ΙΤΕΠ: Έμφαση στον τουρισμό τρίτης ηλικίας

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
– Διαβάστε τα πλήρη συμπεράσματα της πολύ ενδιαφέρουσας μελέτης

Σε καίριας σημασίας παράγοντα επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου δύναται να εξελιχθεί ο Τουρισμός Τρίτης Ηλικίας για την Ελλάδα. Πέραν της άμβλυνσης της εποχικότητας του ελληνικού τουρισμού, ο Τουρισμός Τρίτης Ηλικίας διευρύνει τις πηγές άντλησης τουριστών για τη χώρα μας. Τα παραπάνω καταδεικνύει μεταξύ άλλων η μελέτη του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων για τον «Τουρισμό Τρίτης Ηλικίας» που παρουσιάστηκε σήμερα σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας, παρουσία της υπουργού Τουρισμού κας Όλγας Κεφαλογιάννη. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΤΕΠ το οποίο αποτελεί όργανο του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου της Ελλάδας, τα ταξίδια αποτελούν την πλέον επιθυμητή μορφή διασκέδασης για τα άτομα της τρίτης ηλικίας, ενώ οι ηλικιωμένοι είναι το τμήμα της αγοράς με τη χαμηλότερη εποχικότητα στην ταξιδιωτική του συμπεριφορά. 
Όπως υπογραμμίζει η έρευνα, όλες οι πολιτικές μειώσεις των δυσμενών επιδράσεων της εποχικότητας στην τουριστική βιομηχανία της Ελλάδας, πρέπει να κατατείνουν στην προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού τουριστών με τα συγκεκριμένα δημογραφικά χαρακτηριστικά. 
Στη σχετική μελέτη του ΙΤΕΠ επισημαίνεται ότι οι ηλικιωμένοι (55 ετών και άνω) ενδιαφέρονται λιγότερο για πραγματοποίηση διακοπών με σκοπό τα μπάνια και την ηλιοθεραπεία. Για πολιτιστικούς σκοπούς ταξιδεύουν συχνότερα οι Αυστριακοί (26%), οι Ολλανδοί (22%), οι Βέλγοι (22%) και οι Γερμανοί 21%. Στη μελέτη τονίζεται ότι τα άτομα άνω των 55 ετών ταξιδεύουν συχνότερα από τις άλλες ηλικιακές ομάδες για πολιτιστικούς και θρησκευτικούς λόγους (18% έναντι 11-13% για τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες).

Επίσης αντίθετα με ό,τι πιστεύεται, οι ηλικιωμένοι δεν εμφανίζουν μεγαλύτερη ροπή για ταξίδια αναψυχής σε μεγάλες πόλεις, συγκριτικά με τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες. Πάντως τόσο η κρουαζιέρα όσο και το yachting, αποτελούν πολυτελείς μορφές τουρισμού που θεωρούνται κατάλληλες για ηλικιωμένους τουρίστες υψηλού εισοδηματικού επιπέδου. Ο ιατρικός τουρισμός αποτελεί όχημα προβολής και προώθησης του τουρισμού τρίτης ηλικίας. Η εξυπηρέτηση των αναγκών σε ιατρική περίθαλψη όσων τουριστών διαμένουν σε κάποιο προορισμό, αποτελεί ουσιώδες συστατικό του τουριστικού προϊόντος που προσφέρεται σε ηλικιωμένους πελάτες.

Στην έρευνα του ΙΤΕΠ τονίζεται ότι ο τουρισμός παραχείμασης πρέπει να αναπτυχθεί πρωτίστως σε παραθαλάσσια αστικά κέντρα που διαθέτουν πληθώρα πολιτιστικών αξιοθέατων και κατά συνέπεια μπορούν να κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον των ατόμων της τρίτης ηλικίας κατά το χρόνο της παραχείμασής τους. Ενδεικτικό των προοπτικών του Τουρισμού Τρίτης Ηλικίας και εν γένει του δημογραφικού προβλήματος της Ευρώπης είναι το γεγονός ότι οι ηλικιωμένοι τουρίστες θα αποτελούν το 24% της συνολικής αγοράς το 2030. Κατά την έρευνα του Ινστιτούτου διαπιστώνεται ότι το 34,6% των ελληνικών ξενοδοχείων, είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν ειδικά πακέτα τιμών σε ηλικιωμένους κατά τις περιόδους χαμηλής ζήτησης.
Όμως, μόνο το 9,5% φροντίζει να εντάξει στα πακέτα υπηρεσιών που προσφέρει πρόσθετες δραστηριότητες που ενδιαφέρουν τους ηλικιωμένους, όπως χοροεσπερίδες, βραδιές παραδοσιακής κουζίνας ή άλλες δημιουργικές ασχολίες. Καταλήγοντας η μελέτη υποστηρίζει ότι από σήμερα και για τα επόμενα 20- 30 έτη θα υπάρξει μία αφύσικη αύξηση της αναλογίας των ηλικιωμένων ανάμεσα στους πληθυσμούς των οικονομικά ανεπτυγμένων χωρών. Μετά το 2050 η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί.

Την ανάγκη αναβάθμισης των τουριστικών υπηρεσιών για τους ηλικιωμένους, επεσήμανε η υπουργός Τουρισμού κα. Όλγα Κεφαλογιάννη, μιλώντας στο ΞΕΕ, με αφορμή παρουσίαση μελέτης για τον τουρισμό στα άτομα της τρίτης ηλικίας.

