοχειακά καταλύματα και, άρα, τόσο η συμβολή τους στους ΔΤΠ και ΔΤΕ όσο και το πραγματικό ύψος αυτών των δεικτών να είναι ακόμα υψηλότερα.

Δεδομένης της υψηλής συμμετοχής των καταλυμάτων της οικονομίας διαμοιρασμού – Airbnb στην τουριστική αγορά στην περιοχή της Αθήνας, έχει σημασία να εξετάσουμε τη διαχρονική εξέλιξη αυτών των καταλυμάτων και να τη συγκρίνουμε με την αντίστοιχη εξέλιξη στην ξενοδοχειακή αγορά. Στο Σχήμα 25 παρουσιάζουμε την εξέλιξη του αριθμού καταλυμάτων τύπου Airbnb στην περιοχή της Αθήνας ανά τύπο διαμερίσματος κατά την περίοδο Ιούλιος 2015-Σεπτέμβριος 2022.

Τον Σεπτέμβριο του 2022 λειτουργούσαν 12.165 καταλύματα τύπου Airbnb στην περιοχή της Αθήνας, αριθμός που αποτελεί ρεκόρ όλης της υπό εξέταση περιόδου, ενώ τον Ιούλιο του 2015 λειτουργούσαν μόλις 2.116 τέτοιου τύπου καταλύματα. Συνεπώς, κατά την περίοδο Ιούλιος 2015-Σεπτέμβριος 2022, τα καταλύματα της οικονομίας διαμοιρασμού – Airbnb στην περιοχή της Αθήνας αυξήθηκαν κατά περίπου 475%. Από την άλλη πλευρά, οι ξενοδοχειακές μονάδες που λειτουργούν στην Αθήνα κατά την περίοδο 2015-2021 έχουν αυξηθεί κατά περίπου 25%. Από τα παραπάνω έπεται ότι η αύξηση των καταλυμάτων στην περιοχή της Αθήνας τα τελευταία χρόνια οφείλεται κατά συντριπτικό ποσοστό στην αύξηση των καταλυμάτων τύπου Airbnb, τα οποία πλέον προσφέρουν πάνω από το 40% των διαθέσιμων κλινών στην Αθήνα. Αυτά τα καταλύματα, τα οποία εκτείνονται κυρίως στις περιοχές Εμπορικό τρίγωνο, Κουκάκι – Μακρυγιάννη, Μουσείο – Εξάρχεια, Νεάπολη, Νέος Κόσμος, Αγίου Κωνσταντίνου, Ακρόπολη, Κολωνάκι, Θησείο, Κεραμεικός, Πετράλωνα, Κυψέλη, Σταδίου, Ζάπειο, Γκάζι (βλέπε Σχήμα 26), έχουν δημιουργήσει μία μεγέθυνση που ουσιαστικά συνεπάγεται μία αυξανόμενη προσέλκυση περισσοτέρων τουριστών και ενδεχομένως ελλοχεύει κινδύνους ως προς την ισορροπία αστικής ανάπτυξης του κέντρου της Αθήνας.

Ένα ακόμα ζήτημα είναι η δαπάνη για την κατανάλωση ενέργειας όπου στις μονάδες Airbnb – τα ακίνητα βραχυχρόνιων μισθώσεων δεν έχουν τις περισσότερες φορές συστήματα που να εμποδίζουν την άσκοπη κατανάλωση ενέργειας (π.χ. διακοπή λειτουργείας των κλιματιστικών με ανοικτά παράθυρα, νέας τεχνολογίας θερμοστάτες κ.λπ.) όπως διαθέτουν τα ξενοδοχεία. Από τα παραπάνω, έπεται ότι το πρόβλημα της υψηλής τουριστικής πίεσης στην περιοχή της Αθήνας, το οποίο δημιουργείται κυρίως από την υψηλή τουριστική πυκνότητα, εντείνεται από το ραγδαίο πολλαπλασιασμό των καταλυμάτων της οικονομίας διαμοιρασμού – Airbnb κατά τα τελευταία έτη”.

ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΜΕΛΕΤΗ, ΕΔΩ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΔΩ

Τα συμπεράσματα

Ο τουρισμός έχει αναμφισβήτητα θετική και σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη μιας περιοχής. Ωστόσο, σύμφωνα με όσα είναι γνωστά από τη διεθνή βιβλιογραφία, η αναπτυξιακή συμβολή του τουρισμού έχει κάποια όρια τα οποία καθορίζονται από τη φέρουσα ικανότητα τουριστικής ανάπτυξης κάθε περιοχής όπου υπάρχει τουριστική δραστηριότητα. Η Ελλάδα αποτελεί έναν ώριμο τουριστικό προορισμό ο οποίος έχει ωφεληθεί σημαντικά και επί σειρά ετών από την τουριστική δραστηριότητα. Η ωρίμανση του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος της Ελλάδας επιβεβαιώνεται από την εξέλιξη του ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας, το οποίο αποτελεί έναν από τους κύριους πυλώνες τουριστικής ανάπτυξης. Συνεπώς, μία συζήτηση για τους τρόπους ανανέωσης του τουριστικού προϊόντος είναι επίκαιρη, καθώς η νομοτελειακή εξέλιξη της τουριστικής ανάπτυξης ενδέχεται να οδηγήσει στον κορεσμό ή ακόμα και στην παρακμή του τουριστικού προορισμού.

