Στα 2,3 δισεκατομμύρια διαμορφώθηκε ο αριθμός των επιβατών που υποδέχθηκαν τα ευρωπαϊκά αεροδρόμια το 2023, αυξημένος κατά 19%, σε σχέση με το 2022, με αποτέλεσμα ο συνολικός όγκος επιβατών να υπολείπεται μόλις κατά 5,4% από τα προ- πανδημικά επίπεδα του 2019, σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία της ACI Europe. Το αεροδρόμιο της Αθήνας ανήκει στην κατηγορία των αεροδρομίων που ξεπέρασαν τα προ-πανδημικά τους επίπεδα, σημειώνοντας αύξηση στην κίνηση επιβατών λίγο πάνω από 10%.
Η έκθεση για την κυκλοφορία των ευρωπαϊκών αεροδρομίων για το σύνολο του 2023, το τέταρτο τρίμηνο και τον Δεκέμβριο του 2023, που χθες από τον ACI Europe, αποκαλύπτει μια δυναμική αγορά αερομεταφορών, που αναδιαμορφώθηκε από ένα μείγμα διαρθρωτικών αλλαγών, ανθεκτικότητας από πλευράς ζήτησης και σοβαρών γεωπολιτικών εντάσεων.
Η αύξηση κατά 19% της επιβατικής κίνησης σε όλο το δίκτυο των ευρωπαϊκών αεροδρομίων το 2023 οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη διεθνή επιβατική κίνηση (+21%), η οποία αυξήθηκε με σχεδόν διπλάσιο ρυθμό από την εγχώρια επιβατική κίνηση (+11,7%), με τα αεροδρόμια στην αγορά ΕΕ+1 (+19%) να ξεπερνούν σε απόδοση τα αεροδρόμια της υπόλοιπης Ευρώπης2 (+16%).
Εν τω μεταξύ, το 2023 χαρακτηρίστηκε από πρωτοφανείς διακυμάνσεις στις επιδόσεις της κυκλοφορίας, τόσο μεταξύ των εθνικών, όσο και μεταξύ των επιμέρους αγορών αεροδρομίων, σε σύγκριση με τα προ-πανδημικά επίπεδα (2019):
– Εντός των αγορών της ΕΕ+, τα αεροδρόμια της Πορτογαλίας (+12,2%), της Ελλάδας (+12,1%), της Ισλανδίας (+6,9%), της Μάλτας (+6,7%) και της Πολωνίας (+4,5%) σημείωσαν καλύτερες επιδόσεις, ενώ τα αεροδρόμια της Φινλανδίας (-29,6%), της Σλοβενίας (-26,2%), της Γερμανίας (-22,4%) και της Σουηδίας (-21%) παρέμειναν πολύ πίσω από την πλήρη ανάκαμψη.
Μεταξύ των μεγαλύτερων αγορών της ΕΕ+, τα αεροδρόμια της Ισπανίας (+3%) ήταν τα μόνα που ανέκαμψαν πλήρως, ακολουθούμενα από εκείνα της Ιταλίας (-2%), της Γαλλίας (-5,4%), του Ηνωμένου Βασιλείου (-6,4%) – και τα αεροδρόμια της Γερμανίας που υπολείπονταν σε μεγάλο βαθμό.
– Στην υπόλοιπη Ευρώπη, τα αεροδρόμια στις αναδυόμενες αγορές του Ουζμπεκιστάν (+110%), της Αρμενίας (+66%) και του Καζακστάν (+51%) σημείωσαν εκθετική αύξηση, εν μέρει λόγω της εκτροπής της κυκλοφορίας από/προς τη Ρωσία, καθώς και τα αεροδρόμια της Αλβανίας (+117%) και του Κοσσυφοπεδίου (+44%) λόγω της ταχείας ανάπτυξης της χωρητικότητάς τους από τις αεροπορικές εταιρίες εξαιρετικά χαμηλού κόστους. Εν τω μεταξύ, τα αεροδρόμια στη μεγάλη αγορά της Τουρκίας (+2,5%) μόλις ξεπέρασαν τα προ της πανδημίας επίπεδα.