Η κυρία Όλγα Κεφαλογιάννη μίλησε για θέσπιση πολιτικών με αναπτυξιακή διάσταση που να στοχεύει στην αύξηση των επισκεπτών αυτής της πληθυσμιακής ομάδας. «Το υπουργείο Τουρισμού με το ΞΕΕ σχεδιάζουν συγκεκριμένη στρατηγική για την τρίτη ηλικία που θα περιλαμβάνει ένα πλέγμα πολιτικών παρεμβάσεων και μια ειδική επικοινωνιακή καμπάνια», όπως τόνισε χαρακτηριστικά. Και πρόσθεσε ότι η Πολιτεία οφείλει να παρέχει σε αυτή την ειδική κατηγορία τουριστικά προϊόντα που της ταιριάζει. Προς αυτή την κατεύθυνση ανέφερε συγκεκριμένες προτάσεις όπως η  προσαρμογή των μέσων μεταφοράς, η αύξηση μονόκλινων δωματίων, η κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού, αλλά και η ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού.

Όπως είπε η υπουργός Τουρισμού στόχος του υπουργείου Τουρισμού είναι η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, ώστε να καλύψει σταδιακά όλο το χρόνο και ο τουρισμός ατόμων τρίτης ηλικίας έρχεται να συνδυάσει τις δικές τους ανάγκες με το δικό μας σκοπό.

Ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου κ. Γιώργος Τσακίρης αναφερόμενος στη μελέτη του ΙΤΕΠ ανέπτυξε τις προοπτικές του Τουρισμού Τρίτης Ηλικίας καταγράφοντας ότι η Ελλάδα διαθέτει εντυπωσιακά χαμηλή διεισδυτικότητα στη συγκεκριμένη πελατειακή ομάδα, αναφέροντας ότι τα τελευταία έτη στη χώρα μας εξακολούθησαν να δημιουργούνται family resorts, ενώ δεν λειτούργησε κανένα ξενοδοχείο Goldies, δηλαδή προσαρμοσμένο στις ανάγκες των τουριστών αυτών. «Στόχος μας είναι να ξεκινήσει μια συζήτηση και ένας προβληματισμός, τόσο σε επίπεδο επιχειρηματικό όσο και σε επίπεδο Εθνικό στρατηγικά αλλά και σε επίπεδο marketing προορισμών. Θέλοντας να εξειδικεύσουμε την συζήτηση με όρους marketing, προγραμματίζουμε ως Ξ.Ε.Ε. το επόμενο διάστημα «περιφερειακές συναντήσεις» σε συνεργασία με την Ελληνική ακαδημία marketing, ώστε να μπορέσουμε να μετουσιώσουμε την ενδεδειγμένη πολιτική που προτείνει η μελέτη σε δράσεις marketing, τόσο σε επίπεδο προορισμών αλλά και επιχειρήσεων» προσθέτει ο κ. Τσακίρης αναφέροντας τα βήματα που θα ακολουθήσει το Επιμελητήριο καυτηριάζοντας ωστόσο τους όρους και τον τρόπο που σπίτια και βίλλες ενοικιάζονται σε αλλοδαπούς για την διαμονή τους στην Ελλάδα. Όπως καταγράφεται στη μελέτη εκατοντάδες χιλιάδες ηλικιωμένοι επιδιώκουν να αποκτήσουν μια παραθεριστική κατοικία συμβάλλοντας στην επιμήκυνση της σεζόν. «Δεν είναι δυνατόν, κάθε ιδιοκτήτης κατοικίας να βρίσκει έναν provider ή facilitator στο διαδίκτυο, να ενοικιάζει το εξοχικό του, να σερβίρει πρωινό , να σερβίρει φαγητό, να πληρώνεται, να μην ελέγχεται και να μην πληρώνει φόρο, να μην έχει καμία υποχρέωση εργατική φορολογική ή προδιαγραφές και να παίρνει τους πελάτες των νομίμως λειτουργούντων καταλυμάτων, που απασχολούν προσωπικό, υφίστανται ελέγχους, πληρώνουν φόρους, στηρίζουν την εμφανή και πραγματική οικονομία της χώρας» συμπληρώνει ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος.

Συμπεράσματα 

Στα συμπεράσματα της μελέτης του ΙΤΕΠ δίδονται προτάσεις προς την πολιτεία για την προσέγγιση της εν λόγω ηλικιακής ομάδας τουριστών. Ειδικότερα μεταξύ άλλων προτείνεται : να υπάρξουν στοχευμένες ενέργειες προσέλκυσης ηλικιωμένων, να δοθεί έμφαση στην ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών (προσβάσιμες υποδομές, βελτίωση προσβασιμότητας τουριστικών εγκαταστάσεων), να αναδειχθεί η μεσογειακή κουζίνα που αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα για την Ελλάδα, (οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευαισθητοποιημένοι σε θέματα υγιεινής διατροφής για λόγους υγείας), η δημιουργία ισχυρών μηχανισμών διαχείρισης κρίσεων (η πιο ευπαθής ομάδα οι τουρίστες τρίτης ηλικίας), η συνδιαφήμιση με τους μεγάλους Τουριστικούς Οργανισμούς, να πραγματοποιούνται εγκαίρως οι διαφημιστικές ενέργειες, να αυξηθεί ο αριθμός των ειδικών ιστοσελίδων στο διαδίκτυο, να υπάρχουν εκπτωτικά προγράμματα για ηλικιωμένους, να παρέχονται ανταγωνιστικές τιμές με συμπίεση του κόστους, να πραγματοποιείται προβολή θεματικών μορφών τουρισμού, η λήψη μέτρων για τη βελτίωση των πολιτιστικών αξιοθέατων, μέτρων για την προσέλκυση τουριστών μακράς παραμονής ή παραχείμασης και η εφαρμογή μέτρων για βελτίωση των υγειονομικών υποδομών. Επίσης χρειάζεται οι παραλίες να είναι πιο προσβάσιμες, να υπάρξουν μέτρα βελτίωσης των συγκοινωνιακών υποδομών, να υπάρχει καλύτερος φωτισμός τα βράδια και να δοθεί έμφαση σε θέματα ασφάλειας.

