Την Δευτέρα, οι αρμόδιες επιτροπές του ΕΚ ενέκριναν το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που θα βοηθήσει τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πανδημίας.
Η επιτροπή Προϋπολογισμών και η επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής ενέκριναν τους στόχους, τη χρηματοδότηση και τους κανόνες για την παροχή χρηματοδότησης από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility), με 73 ψήφους υπέρ, 11 ψήφους κατά και 15 αποχές.
Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν ακόμη τη διαπραγματευτική εντολή για την έναρξη των συνομιλιών με τις κυβερνήσεις της ΕΕ με 84 ψήφους υπέρ, 11 κατά και 4 αποχές. Επιθυμούν να ανακοινωθεί η εντολή κατά την προσεχή σύνοδο ολομέλειας στις 11-13 Νοεμβρίου, ώστε να καταστεί δυνατή η έναρξη των συνομιλιών χωρίς καθυστέρηση.
Κριτήρια για τη λήψη χρηματοδότησης
Οι ευρωβουλευτές συμφώνησαν ότι ο μηχανισμός θα πρέπει να είναι διαθέσιμος μόνο για τα κράτη μέλη που δεσμεύονται να σέβονται το κράτος δικαίου και τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση εάν συνάδουν με έξι προτεραιότητες της ΕΕ: πράσινη μετάβαση, ψηφιακός μετασχηματισμός, οικονομική συνοχή και ανταγωνιστικότητα, κοινωνική και εδαφική συνοχή, θεσμική αντίδραση σε κρίσεις και ετοιμότητα για την αντιμετώπιση κρίσεων, καθώς και με τις πολιτικές της ΕΕ για την επόμενη γενιά, οι οποίες περιλαμβάνουν το ευρωπαϊκό θεματολόγιο δεξιοτήτων, την εγγύηση για τη νεολαία και την εγγύηση για τα παιδιά.
Σύμφωνα με τις θέσεις που εγκρίθηκαν, κάθε τέτοιο σχέδιο θα πρέπει να αξιοποιεί τουλάχιστον το 40% του προϋπολογισμού του για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα και τουλάχιστον το 20% για ψηφιακές δράσεις. Τα σχέδια αυτά θα πρέπει να επιφέρουν μακροχρόνια βελτίωση στις χώρες της ΕΕ τόσο από κοινωνική όσο και από οικονομική άποψη, καθώς και να περιλαμβάνουν ολοκληρωμένα πακέτα μεταρρυθμίσεων και στιβαρών επενδυτικών μέτρων.
Τομείς χρηματοδότησης
Οι ευρωβουλευτές ζητούν το ποσό των 672,5 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια να διατεθεί για τη χρηματοδότηση εθνικών μέτρων που στοχεύουν στην άμβλυνση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας, αρχής γενομένης από την 1η Φεβρουαρίου 2020. Επιδιώκουν η χρηματοδότηση να είναι διαθέσιμη για τέσσερα έτη (αντί για τρία, όπως πρότεινε το Συμβούλιο) και οι κυβερνήσεις της ΕΕ να μπορούν να ζητούν έως και 20% προχρηματοδότηση για τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, αντί του προτεινόμενου 10%, ώστε να μπορούν να αντιδρούν ταχύτερα και να κάνουν περισσότερα.
