“Λευκός καπνός”, όπως άλλωστε αναμενόταν, βγήκε χθες το βράδυ στην τριμερή διαπραγμάτευση των ευρωπαϊκών οργάνων και της πορτογαλικής προεδρίας για το πιστοποιητικό covid που θα διευκολύνει τα ταξίδια στην Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι μόνο. Το όνομα αυτού: EU Digital COVID certificate, λίγο διαφορετικό από το αρχικό Green Digital Certificate. Yπενθυμίζεται ότι για το πιστοποιητικό υπήρξε πρόταση του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στις 12 Ιανουαρίου, που έγινε αποδεκτή από την Κομισιόν.
Χρειάστηκαν τέσσερις γύροι διαπραγματεύσεων ώστε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και η Πορτογαλική Προεδρία, να συμφωνήσουν χθες σε συμφωνία για τον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Ψηφιακού Πιστοποιητικού Covid, με στόχο την διευκόλυνση του δικαιώματος ελεύθερης μετακίνησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας και την συμβολή στη σταδιακή άρση των περιορισμών.
Παράλληλα, συμφώνησαν και μία σειρά λεπτομερειών που θα επιτρέψουν την άμεση υλοποίησή του, προς όφελος του Τουρισμού.
Συγκεκριμένα, αποφασίστηκε:
- Τα τεστ θα πρέπει να είναι οικονομικά προσιτά και προσβάσιμα.
- Τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ από το μέσο στήριξης έκτακτης ανάγκης θα διατεθούν για την αγορά τεστ.
- Κοινή μορφή ευρωπαϊκού πιστοποιητικού και πλαίσιο κανόνων για όλα τα κράτη μέλη, σε ψηφιακή ή έντυπη μορφή.
Το πιστοποιητικό, έχει σχεδιαστεί για να διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία, τόσο για λόγους εργασίας όσο και για τουρισμό σε ολόκληρη την Ένωση.
Η συμφωνία
Πιο αναλυτικά, οι διαπραγματευτές του ΕΚ και του Συμβουλίου κατέληξαν την Πέμπτη σε προσωρινή συμφωνία για ένα ευρωπαϊκό ψηφιακό πιστοποιητικό για τη νόσο COVID-19.
Το πιστοποιητικό θα είναι διαθέσιμο είτε σε ψηφιακή είτε σε έντυπη μορφή σκοπό τη διευκόλυνση της ελεύθερης μετακίνησης στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Θα πιστοποιεί ότι ένα άτομο είτε έχει εμβολιαστεί κατά του κορονοϊού, είτε έχει πρόσφατο αρνητικό αποτέλεσμα από διαγνωστικό τεστ, είτε έχει αναρρώσει από τη λοίμωξη. Στην πράξη, πρόκειται για τρία διακριτά πιστοποιητικά. Το νέο κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να εκδίδουν πιστοποιητικά, τα οποία στη συνέχεια θα γίνονται δεκτά σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Ο κανονισμός της ΕΕ για το ψηφιακό πιστοποιητικό COVID θα πρέπει να ισχύει για 12 μήνες. Η έκδοση του πιστοποιητικού δεν θα αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση του δικαιώματος ελεύθερης μετακίνησης και δεν θα θεωρείται ταξιδιωτικό έγγραφο.
Δημοσιονομική στήριξη για οικονομικά προσιτά και προσβάσιμα τεστ
Για να διασφαλιστεί η διάθεση οικονομικά προσιτών και προσβάσιμων τεστ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύτηκε να κινητοποιήσει τουλάχιστον 100 εκ. ευρώ στο πλαίσιο του μέσου στήριξης έκτακτης ανάγκης για την αγορά τεστ για τον ιό SARS-CoV-2, με σκοπό την έκδοση των αντίστοιχων πιστοποιητικών. Αυτό θα πρέπει να ωφελήσει ιδίως τους ανθρώπους που διασχίζουν σύνορα καθημερινά ή συχνά για να μεταβούν στην εργασία ή το σχολείο τους, να επισκεφθούν στενούς συγγενείς, να αναζητήσουν ιατρική περίθαλψη ή να φροντίσουν αγαπημένα πρόσωπα.
Οι διαπραγματευτές συμφώνησαν ότι, αν κριθεί απαραίτητο, θα κινητοποιηθούν πρόσθετοι πόροι πέρα από το όριο των 100 εκ. με την έγκριση των αρμόδιων αρχών ελέγχου του προϋπολογισμού.
Πρόσθετοι ταξιδιωτικοί περιορισμοί μόνο εφόσον υφίσταται επαρκής αιτιολόγηση
Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να επιβάλλουν πρόσθετους ταξιδιωτικούς περιορισμούς, όπως καραντίνα, αυτοαπομόνωση ή τεστ, εκτός εάν είναι αυτοί είναι αναγκαίοι και αναλογικοί για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19.
Σε αυτές τις αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται επίσης υπόψη τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των επιδημιολογικών δεδομένων που δημοσιεύονται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC). Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να κοινοποιούνται στα άλλα κράτη μέλη και στην Επιτροπή το αργότερο 48 ώρες νωρίτερα.