Ενδεδειγμένη πολιτική 
προσέλκυσης ηλικιωμένων τουριστών
Η Ελλάδα πρέπει να εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι oι ηλικιωμένοι, ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα ατομικά τους χαρακτηριστικά, επιδεικνύουν ιδιαίτερη προτίμηση στους παράκτιους προορισμούς, επειδή ενδεχομένως έλκονται από τους ηπιότερους γεωφυσικούς σχηματισμούς που προσφέρουν αυτές οι περιοχές.
Από σήμερα και για τα επόμενα 20 με 30 έτη θα υπάρξει μία αφύσικη αύξηση της αναλογίας των ηλικιωμένων ανάμεσα στους πληθυσμούς των οικονομικά ανεπτυγμένων χωρών από όπου προέρχεται ο κύριος όγκος των αλλοδαπών τουριστών που επισκέπτονται την Ελλάδα.
Η τουριστική βιομηχανία της χώρας μας οφείλει να αντιληφθεί έγκαιρα τις δομικές μεταβολές που θα σημειωθούν στον τομέα της ζήτησης και να προσαρμόσει τις παραγωγικές της δυνατότητες, στις μελλοντικές ανάγκες μιας νέας γενιάς τουριστών με διαφορετικά δημογραφικά χαρακτηριστικά
Εντούτοις, το πραγματικό δίλημμα που θα κλιθούν να αντιμετωπίσουν όσοι ασχολούνται με το μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό της τουριστικής μας πολιτικής, είναι ότι αυτή η κατάσταση δεν θα διαρκέσει επ’ αόριστον. Η έκρηξη του αριθμού των ηλικιωμένων στον ανεπτυγμένο κόσμο θα είναι παροδική και η ηλικιακή σύνθεση θα σταθεροποιηθεί το αργότερο σε 30 με 40 χρόνια.
Να υπάρξουν στοχευμένες ενέργειες προσέλκυσης ηλικιωμένων
O ηλικιωμένος εκλαμβάνει την ψυχαγωγία ως μια αλληλουχία γεγονότων που αφήνουν ευχάριστες αναμνήσεις. Επομένως, για να τον ικανοποιήσουν οι τουριστικές επιχειρήσεις, θα πρέπει να αποκτήσουν πελατοκεντρική νοοτροπία. Να του προσφέρουν δηλαδή ολοκληρωμένες καταναλωτικές εμπειρίες. Ο ευκολότερος τρόπος για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο είναι να αντιμετωπίζεται ο ηλικιωμένος τουρίστας ως φιλοξενούμενος και όχι ως πελάτης. Οι φιλοξενούμενοι ενδιαφέρονται λιγότερο για την υλιστική διάσταση των προσφερόμενων υπηρεσιών και περισσότερο για τα αισθήματα που δημιουργούν οι εμπειρίες και για τις αναμνήσεις που αφήνουν.
Είναι πολύ σημαντικό για τους ηλικιωμένους να ανακαλύψουν καινούρια πράγματα στη διάρκεια της ταξιδιωτικής εμπειρίας. Αυτό που τους προσελκύει περισσότερο σε σχέση με τους νέους προς ένα συγκεκριμένο προορισμό, είναι η καθαριότητα, η ασφάλεια και η προσβασιμότητα. Τους ενδιαφέρει επίσης να έχουν πιο γεμάτο πρόγραμμα στη διάρκεια των διακοπών τους
Επίσης, οι ηλικιωμένοι νοιάζονται περισσότερο για το πώς θα περάσουν στον προορισμό και εξάπτει λιγότερο τη φαντασία τους η ίδια η ιδέα του ταξιδιού. Δηλαδή το ταξίδι για τους ηλικιωμένους είναι περισσότερο εμπειρία και λιγότερο αυτοσκοπός.
Εντούτοις, οι επιχειρήσεις σπάνια προσεγγίζουν τους ηλικιωμένους με στοχευμένα μηνύματα που ανταποκρίνονται στον τρόπο που σκέφτονται και συμπεριφέρονται ως άνθρωποι και ως καταναλωτές.
Να δοθεί έμφαση στην ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών
Οι πιο αποτελεσματικές μέθοδοι προσέλκυσης ηλικιωμένων τουριστών είναι η επένδυση σε προσβάσιμες υποδομές, η ενίσχυση μέσω του Αναπτυξιακού Νόμου των επενδύσεων ποιοτικού εκσυγχρονισμού και η πάταξη της αισχροκέρδειας μέσω αυστηροποίησης των διοικητικών ελέγχων.
Η μεσογειακή κουζίνα αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημαγια την Ελλάδα
Σύμφωνα με έρευνα της GPO, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας στην προσπάθεια προσέλκυσης περισσότερων ηλικιωμένων τουριστών είναι η ποιότητα της ελληνικής κουζίνας, η ποικιλία των φαγητών και η φιλική εξυπηρέτηση που προσφέρουν οι εργαζόμενοι στα ξενοδοχεία. Οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευαισθητοποιήμενοι σε θέματα υγειινής διατροφής για λόγους υγείας. Επιπλέον συνδυάζουν το φαγητό εκτός οικίας με τη διασκέδαση και την κοινωνικοποίηση.
Χρειάζονται ισχυροί μηχανισμοί διαχείρισης κρίσεων
Οι ηλικιωμένοι έχουν αρκετό ελεύθερο χρόνο και αρέσκονται να παρακολουθούν καθημερινά τα ειδησεογραφικά δελτία των ηλεκτρονικών μέσων μαζικής ενημέρωσης. Επίσης, διαβάζουν συχνότερα εφημερίδες και περιοδικά γνώμης. Επομένως, είναι πιθανότερο να πληροφορηθούν μια αρνητική είδηση που σχετίζεται με κάποιον προορισμό.