Σε δηλώσεις του ο γενικός διευθυντής του ACI Europe, Olivier Jankovec σχολίασε: “Το 2023 ήταν επίσης ένα έτος ανάκαμψης πολλών ταχυτήτων και μεγάλων αποκλίσεων για τα αεροδρόμια της Ευρώπης όσον αφορά την επιβατική κίνηση. Ενώ πολλά από αυτά ξεπέρασαν το προηγούμενο ετήσιο ρεκόρ τους σε όγκο επιβατών, το 57% παρέμεινε ακόμη κάτω από τον προ-πανδημικό όγκο τους. Οι γεωπολιτικές συγκρούσεις συνέβαλαν σημαντικά σε αυτή την ανάκαμψη πολλαπλών ταχυτήτων, επηρεάζοντας κυρίως τα αεροδρόμια στην Ουκρανία, το Ισραήλ, τη Φινλανδία καθώς και σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Όμως, οι διαρθρωτικές αλλαγές που προκάλεσε ο Covid-19 στην αεροπορική αγορά έχουν επίσης σημαντικό αντίκτυπο. Αυτές οι διαρθρωτικές αλλαγές περιλαμβάνουν την εξέχουσα θέση της ζήτησης για αναψυχή και VFR (Visiting Friends & Relatives)3, καθώς και την εμφάνιση της ζήτησης “bleisure”, σε συνδυασμό με την επιλεκτική επέκταση των αερομεταφορέων εξαιρετικά χαμηλού κόστους και την περικοπή των αερομεταφορέων τακτικών πτήσεων στους κόμβους τους και την προώθηση της ενοποίησης. Ενώ οι εξελίξεις αυτές έχουν γενικά ωφελήσει τα αεροδρόμια στις αγορές που βασίζονται στον εσωτερικό τουρισμό, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουν επίσης οδηγήσει σε αυξημένες ανταγωνιστικές πιέσεις για τα αεροδρόμια σε όλους τους τομείς”.
Πιο αργή η ανάκαμψη σε κόμβους και στα μεγαλύτερα αεροδρόμια
Η επιβατική κίνηση στα μεγάλα αεροδρόμια (τα 5 μεγαλύτερα ευρωπαϊκά αεροδρόμια4) αυξήθηκε κατά 20,8% το 2023, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, με αποτέλεσμα τα αεροδρόμια αυτά να προσθέσουν το εντυπωσιακό ποσό των 58 εκατομμυρίων επιβατών.
Παρά τη σημαντική αυτή αύξηση, τα “Major” παρέμειναν ακόμη -6,5% κάτω από τα προ-πανδημικά (2019) επίπεδα, κυρίως λόγω της σχετικής αδυναμίας της ασιατικής αγοράς, της αργής επιστροφής των εταιρικών ταξιδιών και του αυστηρού ελέγχου της χωρητικότητας των εταιριών.
Το 2023 σημειώθηκαν αλλαγές στη σύνθεση και την κατάταξη των κορυφαίων πέντε αεροδρομίων:
-Το Λονδίνο-Heathrow αποκατέστησε τη θέση του ως το πιο πολυσύχναστο αεροδρόμιο της Ευρώπης το 2023 – μια θέση που κατείχε η Κωνσταντινούπολη το προηγούμενο έτος. Ο βρετανικός κόμβος υποδέχτηκε 79,2 εκατομμύρια επιβάτες -μια αξιοσημείωτη αύξηση 28,5%, σε σχέση με το 2022, η οποία του επέτρεψε να πλησιάσει πολύ κοντά στον όγκο που είχε πριν από την πανδημία (-2,1%). Η εξάρτησή του από την υπερατλαντική κίνηση έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτή την επίδοση.