Η εξέταση της εξέλιξης της τουριστικής δραστηριότητας στην περιοχή της Αθήνας τα τελευταία χρόνια δείχνει ότι υπάρχει αυξανόμενη ζήτηση για υπηρεσίες καταλύματος, ενώ υπάρχει και αντίστοιχη αύξηση της προσφοράς υπηρεσιών καταλύματος. H εξέταση βασικών δεικτών της φέρουσας ικανότητας τουριστικής ανάπτυξης για την περιοχή της Αθήνας έδειξε ότι η τουριστική πυκνότητα στην περιοχή βρίσκεται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, κάτι που υποδεικνύει ότι η περιοχή της Αθήνας ενδέχεται να έχει ξεπεράσει ή να βρίσκεται ήδη στο όριο της φέρουσας ικανότητάς της. Συνεπώς, οι αρχές πολιτικής θα πρέπει να εξετάσουν τρόπους ανανέωσης του τουριστικού προϊόντος ή, εάν δεν υπάρχουν τέτοιοι τρόποι, διαχείρισης της τουριστικής δραστηριότητας στην περιοχή με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής και να αποφευχθεί ο κίνδυνος παρακμής της περιοχής ως τουριστικού προορισμού.

Η περαιτέρω διερεύνηση της αγοράς καταλυμάτων στην περιοχή της Αθήνας και η αποσύνθεση της προσφοράς και της ζήτησης ανά τύπο καταλύματος (ξενοδοχειακά καταλύματα, καταλύματα οικονομίας διαμοιρασμού – Airbnb, σύντομης διαμονής-ενοικιαζόμενα) μας οδηγεί στα ακόλουθα συμπεράσματα:

• Σχεδόν οι μισές κλίνες (περίπου 43%) που λειτουργούν στην Αθήνα ανήκουν σε μη ξενοδοχειακά καταλύματα (Airbnb και ενοικιαζόμενα), με τη συντριπτική πλειοψηφία εξ αυτών (περίπου 94%) να αφορούν καταλύματα τύπου Airbnb.
• Κατά τα τελευταία χρόνια, όπου εντοπίζεται και η ραγδαία επιδείνωση των δεικτών φέρουσας ικανότητας τουριστικής ανάπτυξης στην περιοχή της Αθήνας, τα προσφερόμενα δωμάτια και κλίνες βραχυχρόνιας μίσθωσης έχουν αυξηθεί κατά 374% και 377%, αντιστοίχως, ενώ τα ξενοδοχειακά δωμάτια και κλίνες έχουν αυξηθεί κατά μόλις 11% και 12%, αντιστοίχως. Συνεπώς, η αύξηση των καταλυμάτων στην περιοχή της Αθήνας τα τελευταία χρόνια οφείλεται κατά συντριπτικό ποσοστό στην αύξηση των καταλυμάτων τύπου Airbnb.
• Η διερεύνηση της σύνθεσης του ξενοδοχειακού δυναμικού στην περιοχή της Αθήνας έδειξε ότι τα δωμάτια που προσφέρονται στην περιοχή της Αθήνας ανήκουν σε υψηλότερες κατηγορίες, ενώ και η εποχικότητα της τουριστικής δραστηριότητας στα ξενοδοχειακά καταλύματα είναι ήδη σημαντικά χαμηλότερη σε σχέση με την υπόλοιπη επικράτεια. Τα δύο παραπάνω χαρακτηριστικά των ξενοδοχειακών καταλυμάτων συμβάλουν στην άμβλυνση της τουριστικής πίεσης, καθώς τόσο η παροχή υψηλότερης ποιότητας υπηρεσιών όσο και η χαμηλή εποχικότητα που χαρακτηρίζει τα ξενοδοχειακά καταλύματα της Αθήνας υποδεικνύει ότι το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν είναι διαφοροποιημένο σε σχέση με αυτό της υπόλοιπης επικράτειας. Από την άλλη πλευρά, η χωρίς ποιοτικά κριτήρια και ανεξέλεγκτη εξάπλωση νέων καταλυμάτων τείνει να επιδεινώσει τους δείκτες φέρουσας ικανότητας της πόλης.
• Από την άλλη πλευρά, οι δείκτες φέρουσας ικανότητας τουριστικής ανάπτυξης που εκτιμήσαμε για την περιοχή της Αττικής και το σύνολο της επικράτειας δείχνουν ότι τόσο η χώρα συνολικά όσο και, ειδικά, η περιοχή της Αττικής έχουν περιθώρια περαιτέρω τουριστικής ανάπτυξης.