Γι’ αυτό, είναι οι πρώτοι που θα μεταβάλλουν τις επιλογές τους σε περιόδους κρίσεων. Ίσως να πρόκειται για το πιο ανεπιθύμητο από τα χαρακτηριστικά της αγοράς των ηλικιωμένων τουριστών.
Επομένως η Πολιτεία πρέπει να διαθέτει ένα διαρκές Όργανο που να ασχολείται με την επικοινωνιακή διαχείριση των κρίσεων. Σημαντική στον τομέα αυτό κρίνεται και η συνεργασία των εγχώριων ΜΜΕ με τις αμόδιες αρχές του υπουργείου.
Επιλογή μέσων προβολής των διαφημιστικών μηνυμάτων.
Οι ηλικιωμένοι που είναι από τη φύση τους πιο συντηρητικοί και κατασταλαγμένοι, αλλάζουν πολύ πιο δύσκολα άποψη. Τα διαφημιστικά μηνύματα δεν μεταβάλουν εύκολα  πραγματοποιούνται σε συνεργασία με τους μεγάλους ταξιδιωτικούς οργανισμούς (tour operators) είναι πιο αποδοτικά σε σχέση με τη διαφήμιση στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, όταν ο στόχος του διαφημιζόμενου είναι η προσέλκυση ηλικιωμένων τουριστών.
Πρέπει να διαφυλάξουμε με κάθε τρόπο την εικόνα μιας χώρας που 
μπορεί να ικανοποιήσει κάθε γούστο και κάθε ηλικιακή ομάδα.
Η Ελλάδα διαθέτει πλειάδα τουριστικών προορισμών που μπορούν να ικανοποιήσουν όλες τις καταναλωτικές προτιμήσεις και να υποστηρίξουν κάθε τύπο τουριστικής δραστηριότητας.
Γι’άυτό, θα πρέπει να διαφυλάξουμε με κάθε τρόπο την εικόνα μιας χώρας που μπορεί να ικανοποιήσει κάθε γούστο και κάθε ηλικιακή ομάδα. Ενδεχομένως, θα έκανε ζημιά στην τουριστική εικόνα της Μυκόνου η προσπάθεια προσέλκυσης ηλικιωμένων τουριστών. Δε θα συνέβαινε όμως το ίδιο αν προβαλλόταν η Τήνος ως παράδεισος για τους τουρίστες της τρίτης ηλικίας. Απεναντίας, θα μπορούσαν να υπάρξουν συνέργιες (ταξίδια πολλαπλών προορισμών) και να ωφεληθεί η Μύκονος σε περιόδους χαμηλής ζήτησης.
Οι διαφημιστικές ενέργειες πρέπει να πραγματοποιούνται εγκαίρως.
Για να είναι αποτελεσματικό ένα διαφημιστικό μήνυμα θα πρέπει να εκπέμπεται κατά τη χρονική στιγμή που ο υποψήφιος τουρίστας αρχίζει να σκέπτεται την πιθανότητα πραγματοποίησης ενός ταξιδιού. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι ηλικιωμένοι αποφασίζουν πολύ νωρίτερα για το που θα ταξιδεύσουν.
Επομένως, ο χρόνος που θα πρέπει να λάβουν τα επιθυμητά μηνύματα οι ηλικιωμένοι, αν και διαφέρει ανάλογα με την εθνικότητα και την επαγγελματική τους κατάσταση, συμπίπτει με τους πρώτους μήνες του χειμώνα.
Η καθυστερημένη διαφήμιση ακυρώνει την προσπάθεια προσέλκυσης πελατών με τα χαρακτηριστικά που έχουν οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας.
Το περιεχόμενο των διαφημιστικών μηνυμάτων
Επειδή οι ηλικιωμένοι συνιστούν την πιο ανομοιογενή ομάδα τουριστών, δεν είναι εύκολο να υπάρξει ένα διαφημιστικό μήνυμα που να είναι κατάλληλο για όλους. Το μάρκετινγκ που απευθύνεται σε μαζικό κοινό δεν είναι το πλέον ενδεδειγμένο για την προσέλκυση τουριστών τρίτης ηλικίας.
Η γενική αίσθηση που θα πρέπει να αποπνέουν τα διαφημιστικά μηνύματα για να καταστήσουν ένα προορισμό ελκυστικό στους ηλικιωμένους, είναι ότι τους παρέχεται μεγάλη ελευθερία επιλογών και μπορούν να έχουν τον πλήρη έλεγχο των καταστάσεων. Δηλαδή, μπορούν να βιώσουν εμπειρίες περιπέτειας χωρίς απρόοπτα. Επίσης είναι σημαντικό να φαίνεται ότι ο προορισμός προσελκύει δημιουργικούς ανθρώπους, προσφέρεται για επανασύνδεση και εμβάθυνση των διαπροσωπικών σχέσεων και αποπνέει νοσταλγία.
Αντίθετα, ο πυρήνας του μηνύματος που πρέπει να εκπέμπει ένα τουριστικό κατάλυμα, είναι η προσιτή πολυτέλεια και η πλήρης ικανοποίηση των προσδοκιών. Κάτι σαν «θα εκπληρώσουμε περισσότερα από όσα σας υποσχεθήκαμε».
Πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των ειδικών ιστοσελίδων στο διαδίκτυο.
Οι ηλικιωμένοι χρησιμοποιούν σπανιότερα το διαδίκτυο (36%) και συχνότερα τις υπηρεσίες των τουριστικών γραφείων. Τα εμπιστεύονται σε ποσοστό 29%, ενώ το ίδιο ποσοστό ηλικιωμένων αγοράζει πακέτα διακοπών απευθείας από κάποιο tour operator. Όσοι όμως γνωρίζουν πώς να πλοηγούνται στον κυβερνοχώρο το χρησιμοποιούν συχνότερα για εγχρήματες συναλλαγές και για αγορές τουριστικών υπηρεσιών σε σχέση με τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες. Γι αυτό οι επιχειρήσεις του κλάδου οφείλουν να αντιμετωπίζουν όλους τους πελάτες ως εν δυνάμει χρήστες του διαδικτύου.