-Η Κωνσταντινούπολη ήρθε δεύτερη, φθάνοντας τα 76 εκατομμύρια επιβάτες -αύξηση 18,3%, σε σχέση με το 2022. Ο τουρκικός κόμβος είχε την καλύτερη επίδοση μεταξύ της κορυφαίας 5άδας, σε σύγκριση με τους προ-πανδημικού όγκους, τους οποίους ξεπέρασε σε μεγάλο βαθμό (+11%). Το 2019, η Κωνσταντινούπολη ήταν το πέμπτο πιο πολυσύχναστο ευρωπαϊκό αεροδρόμιο.
Το Paris-CDG διατήρησε την τρίτη θέση με 4 εκατομμύρια επιβάτες (+17,3%, σε σχέση με το 2022) και παρέμεινε -11,5% κάτω από τα προ-πανδημικά επίπεδα. Τον γαλλικό κόμβο ακολούθησε το Amsterdam-Schiphol (61,9 εκατ. επιβάτες, +17,9% έναντι του 2022 και -13,7% έναντι του 2019).
-Η Μαδρίτη έκλεισε την πρώτη 5άδα (60,2 εκατ. επιβάτες, +18,9% έναντι του 2022), πλησιάζοντας πολύ κοντά στο προ-πανδημικό επίπεδό της (-2,5%). Η έκθεση του ιβηρικού κόμβου στην υπερατλαντική κίνηση καθώς και το συγκριτικά υψηλότερο μερίδιο της κίνησης αναψυχής του επέτρεψαν να ξεπεράσει και πάλι τη Φρανκφούρτη το 2023 (59,4 εκατ. επιβάτες,+21,3% έναντι του 2022 και -15,9% έναντι του 2019).
Οι επιδόσεις της επιβατικής κίνησης άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών αερολιμένων5 το 2023 αντανακλούν επίσης διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά, σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από την πανδημία:
– Εκείνοι που παραδοσιακά στηρίζονται στην κίνηση αναψυχής και VFR και με αξιοσημείωτη παρουσία αερομεταφορέων χαμηλού κόστους συχνά ξεπέρασαν τον προ-πανδημικό όγκο τους: Αθήνα (+10,1%), Λισαβόνα (+7,9%), Πάλμα ντε Μαγιόρκα (+4,7%), Κωνσταντινούπολη-Sabiha Gökçen (+4,6%), Δουβλίνο (+1,8%) και Παρίσι-Orly (+1,4%).
– Ενώ η Ρώμη-Fiumicino (-7%) παρέμεινε ακόμη κάτω από το προ-πανδημικό επίπεδο, ο ιταλικός κόμβος είδε την επιβατική κίνηση να αυξάνεται κατά 38% σε ετήσια βάση -η καλύτερη επίδοση μεταξύ των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών αεροδρομίων.
– Η Μάλαγα με περισσότερους από 22,3 εκατομμύρια επιβάτες (+12,6%) διακίνησε περισσότερους επιβάτες από τις Βρυξέλλες (-15,8%) και την Στοκχόλμη-Αρλάντα (-15%).
Τα μικρότερα και περιφερειακά αεροδρόμια έχουν καλύτερη απόδοση
Σε αντίθεση με τους κόμβους και τα μεγαλύτερα αεροδρόμια, τα μικρότερα και περιφερειακά αεροδρόμια6 ολοκλήρωσαν την ανάκαμψή τους το 2023 – με την επιβατική κίνηση τους να αυξάνεται κατά +17,6% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και να βρίσκεται έτσι στο +3% πάνω από τα επίπεδά τους πριν από την πανδημία (2019).