Εμβόλια
Τα κράτη μέλη πρέπει να αποδέχονται τα πιστοποιητικά εμβολιασμού που εκδίδονται σε άλλα κράτη μέλη για άτομα που έχουν εμβολιαστεί με εμβόλιο εγκεκριμένο για χρήση στην ΕΕ από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), του οποίου η λίστα προς το παρόν περιέχεις τα εμβόλια Pfizer BioNTech, Moderna, AstraZeneca και Janssen.
Εναπόκειται στα κράτη μέλη να αποφασίζουν εάν θα δέχονται επίσης πιστοποιητικά από άλλα κράτη μέλη που έχουν εκδοθεί για εμβολιασμούς που διενεργούνται σύμφωνα με τις εθνικές διαδικασίες έγκρισης έκτακτης ανάγκης, ή για εμβόλια που έχουν χαρακτηριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως κατάλληλα για επείγουσα χρήση.
Δικλείδες για την προστασία των δεδομένων
Τα πιστοποιητικά θα ελέγχονται για την πρόληψη της απάτης και της πλαστογράφησης, όπως και η γνησιότητα των ηλεκτρονικών σφραγίδων που θα περιλαμβάνονται στα έγγραφα αυτά. Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που θα αντλούνται από τα πιστοποιητικά δεν μπορούν να αποθηκευτούν στα κράτη μέλη προορισμού και δεν θα δημιουργηθεί κεντρική βάση δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ. Ο κατάλογος των οντοτήτων που θα επεξεργάζονται και θα λαμβάνουν δεδομένα θα είναι δημόσιος, ώστε οι πολίτες να μπορούν να ασκούν τα δικαιώματά τους όσον αφορά την προστασία των δεδομένων δυνάμει του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων (GDPR).
Δηλώσεις
Ο πρόεδρος της επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών του ΕΚ και εισηγητής Juan Fernando López Aguilar (Σοσιαλιστές, Ισπανία) δήλωσε ότι «αν και η συμφωνία που πετύχαμε σήμερα δεν αντιστοιχεί πλήρως στα αιτήματα του Κοινοβουλίου, αναμφίβολα σηματοδοτεί τη σημαντική βελτίωση της κατάστασης που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια Ευρωπαίοι. Το ευρωπαϊκό ψηφιακό πιστοποιητικό COVID θα αποκαταστήσει την ελεύθερη μετακίνηση εντός της ΕΕ, ενόσω τα κράτη μέλη αρχίζουν να αίρουν τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς σε όλη την Ευρώπη. Η συμφωνία αυτή είναι το πρώτο βήμα για να ξαναμπεί η ζώνη Σένγκεν σε καθεστώς ομαλής λειτουργίας».
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε “τιτίβισμά” του ανέφερε τα εξής: «Η σημερινή προσωρινή συμφωνία για το ”πράσινο πιστοποιητικό” είναι μια εξαιρετικά θετική εξέλιξη. Η Ελλάδα υπήρξε ισχυρός υποστηρικτής από την αρχή, καθώς θα διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα συμβάλει στις προσπάθειες οικονομικής ανάκαμψης».
Από την πλευρά ο Βέλγος επίτροπος Δικαιοσύνης, Ντιντιέ Ρέιντερς έγραψε στο Twitter: «Λευκός καπνός: Έχουμε συμφωνία στην πρόταση της Επιτροπής για το Ευρωπαϊκό Ψηφιακό Πιστοποιητικό Covid. Καλωσορίζω τη σημερινή συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ. Παραδώσαμε αυτό το νέο εργαλείο σε χρόνο ρεκόρ για να διασφαλίσουμε την ελεύθερη μετακίνηση όλων των πολιτών».
Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, αναφέρει επίσης σε ανάρτησή του πως η συμφωνία ανοίγει το δρόμο για ασφαλή ταξίδια εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσα στο καλοκαίρι, τονίζοντας πως γίνεται πράξη η πρωτοβουλία του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Επόμενα βήματα
Το συμφωνηθέν κείμενο θα υποβληθεί τώρα διαδοχικά στην επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών και στην ολομέλεια του ΕΚ προς έγκριση, καθώς και στο Συμβούλιο. Εάν εγκριθεί σε επίπεδο επιτροπής, το κείμενο θα τεθεί σε ψηφοφορία στην επόμενη σύνοδο της ολομέλειας του Κοινοβουλίου (7 – 10 Ιουνίου 2021).
Η Ελλάδα θα είναι στις πρώτες χώρες που θα χρησιμοποιήσουν πιλοτικά το νέο μηχανισμό για το EU Digital COVID certificate.