Το διαδίκτυο είναι ο κατεξοχήν χώρος που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν εξειδικευμένες ιστοσελίδες, το περιεχόμενο και η αισθητική των οποίων θα στοχεύει αποκλειστικά σε άτομα της τρίτης ηλικίας. Αλλά επειδή η ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε αυτές τις ηλικίες, είναι πολύ σημαντικό για τις επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να προσελκύουν ηλικιωμένους πελάτες να διαθέτουν και υπηρεσία τηλεφωνικής εξυπηρέτησης.
Το ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι μόνο το 2,5% των ελληνικών ξενοδοχείων διαθέτουν ειδικές σελίδες στον εταιρικό τους ιστότοπο που να απευθύνονται αποκλειστικά σε ηλικιωμένους ή άτομα με ειδικές ανάγκες.
Εκπτωτικά προγράμματα για ηλικιωμένους.
Οι ηλικιωμένοι είναι πιο ώριμοι καταναλωτές. Διαθέτουν περισσότερο χρόνο για έρευνα αγοράς και εμφανίζουν μεγαλύτερη ευαισθησία (ελαστικότητα ζήτησης) σε πιθανές μεταβολές της τιμολογιακής πολιτικής. Επειδή κατά πάσα πιθανότητα είναι συνταξιούχοι, ο χρόνος γι’ αυτούς έχει μικρότερη σημασία και τα χρήματα μεγαλύτερη αξία. Έτσι, αναζητούν σχολαστικά και επίμονα ευκαιρίες στο διαδίκτυο. Επομένως, αναγκάζουν τις επιχειρήσεις να πλειοδοτήσουν σε ανταγωνιστικές προσφορές για να τους προσελκύσουν. Όλες οι μεγάλες εταιρείες, ξενοδοχειακές αλυσίδες, αεροπορικές, ακόμα και οι δημόσιοι οργανισμοί έχουν εκπτωτικά προγράμματα για ηλικιωμένους. Όποια επιχείρηση δεν εφαρμόζει ανάλογες πολιτικές, κινδυνεύει να βρεθεί εκτός αγοράς.
Προβολή θεματικών μορφών τουρισμού.
Οι φορείς που έχουν επιφορτιστεί με τη χάραξη της ελληνικής τουριστικής πολιτικής θα πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα στην προσπάθεια δημιουργίας μιας χώρας που θεωρείται φιλική προς τους ηλικιωμένους ή θα λάβουν μέτρα προβολής και ανάπτυξης ορισμένων ειδικών μορφών τουρισμού που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τα άτομα τρίτης ηλικίας.
Μέτρα για τη βελτίωση των πολιτιστικών αξιοθέατων.
Οι ξεναγήσεις σε μουσεία και ανοιχτούς αρχαιολογικούς χώρους αποτελούν ευχάριστη εμπειρία για τους ηλικιωμένους τουρίστες, καθώς συνδυάζουν την ήπια σωματική άσκηση με την απόκτηση νέων γνώσεων. Λόγω του ήπιου κλίματος, οι αρχαιολογικοί χώροι της χώρας μας παραμένουν ελκυστικοί στη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους.
Μέτρα για την προσέλκυση τουριστών μακράς παραμονής ή παραχείμασης.
Η παραχείμαση (snowbird tourism) αναπτύσσεται σαν μια ιδιαίτερη τουριστική δραστηριότητα σε περιοχές με ήπιο κλίμα, καλές δημόσιες υποδομές και πυκνό δίκτυο συγκοινωνιών.
Ο τουρισμός παραχείμασης πρέπει να αναπτυχθεί πρωτίστως σε παραθαλάσσια αστικά κέντρα που διαθέτουν πληθώρα πολιτιστικών αξιοθέατων και κατά συνέπεια μπορούν να κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον των ατόμων της τρίτης ηλικίας κατά το χρόνο της παραχείμασής τους
Το 7,3% των ενήλικων κατοίκων της ΕΕ-27, δηλώνουν πως επιθυμούν να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό μετά τη συνταξιοδότησή τους. Αν συνδυαστεί με τις επιθυμίες που εκφράζουν οι ευρωπαίοι πολίτες, σχετικά με την απόκτηση κάποιου νέου ακινήτου μετά τη συνταξιοδότηση, εκτιμάται ότι την προσεχή εικοσαετία θα εκδηλωθεί ζήτηση για 2,7 εκατ. παραθεριστικές κατοικίες στον ευρωπαϊκό νότο.
Οι τουρίστες που διαμένουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα κατά τη χειμερινή περίοδο σε μια τρίτη χώρα, προτιμούν να κατοικούν σε οργανωμένα οικιστικά συγκροτήματα. Η 24ωρη φύλαξη από εταιρία security, η προσβασιμότητα σε όλους τους χώρους του συγκροτήματος, η ύπαρξη κλειστού κοινόχρηστου χώρου και η ύπαρξη τακτικής δημόσιας συγκοινωνίας που εξασφαλίζει τη σύνδεση με το κέντρο της πόλης, αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά που καθιστούν ένα τέτοιο συγκρότημα ελκυστικό για ηλικιωμένους με μεσαία και υψηλά εισοδήματα.
Οι εξοχικές κατοικίες που έχουν αγοραστεί μέχρι σήμερα από αλλοδαπούς στην Ελλάδα δεν έχουν συμβάλλει αποφασιστικά στη βελτίωση του εποχικού προτύπου του ελληνικού τουρισμού. Οι περισσότερες από αυτές βρίσκονται στα νησιά ή σε παραθαλάσσιες τοποθεσίες, μακριά από τα οικιστικά κέντρα των περιοχών που παραμένουν ζωντανά και κατά τους χειμερινούς μήνες. Θα ήταν πολύ δύσκολο για κάποιον ηλικιωμένο να ζήσει σε ένα τέτοιο σπίτι στη διάρκεια του χειμώνα, αν δε βρίσκει ανοικτά καταστήματα ούτε για να προμηθευτεί τα βασικά είδη πρώτης ανάγκης.