Αυτή η απόδοση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα αεροδρόμια της ΕΕ+ που εξυπηρετούν τουριστικούς προορισμούς ή/και προσελκύουν χωρητικότητα από αερομεταφορείς εξαιρετικά χαμηλού κόστους, καθώς και αεροδρόμια σε λιγότερο ώριμες αγορές στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Μερικά από αυτά τα αεροδρόμια παρουσίασαν εκθετική ανάπτυξη πολύ πάνω από τα προ πανδημίας τους επίπεδα (2019),συμπεριλαμβανομένων: Τράπανι (+223%), Περούτζια (+143%), Τίρανα (+117%), Σαμαρκάνδη (+110%), Λοτζ ( +97%), Κουτάισι (+91%), Ζαντάρ (+88%), Ερεβάν (+66%), Μέμινγκεν (+64%), Αλμάτι (+51%), Φουντσάλ (+43%), Σαραγόσα (+ 47%), Πρίστινα (+44%) και Οβιέδο-Αστούριας (+40%).
Κατά τη διάρκεια του 2023 αεροδρόμια που υποδέχονται περισσότερους από 25 εκατ. επιβάτες ετησίως (Ομάδα 1), αεροδρόμια που υποδέχονται μεταξύ 10 και 25 εκατ. επιβάτες (Ομάδα 2), αεροδρόμια που υποδέχονται μεταξύ 5 και 10 εκατ. επιβάτες (Ομάδα 3), αεροδρόμια που υποδέχονται μεταξύ 1 και 5 εκατ.επιβάτες ετησίως (Ομάδα 4) και αεροδρόμια που υποδέχονται μεταξύ 100.000 και 1 εκατ. επιβάτες (Ομάδα 5) ανέφεραν μέση μεταβολή -7,6%, -10,2%, +4,3%, +2,0%, -0,8% αντίστοιχα, σε σύγκριση με την προ -επίπεδα κυκλοφορίας πανδημίας (2019).
Τα αεροδρόμια που ανέφεραν τις καλύτερες επιδόσεις στην επιβατική κίνηση για το 2023 (σε σύγκριση με το 2019) είναι τα εξής:
- Ομάδα 1: Κωνσταντινούπολη (+11,0%), Αθήνα (+10,1%), Λισαβόνα LIS (+7,9%), Πάλμα ντε Μαγιόρκα PMI (+4,7%), Κωνσταντινούπολη SAW (+4,6%).
- Ομάδα 2: Πόρτο OPO (+16,0%), Νάπολη NAP (+14,1%), Μάλαγα AGP (+12,6%), Τενερίφη TFS (+10,5%), Μασσαλία MRS (+6,4%).
- Όμιλος 3: Σότσι AER (+105,7%), Αλμάτυ ALA (+51,2%), Βελιγράδι BEG (+29,0%), Βαλένθια VLC (+16,6%), Παλέρμο PMO (+15,5%).
- Ομάδα 4: Τίρανα TIA (+117,4%), Γιερεβάν EVN (+65,6%), Μέμινγκεν FMM (+64,2%), Πρίστινα PRN (+44,3%), Φουνσάλ FNC (+43,1%).
- Ομάδα 5: Τράπανι TPS (+223,4%), Περούτζια PEG (+142,9%), Σαμαρκάνδη SKD (+109,8%), Κουτάισι KUT (+91,1%), Ζαντάρ ZAD (+88,3%)
____________________
1. ΕΕ, ΕΟΧ, Ελβετία και ΗΒ.
2. Αλβανία, Αρμενία, Λευκορωσία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Γεωργία, Ισραήλ, Καζακστάν, Κόσοβο, Βόρεια Μακεδονία, Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Ρωσία, Σερβία, Τουρκία, Ουκρανία και Ουζμπεκιστάν.
3. Επίσκεψη σε φίλους και συγγενείς.
4. Το 2019: Λονδίνο-Χίθροου, Παρίσι-CDG, Άμστερνταμ-Σίπχολ, Φρανκφούρτη και Κωνσταντινούπολη.
5. Αεροδρόμια με περισσότερους από 25 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως (2019).
6. Αεροδρόμια με λιγότερους από 10 εκατομμύρια επιβάτες ετησίως (2019).