Διαφάνεια και επικοινωνία
Και οι δύο επιτροπές του Κοινοβουλίου ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ως αρμόδια για την εφαρμογή του μηχανισμού) να λογοδοτεί στο ΕΚ, μεταξύ άλλων υποβάλλοντας έκθεση δύο φορές το χρόνο, στην οποία θα περιγράφεται ο τρόπος υλοποίησης των στόχων και των οροσήμων, καθώς και τα ποσά που καταβάλλονται σε κάθε χώρα της ΕΕ. Τόνισαν επίσης ότι οι δικαιούχοι θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι δαπάνες στο πλαίσιο του μηχανισμού είναι ορατές στο κοινό, χαρακτηρίζοντας σαφώς τα υποστηριζόμενα έργα ως «Πρωτοβουλία Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Συμβιβασμός για τον προϋπολογισμό της ΕΕ: 16 δισ. ευρώ επιπλέον για προγράμματα
Την Τρίτη, μετά από δέκα εβδομάδες εντατικών διαπραγματεύσεων, οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου για τον προϋπολογισμό έφτασαν σε συμβιβασμό με την Προεδρία του Συμβουλίου σχετικά με το σχέδιο συμφωνίας για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ 2021-2027) και τους νέους ίδιους πόρους. Ο συμβιβασμός θα πρέπει να εγκριθεί και από τα δύο αρμόδια θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Το Κοινοβούλιο πέτυχε να συμπεριληφθεί στο κείμενο της συμφωνίας αύξηση ύψους 16 δισ. ευρώ στο πακέτο που συμφωνήθηκε από τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων κατά τη Σύνοδο Κορυφής τον Ιούλιο. Τα 15 δισ. ευρώ θα ενισχύσουν εμβληματικά προγράμματα για την προστασία των πολιτών από την πανδημία, την παροχή ευκαιριών στην επόμενη γενιά και τη διαφύλαξη των ευρωπαϊκών αξιών, ενώ 1 δισ. ευρώ θα διατεθεί για την αύξηση της ευελιξίας την αντιμετώπιση μελλοντικών αναγκών και κρίσεων.
Κορυφαία προτεραιότητα του Κοινοβουλίου ήταν να εξασφαλίσει αυξήσεις για τα εμβληματικά προγράμματα, που κινδύνευαν να υποχρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο της συμφωνίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουλίου, θέτοντας σε κίνδυνο τις δεσμεύσεις και τις προτεραιότητες της ΕΕ, ιδίως την Πράσινη Συμφωνία και το Ψηφιακό Θεματολόγιο.
Τα πρόσθετα κονδύλια θα αντληθούν κυρίως από ποσά που αντιστοιχούν σε πρόστιμα στον τομέα του ανταγωνισμού (τα οποία πρέπει να καταβάλουν οι εταιρείες που δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες της ΕΕ), σύμφωνα με το μακροχρόνιο αίτημα του Κοινοβουλίου να παραμένουν στον προϋπολογισμό της ΕΕ τα χρήματα που παράγονται από την Ένωση.
Χάρη σε αυτόν τον συμβιβασμό, μεταξύ άλλων σημαντικών σημείων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τριπλασιάζει σε πραγματικούς όρους τα κονδύλια για το πρόγραμμα EU4Health, εξασφαλίζει το ισοδύναμο ενός επιπλέον έτους χρηματοδότησης για το Erasmus+, και διασφαλίζει τη συνέχιση της αύξησης της χρηματοδότησης της έρευνας.
Νέοι ίδιοι πόροι
Οι διαπραγματευτές συμφώνησαν με την αρχή ότι το μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο κόστος αποπληρωμής του χρέους από το ταμείο ανάκαμψης δεν θα πρέπει να επιβαρύνει τα καθιερωμένα επενδυτικά προγράμματα του ΠΔΠ, ούτε να προκαλέσει μεγάλη αύξηση των εισφορών για τα κράτη μέλη βάσει του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος. Ως εκ τούτου, οι διαπραγματευτές του ΕΚ έχουν καταρτίσει χάρτη πορείας για την θέσπιση νέων ιδίων πόρων κατά την επόμενη επταετία. Αυτός ο χάρτης πορείας ενσωματώνεται στη «διοργανική συμφωνία», η οποία είναι νομικά δεσμευτικό κείμενο. Εκτός από τη συνεισφορά για τη χρήση πλαστικών από το 2021, ο χάρτης πορείας περιλαμβάνει έναν ίδιο πόρο βασιζόμενο στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών «ETS» (από το 2023, πιθανώς συνδεδεμένο με μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα), μια ψηφιακή εισφορά (από το 2024) και έναν ίδιο πόρο που βασίζεται στον φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, καθώς και χρηματοδοτική συνεισφορά που συνδέεται με τον εταιρικό τομέα ή μια νέα κοινή βάση φορολογίας εταιρειών (από το 2026).