Μέτρα για βελτίωση των υγειονομικών υποδομών.
Στις μεγαλύτερες ηλικίες αυξάνει η πιθανότητα να προκύψει κάποιο έκτακτο περιστατικό υγείας ή κάποιος μικροτραυματισμός στη διάρκεια της διαμονής στον προορισμό. Επίσης, είναι αρκετά πιθανό να πάσχει ο ηλικιωμένος τουρίστας από κάποιο χρόνιο νόσημα που προϋποθέτει συνεχή ιατρική παρακολούθηση.
Κατά συνέπεια, το επίπεδο των υγειονομικών υποδομών μιας χώρας επηρεάζει άμεσα την ποιότητα των παρεχομένων τουριστικών υπηρεσιών.
Η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα στους τομείς της κοσμετικής ιατρικής και της αντιμετώπισης ψυχικών ασθενειών για τις οποίες ενδείκνυται η ομαδική θεραπεία.
Οι ηλικιωμένοι ενδιαφέρονται πολύ για κρουαζιέρες.
Η κρουαζιέρα είναι ένας από τους πιο απολαυστικούς και ξεκούραστους τρόπους ταξιδιού για άτομα άνω των 50 ετών. Η χώρα μας εμφανίζει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης στον τομέα του θαλάσσιου τουρισμού. Διαθέτει εκτεταμένη ακτογραμμή και μεγάλη πυκνότητα νησιωτικών προορισμών που εμφανίζουν μοναδική ποικιλία σε τοπία και αξιοθέατα. Εντούτοις, υστερεί στην ποιότητα των υποδομών έναντι της Ιταλίας και της Ισπανίας.
Τα αδιαμφισβήτητα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας εγγυώνται ότι θα υπάρξει διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον στην περίπτωση που βελτιωθεί το ρυθμιστικό πλαίσιο και δοθεί σε ιδιώτες η εκμετάλλευση τμημάτων των λιμανιών που χρησιμοποιούνται από κρουαζιερόπλοια, καθώς και οι μαρίνες.
Τουρισμός πόλεων και άλλες θεματικές μορφές τουρισμού.
Υπάρχει μια μεγάλη μερίδα ηλικιωμένων τουριστών που επισκέπτεται περιοδικά τα μεγάλα αστικά κέντρα, για να αγοράσουν φθηνότερα διάφορα καταναλωτικά προϊόντα, ή να βρουν μεγαλύτερη ποικιλία αγαθών. Τα ψώνια συνδυάζονται συνήθως με άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες που προσφέρουν τα αστικά κέντρα όπως η επίσκεψη πολιτιστικών αξιοθέατων και ο τουρισμός υγείας Γι αυτό πρέπει:
Να ενισχύονται ειδικές μορφές τουρισμού, στις οποίες οι ηλικιωμένοι επιδεικνύουν ιδιαίτερη προτίμηση, όπως είναι ο θρησκευτικός τουρισμός, ο ιαματικός, τα «Θεματικά Πάρκα», τα Γήπεδα Golf, τα Πάρκα ιστορικού και πολιτισμικού ενδιαφέροντος, τα ειδικά Μουσεία (Μουσείο Παιχνιδιών, κ.τ.λ.), και γενικώς οι χώροι πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
Να οργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις κατά τις περιόδους των εκπτώσεων της άνοιξης και του φθινοπώρου. Δυστυχώς στην Ελλάδα οι περισσότερες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και τοπικές γιορτές οργανώνονται στη διάρκεια της θερινής περιόδου, όταν ο προορισμός φιλοξενεί μεγάλο αριθμό Ελλήνων τουριστών. Με αυτό τον τρόπο, μπορεί να κερδίζουν σε δημοτικότητα οι τοπικοί άρχοντες, αλλά δε συμβάλλουν θετικά στις προσπάθειες επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου.
Οι τουρίστες που προέρχονται από την Άπω Ανατολή, την Ινδία, την Κίνα, τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια και Λατινική Αμερική, είναι συνήθως μεγάλοι σε ηλικία και προτιμούν τα ταξίδια σε αστικούς προορισμούς με σημαντικά αξιοθέατα και οργανωμένες αγορές πολυτελών αγαθών. Επομένως, μόνο η ουσιαστική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας μπορεί να μετατρέψει τη χώρα μας σε πόλο έλξης διηπειρωτικών τουριστικών ροών καθόλη τη διάρκεια του έτους.
Πως θα βοηθήσει η προσέλκυση ηλικιωμένων στη μείωση της εποχικότητας
Αφού οι ηλικιωμένοι αποτελούν το τμήμα της αγοράς με τη χαμηλότερη εποχικότητα στην ταξιδιωτική τους συμπεριφορά, οι πολιτικές μειώσεις των δυσμενών επιδράσεων της εποχικότητας στην τουριστική βιομηχανία της χώρας μας, θα πρέπει να κατατείνουν στην προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού τουριστών με τα συγκεκριμένα δημογραφικά χαρακτηριστικά.
Ανταγωνιστικές τιμές με συμπίεση του κόστους.
Η Πολιτεία οφείλει να κατανοήσει ότι δεν μπορεί να προσδοκά δημοσιονομικά έσοδα από τουριστικές δραστηριότητες κατά τη χειμερινή περίοδο. Οι συνθήκες ανταγωνισμού είναι τέτοιες, που οποιαδήποτε επιβάρυνση του κόστους από φόρους και τέλη, θέτει τις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας που αποτολμούν να λειτουργήσουν τους χειμερινούς μήνες, εκτός αγοράς. Μέτρα που μπορούν να συμβάλλουν προς την ορθή κατεύθυνση είναι τα ακόλουθα:
Κατά την χειμερινή περίοδο, να μειωθεί το τέλος εκσυγχρονισμού αεροδρομίων (Σπατόσημο) και τα τέλη προσγείωσης (landing fees), τουλάχιστον για τα αεροσκάφη που εκτελούν ναυλωμένες πτήσεις.