Και οι τρίτες χώρες
Ακόμη, το Συμβούλιο ενέκρινε τροποποιητική σύσταση σχετικά με τον προσωρινό περιορισμό των μη απαραίτητων ταξιδιών στην ΕΕ. Αυτή η τροπολογία ανταποκρίνεται στις συνεχιζόμενες εκστρατείες εμβολιασμού με την εισαγωγή ορισμένων αποφάσεων χαλάρωσης για άτομα που έχουν εμβολιαστεί και με τη διευκόλυνση των κριτηρίων άρσης των περιορισμών για τρίτες χώρες. Ταυτόχρονα, λαμβάνει υπόψη τους πιθανούς κινδύνους που δημιουργούν οι νέες παραλλαγές, καθορίζοντας έναν μηχανισμό έκτακτης ανάγκης για γρήγορη αντίδραση στην εμφάνιση μιας μετάλλαξης, που προκαλεί ανησυχία, σε μια τρίτη χώρα.
Εάν τα κράτη-μέλη αποδέχονται απόδειξη εμβολιασμού για να χαλαρώσουν ταξιδιωτικούς περιορισμούς, όπως τεστ ή καραντίνα, θα πρέπει αρχικά να άρουν τους περιορισμούς για τα μη απαραίτητα ταξίδια για πολίτες τρίτων χωρών που έχουν λάβει την τελευταία συνιστώμενη δόση εγκεκριμένου από τον EMA εμβολίου τουλάχιστον 14 ημέρες πριν από την άφιξη. Τα κράτη-μέλη θα μπορούσαν επίσης να άρουν τον περιορισμό των μη απαραίτητων ταξιδιών σε όσους έχουν λάβει τουλάχιστον 14 ημέρες πριν την τελευταία συνιστώμενη δόση ενός εμβολίου που ολοκλήρωσε τη διαδικασία καταχώρισης έκτακτης ανάγκης του ΠΟΥ.
Κατά την άρση αυτών των περιορισμών, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την αμοιβαιότητα κατά περίπτωση.
Για να αρθούν οι περιορισμοί στα μη απαραίτητα ταξίδια για μια τρίτη χώρα, σύμφωνα με τους νέους κανόνες, ο αριθμός των κρουσμάτων COVID-19 ανά 100.000 κατοίκους τις τελευταίες 14 ημέρες αυξάνεται από 25 σε 75. Η πρόοδος στον εμβολιασμό του πληθυσμού κατά του ιού θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη. Ταυτόχρονα, για να ανταποκριθεί στον κίνδυνο που ενέχουν οι νέες παραλλαγές, η ανίχνευση σε μια χώρα παραλλαγών ενδιαφέροντος πρέπει τώρα να εξεταστεί μαζί με μεταλλάξεις που προκαλούν ανησυχία.
Άλλα υφιστάμενα κριτήρια εξακολουθούν να ισχύουν, συμπεριλαμβανομένης μιας σταθερής ή φθίνουσας τάσης νέων περιπτώσεων, του αριθμού των τεστ που πραγματοποιήθηκαν, ενός ποσοστού θετικότητας 4% μεταξύ όλων των δοκιμών που πραγματοποιήθηκαν, της συνολικής απόκρισης στην COVID-19 στη χώρα και της αξιοπιστίας των διαθέσιμων πληροφοριών.
Μόλις εγκριθεί, ο κανονισμός για το πράσινο ψηφιακό πιστοποιητικό θα παρέχει τη βάση, μέσω εκτελεστικής πράξης της Επιτροπής, για την διαχείριση πιστοποιητικών εμβολιασμού τρίτων χωρών ισοδύναμων με τα ψηφιακά πράσινα πιστοποιητικά. Μέχρι τότε, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να δέχονται πιστοποιητικά τρίτων χωρών που περιέχουν τουλάχιστον ένα ελάχιστο σύνολο δεδομένων, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία και λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να είναι σε θέση να επαληθεύουν την αυθεντικότητα, την εγκυρότητα και την ακεραιότητα του πιστοποιητικού.
Όταν η επιδημιολογική κατάσταση μιας τρίτης χώρας ή περιοχής επιδεινωθεί γρήγορα, ιδίως εάν έχει εντοπιστεί μια μετάλλαξη ανησυχίας ή ενδιαφέροντος, τα κράτη-μέλη πρέπει να υιοθετήσουν έναν επείγοντα, προσωρινό περιορισμό για όλα τα ταξίδια στην ΕΕ. Αυτό το φρένο έκτακτης ανάγκης δεν πρέπει να ισχύει για πολίτες της ΕΕ, κατοίκους της ΕΕ για πολλά χρόνια και ορισμένες κατηγορίες βασικών ταξιδιωτών, οι οποίοι ωστόσο θα πρέπει να υπόκεινται σε κατάλληλα μέτρα, τεστ και καραντίνας, ακόμη και αν έχουν εμβολιαστεί πλήρως.
Όταν ένα κράτος μέλος εφαρμόζει αυτούς τους περιορισμούς, τα κράτη-μέλη που συνέρχονται στο πλαίσιο του Συμβουλίου θα πρέπει να επανεξετάζουν επειγόντως την κατάσταση με συντονισμένο τρόπο και σε στενή συνεργασία με την Επιτροπή. Τέτοιοι περιορισμοί πρέπει να επανεξετάζονται τουλάχιστον κάθε δύο εβδομάδες.