Ενίσχυση του δημοσιονομικού ελέγχου του μέσου ανάκαμψης «NextGenerationEU»
Όσον αφορά τις δαπάνες των κονδυλίων της ΕΕ στο πλαίσιο του «Next Generation EU», το Κοινοβούλιο διασφάλισε ότι τα τρία θεσμικά όργανα θα συνεδριάζουν τακτικά για να αξιολογούν την χρήση των κονδυλίων που διατίθενται βάσει του Άρθρου 122. Οι δαπάνες θα πραγματοποιούνται με διαφάνεια και το Κοινοβούλιο, μαζί με το Συμβούλιο, θα ελέγχουν τυχόν αποκλίσεις από τα σχέδια που έχουν συμφωνηθεί προηγουμένως.
Το Next Generation EU βασίζεται στο άρθρο 122 ΣΛΕΕ, το οποίο δεν προβλέπει ρόλο για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι διαπραγματευτές του ΕΚ πέτυχαν επίσης συμφωνία για μια νέα διαδικασία, με την οποία καθιερώνεται «εποικοδομητικός διάλογος» μεταξύ Κοινοβουλίου και Συμβουλίου βάσει αξιολόγησης από την Επιτροπή, προκειμένου να συμφωνηθούν οι δημοσιονομικές επιπτώσεις κάθε προτεινόμενης νέας νομικής πράξης βάσει του άρθρου 122.
Οριζόντια θέματα: στόχοι για την βιοποικιλότητα, ισότητα των φύλων και ίσες ευκαιρίες
Θα εφαρμόζονται βελτιωμένες μεθοδολογίες παρακολούθησης του κλίματος και της βιοποικιλότητας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τουλάχιστον το 30% του συνολικού ποσού του προϋπολογισμού της Ένωσης και οι δαπάνες του Next Generation EU θα στηρίξουν τους κλιματικούς στόχους, καθώς και να διασφαλιστεί ότι 7,5% των ετήσιων δαπανών θα πραγματοποιείται για τους στόχους βιοποικιλότητας από το 2024, το οποίο θα ανέλθει σε 10% από το 2026.
Μια άλλη οριζόντια προτεραιότητα στο ΠΔΠ θα είναι η προώθηση της ισότητας των φύλων και της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου, η οποία θα συνοδεύεται από ενδελεχή αξιολόγηση των επιπτώσεων ανά φύλο και την παρακολούθηση των προγραμμάτων.
Η διαπραγματευτική ομάδα του ΕΚ για την επόμενη μακροπρόθεσμη μεταρρύθμιση του προϋπολογισμού της ΕΕ και των ιδίων πόρων
Johan Van Overtveldt (Συντηρητικοί, Βέλγιο), πρόεδρος της επιτροπής Προϋπολογισμών
Jan Olbrycht (ΕΛΚ, Πολωνία), συνεισηγητής για το ΠΔΠ
Margarida Marques (Σοσιαλιστές, Πορτογαλία), συνεισηγήτρια για το ΠΔΠ
José Manuel Fernandes (ΕΛΚ, Πορτογαλία), εισηγητής για τους ιδίους πόρους
Valérie Hayer (Renew, Γαλλία), συνεισηγήτρια για τους ιδίους πόρους
Rasmus Andresen (Πράσινοι, Γερμανία)
Το παρόν σχέδιο συμφωνίας που επιτεύχθηκε μεταξύ της διαπραγματευτικής ομάδας του ΕΚ και της Προεδρίας του Συμβουλίου απομένει να εγκριθεί από το Συμβούλιο, καθώς και να λάβει τη στήριξη του Προέδρου του Κοινοβουλίου και των επικεφαλής των ομάδων, πριν αποτελέσει αντικείμενο ψηφοφορίας στην επιτροπή Προϋπολογισμών και στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