Θα πρέπει να επιδοτηθεί η απασχόληση κατά τους μήνες μειωμένης ζήτησης με περιορισμό η αναστολή της καταβολής ασφαλιστικών εισφορών.
Θα μεταβληθούν οι καταναλωτικές προτιμήσεις των ηλικιωμένων στο άμεσο μέλλον.
Η γενιά των baby-boomers θα είναι η μεγαλύτερη ηλικιακή ομάδα που θα υπάρξει ποτέ στον αναπτυγμένο κόσμο. Γι΄ αυτό, αποτελεί κρίσιμο στοίχημα για την τουριστική βιομηχανία η προσπάθεια προσέλκυσης των ατόμων της γενιάς αυτής μετά της συνταξιοδότησή τους
Ο νέος τύπος ηλικιωμένου τουρίστα θα έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Οι baby boomer έχουν αυξημένες προσδοκίες από τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Απαιτούν σύγχρονο εξοπλισμό στα δωμάτια και δυνατότητες ήπιας άσκησης.
Νιώθουν αποστροφή για τις αυστηρά ρυθμισμένες σχέσεις. Είναι πιο ατομιστές. Αναζητούν την προσοχή των άλλων και αρέσκονται στην εξατομικευμένη εξυπηρέτηση.
Πιστεύουν ότι σε αυτούς οφείλεται το μεταπολεμικό οικονομικό θαύμα. Εκλαμβάνουν ως φυσιολογική εξέλιξη τη συνεχή βελτίωση της οικονομικής τους θέσης και την απόλαυση περισσότερων καταναλωτικών εμπειριών
Πιο προσβάσιμες παραλίες
Τα άτομα της τρίτης ηλικίας δεν αισθάνονται πολύ άνετα με τη φυσική εμφάνιση του σώματός τους. Είναι πολύ πιθανό να μειώσουν το χρόνο παραμονής στην παραλία τις ώρες υψηλής έντασης της ηλιακής ακτινοβολίας. Ο χρόνος αυτός θα πρέπει να γεμίσει με άλλες δραστηριότητες, όπως οι επισκέψεις σε αξιοθέατα κλειστού τύπου, ψάρεμα, spa κλπ. Επιπλέον, καθίσταται πολύ σημαντική η προσφορά υπηρεσιών σκίασης στις παραλίες (ομπρέλες, κιόσκια, beach bars).Αν θα μπορούσαν να συνοψισθούν οι επιθυμίες τους σε αυτόν τον τομέα, θα έλεγε κανείς ότι“Θέλουν να κοιτάζουν αλλά όχι να τους κοιτάζουν”.
Καθώς αυξάνει η αναλογία των ηλικιωμένων, όλο και περισσότεροι τουρίστες είναι πρόθυμοι να αποδεχτούν ένα λιγότερο αυθεντικό τοπίο, αρκεί να προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια και περισσότερες ανέσεις. Είναι προφανές ότι, η ισορροπία μεταξύ αυθεντικότητας και λειτουργικότητας των φυσικών και πολιτιστικών αξιοθέατων θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί.
Μέτρα βελτίωσης των συγκοινωνιακών υποδομών.
Το ποσοστό των χρηστών μηχανοκίνητων μέσων μειώνεται όσο αυξάνει η ηλικία. Στον προορισμό οι ηλικιωμένοι δε νοικιάζουν συχνά μηχανοκίνητα μέσα. Γι’ αυτό η ποιότητα των δημόσιων συγκοινωνιών, τα πεζοδρόμια και οι πεζόδρομοι αποτελούν ορισμένους από τους σημαντικότερους παράγοντες που καθιστούν μια περιοχή φιλική προς τους ηλικιωμένους.
Οι Βορειοευρωπαίοι χρησιμοποιούν συχνά το ποδήλατο ως μέσο μεταφοράς, όποτε τους το επιτρέπει ο καιρός. Εξίσου ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι το ποσοστό χρήσης του ποδηλάτου, σε αντίθεση με του αυτοκινήτου, δε μειώνεται στις ηλικιακές ομάδες άνω των 55. Η Ελλάδα διαθέτει κλιματολογικές συνθήκες που επιτρέπουν την εκτεταμένη χρήση ποδηλάτου. Δεδομένου ότι οι τουρίστες συγκεκριμένων εθνικοτήτων ενδιαφέρονται να το χρησιμοποιούν ως μέσο μεταφοράς, η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να φροντίσει για την ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών στις παραθαλάσσιες περιοχές που εμφανίζουν σχετικά ομαλό γεωγραφικό ανάγλυφο.
Καλύτερος φωτισμός τα βράδια
Τα βράδια ο φωτισμός θα πρέπει να είναι εντονότερος, προκειμένου να εξυπηρετηθούν πληρέστερα οι ανάγκες των ηλικιωμένων. Μπορεί το φως των κεριών να δημιουργεί ρομαντική ατμόσφαιρα σε ένα χώρο εστίασης ή αναψυχής, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι επιτρέπει σε ένα άτομο μεγάλης ηλικίας να διαβάσει τον κατάλογο. Επομένως, θα πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα χρήσης πρόσθετων φωτιστικών σωμάτων τις περιόδους που εξυπηρετούνται πελάτες τρίτης ηλικίας.
Έμφαση σε θέματα ασφάλειας
Οι ηλικιωμένοι πελάτες δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στα θέματα ασφάλειας και προσβασιμότητας. Επιθυμούν το ξενοδοχείο που διαμένουν να βρίσκεται σε κεντρικό και πολυσύχναστο σημείο του προορισμού για να έχουν ευχερέστερη πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα συγκοινωνιών. Εκτός από τον εύλογο φόβο που προξενεί η ενδεχόμενη απώλεια χρημάτων, ταξιδιωτικών εγγραφών και πολύτιμων προσωπικών αντικειμένων, οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν και από μικροτραυματισμούς στην περίπτωση που εμπλακούν σε κάποιο επεισόδιο. Γι’ αυτό η συχνότητα με την οποία συμβαίνουν εγκλήματα του δρόμου σε μια περιοχή, είναι αντιστρόφως ανάλογη με τον αριθμό των ηλικιωμένων επισκεπτών που προσελκύει. Η αύξηση που καταγράφεται στην μικροπαραβατικότητα και τα εγκλήματα υψηλής θέασης στους δρόμους των μεγάλων ελληνικών πόλεων τα τελευταία χρόνια αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην προσπάθεια προσέλκυσης ηλικιωμένων τουριστών.
Βελτίωση προσβασιμότητας τουριστικών εγκαταστάσεων
Με την ηλικία μειώνεται και η σωματική ευελιξία. Είναι χαρακτηριστική η έκφραση πως οι υπερήλικες “θα επιθυμούσαν τον κόσμο επίπεδο”. Για να εξυπηρετηθούν καλύτερα τα άτομα της τρίτης ηλικίας θα πρέπει οι κοινόχρηστοι χώροι, οι δημόσιες υποδομές και τα αξιοθέατα να είναι προσβάσιμα από άτομα με κινητικές δυσκολίες. Όμως οι ηλικιωμένοι εκνευρίζονται περισσότερο από τους νεότερους όταν βρίσκονται μέσα σε ένα περιβάλλον γεμάτο μπάρες στήριξης, ράμπες για αναπηρικά καροτσάκια και ειδική σήμανση. Για να βελτιωθεί η προσβασιμότητα των τουριστικών εγκαταστάσεων θα πρέπει:
Να εκδοθεί οδηγός εργονομικών παρεμβάσεων που διευκολύνουν την παραμονή των ηλικιωμένων στα δωμάτια, τους κοινόχρηστους και τους εξωτερικούς χώρους των ξενοδοχείων.
Να δοθεί έμφαση στη συντήρηση και την επέκταση των πεζοδρομίων σε όλους τους τουριστικούς προορισμούς. Θα πρέπει να σχεδιάζονται με τρόπο που να διευκολύνουν την κυκλοφορία ηλικιωμένων και ατόμων με κινητικά προβλήματα.
Οι δημόσιοι χώροι να σχεδιάζονται κατά τρόπο που να μπορούν να υποδεχθούν ένα γηραιότερο πληθυσμό.
Να υπάρξουν προγράμματα κατάρτισης του προσωπικού των ξενοδοχείων για τους ιδιαίτερους τρόπους εξυπηρέτησης των ηλικιωμένων και της διαχείρισης των παραπόνων τους.
Οι ηλικιωμένες γυναίκες είναι από τους τακτικότερους πελάτες της τουριστικής βιομηχανίας.
Οι γυναίκες πλειοψηφούν ανάμεσα στους ηλικιωμένους γιατί ζουν περισσότερα χρόνια. Εκτός του ότι είναι περισσότερες, οι γυναίκες της τρίτης ηλικίας επιδεικνύουν και πολύ μεγαλύτερη ροπή προς κατανάλωση ταξιδιωτικών. Ένας από τους βασικότερους λόγους που ερμηνεύει αυτή τη συμπεριφορά είναι ότι οι γυναίκες στις νεότερες ηλικίες αντιμετωπίζουν περισσότερα εμπόδια στην πραγματοποίηση ταξιδιών Μετά τα 55, οι εύπορες γυναίκες προτιμούν τα ταξίδια σε καταξιωμένους και ακριβούς προορισμούς. Επιθυμούν να συνδυάσουν την παραμονή τους σε ένα προορισμό με αγορές επώνυμων καταναλωτικών προϊόντων, γεύματα σε πολυτελή εστιατόρια, επισκέψεις σε μουσεία και την παρακολούθηση ποιοτικών πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Εθελοντική εργασία στη διάρκεια των διακοπών τους
Οι ηλικιωμένοι συμμετέχουν συχνότερα σε εθελοντικές προσπάθειες ακόμα και κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους. Οι φορείς σχεδίασης της τουριστικής πολιτικής θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη αυτή την παράμετρο και να φροντίζουν για την οργάνωση εθελοντικών δράσεων στις οποίες θα μπορούσαν να συμμετέχουν και αλλοδαποί τουρίστες.
Για παράδειγμα, θα μπορούσε να προβληθεί εντονότερα η δυνατότητα εθελοντικής συμμετοχής αλλοδαπών σε ανασκαφικές ή σωστικές εργασίες που πραγματοποιούν διάφορες αρχαιολογικές αποστολές ξένων σχολών και τα ελληνικά πανεπιστήμια.
Συμμετοχή σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Οι ηλικιωμένοι μετά τη συνταξιοδότησή τους επιδεικνύουν αυξημένο ενδιαφέρον για απόκτηση εξειδικευμένων γνώσεων, αποδεικνύοντας ότι η μάθηση προσφέρει πέραν όλων των άλλων και ψυχική ευχαρίστηση. Οι άνθρωποι αυτοί όταν απαλλάσσονται από τις εργασιακές και οικογενειακές τους υποχρεώσεις βρίσκουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μαθήματα που σχετίζονται με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τους. Οι άνδρες ενδιαφέρονται περισσότερο για θέματα που σχετίζονται με την ιστορία. Οι γυναίκες για τα θέματα της τέχνης, του πολιτισμού και της δημιουργικής γραφής.