Lockdown 2: Τα Χριστούγεννα δεν είναι Πάσχα και ο Χειμώνας δεν είναι Καλοκαίρι

Του Ιωάννη Γκιτσάκη (*)
Πληθαίνουν καθημερινά τα σενάρια περί απαγόρευσης μετακινήσεων εκτός νομού ακόμα και την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων, όπως ακριβώς συνέβη και το Πάσχα, λόγω του lockdown.

Αυτό βεβαίως σημαίνει πως δεν θα λειτουργήσουν ούτε τα χειμερινά τουριστικά καταλύματα, με αποτέλεσμα να παγώσει ουσιαστικά η φετινή χειμερινή τουριστική περίοδος.

Είναι όμως αυτό απολύτως επιβεβλημένο και αναπόφευκτο;

Θα επιχειρήσω να διατυπώσω δύο σκέψεις και δύο προτάσεις, με την ελπίδα πως δεν θα χαρακτηριστώ ως αναίσθητος, επειδή σκέπτομαι τις γιορτές και τον Τουρισμό την ώρα που στα νοσοκομεία γίνεται πραγματική μάχη.

Εξετάζοντας λοιπόν τις συνθήκες ανάμεσα στα lockdown 1 και 2, η πρώτη σκέψη είναι ότι τα Χριστούγεννα δεν είναι Πάσχα. Η απαγόρευση μετακινήσεων εκτός νομού και το επακόλουθο πάγωμα του τουρισμού δεν είναι συγκρίσιμα στις δύο περιπτώσεις. Από ψυχολογικής απόψεως, το Πάσχα του 2020 ήταν λίγα μέτρα πριν φτάσουμε στην κορυφή του Γολγοθά. Πριν δούμε την έξοδο από το τούνελ. Ακολουθούσε η προοπτική του καλοκαιριού, των διακοπών και της ελπίδας περιορισμού του κορονοϊού λόγω των υψηλών θερμοκρασιών. Και αυτό συνέβη πράγματι σε σημαντικό βαθμό. Ένας μεγάλος αριθμός πολιτών κατάφερε να κάνει διακοπές το καλοκαίρι, να αποφορτιστεί ψυχολογικά και να ξεχάσει το πρώτο lockdown.

Τα ερχόμενα Χριστούγεννα όμως είναι η αρχή του Γολγοθά.

Τα πρώτα μέτρα ενός τούνελ διάρκειας ενδεχομένως έως και επτά μηνών. Η αρχή ενός πολύ δύσκολου χειμώνα.

Είναι εύκολο να διαχειριστεί κανείς ψυχολογικά ένα παρατεταμένο lockdown (περισσότερο ή λιγότερο αυστηρό) μέχρι το καλοκαίρι του 2021, χωρίς κάποιο διάλειμμα; Φοβάμαι πως όχι. Μπορεί να καταφέρουμε μεν να αδειάσουν οι κλίνες στα νοσοκομεία, αλλά φοβάμαι πως μπορεί να αρχίσουμε να αναζητούμε κλίνες σε ψυχολόγους και ψυχιατρεία. Κανείς δεν μπορεί να διαχειριστεί εύκολα μία τέτοια κατάσταση χωρίς διάλειμμα. Χωρίς μια βαλβίδα αποσυμπίεσης. Και οι εορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι μια καλή ευκαιρία για ψυχολογική αποσυμπίεση. Για ένα μικρό διάλειμμα χαράς και ελπίδας ενόψει ενός δύσκολου εξαμήνου μέχρι το επόμενο καλοκαίρι.

Η δεύτερη σκέψη είναι ότι ο Χειμώνας δεν είναι Καλοκαίρι. Αναφέρομαι αυτή τη φορά στον τομέα του Τουρισμού. Ο ελληνικός Τουρισμός είχε τα περιθώρια να αντέξει μια κακή καλοκαιρινή τουριστική σεζόν. Προερχόταν από μία περίοδο συνεχόμενων ρεκόρ σε τουριστικές αφίξεις και έσοδα, με αποκορύφωμα την αμέσως προηγούμενη τουριστική σεζόν του 2019.

Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και στο κομμάτι του χειμερινού Τουρισμού.

Καταρχήν ο χειμερινός τουρισμός στην Ελλάδα δεν είναι το ίδιο ισχυρός με τον καλοκαιρινό τουρισμό. Τα μεγέθη είναι πολύ μικρότερα. Επιπλέον, σε αντίθεση με τα καλοκαιρινά τουριστικά καταλύματα, τα χειμερινά καταλύματα δεν είναι μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα, αλλά αποτελούν στην πλειοψηφία τους μικρές οικογενειακές μονάδες, οι οποίες δεν έχουν περιθώρια για μια κακή χειμερινή τουριστική περίοδο. Πολύ περισσότερο για δύο συνεχόμενες, καθώς οι μονάδες αυτές επλήγησαν και την προηγούμενη χειμερινή τουριστική περίοδο (κυρίως την άνοιξη). Τέλος, για τα χειμερινά τουριστικά καταλύματα και τις υπόλοιπες τουριστικές επιχειρήσεις, η περίοδος των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς αποτελεί την περίοδο με το μεγαλύτερο τζίρο της χειμερινής τουριστικής σεζόν. Αν χαθεί η περίοδος των εορτών, τότε χάνεται και το μεγαλύτερο μέρος της χειμερινής τουριστικής περιόδου για τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις.

Για το λόγο αυτό, μια καθολική απαγόρευση μετακινήσεων εκτός νομού θα πρέπει να εξεταστεί με μεγάλη προσοχή, καθώς θα είναι καταστροφική για πολλές από τις τουριστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται κυρίως το χειμώνα.

Υπάρχει εναλλακτική λύση;

Κατά τη γνώμη μου υπάρχουν δύο εφαρμόσιμες εναλλακτικές λύσεις.

Η πρώτη είναι να χωριστεί η χώρα σε δύο ζώνες και να επιτραπούν οι μετακινήσεις εκτός νομού σε κάθε ζώνη, αλλά όχι και οι μετακινήσεις από τη μία ζώνη στην άλλη.

Ειδικότερα, αν εξετάσει κανείς τους επιδημιολογικούς χάρτες των τελευταίων ανακοινώσεων του ΕΟΔΥ, διαπιστώνει ότι η Ελλάδα είναι χωρισμένη σε δύο ζώνες.

Τη βόρεια ζώνη, η οποία είναι περισσότερο επιβαρυμένη επιδημιολογικά και τη νότια ζώνη, η οποία είναι λιγότερο επιβαρυμένη. Η απαγόρευση μετακινήσεως των κατοίκων της βόρειας ζώνης προς τη νότια έχει νόημα, διότι αποτρέπει τη διασπορά του κορονοϊού από τις περισσότερο επιβαρυμένες περιοχές προς τις λιγότερο επιβαρυμένες. Όμως η απαγόρευση μετακινήσεων εντός κάθε μίας από τις ζώνες αυτές ίσως δεν έχει νόημα, διότι κάθε ζώνη έχει παρόμοια επιδημιολογικά δεδομένα.

Συνεπώς, η μετακίνηση εντός ζώνης δεν φαίνεται να διαφέρει από τη μετακίνηση εντός νομού. Όπως επιτρέπεται η μετακίνηση εντός του ίδιου νομού, θα μπορούσε να επιτραπεί και η μετακίνηση εντός της ίδιας επιδημιολογικής ζώνης.

Για να φέρω ένα παράδειγμα, δεν θεωρώ ότι υφίσταται ουσιώδης διαφορά στο να επιτραπεί σε ένα κάτοικο Θεσσαλονίκης να μετακινηθεί τα Χριστούγεννα σε κάποιο χωριό του νομού Θεσσαλονίκης, από το να επιτραπεί να μετακινηθεί σε κάποιο χωριό του νομού Χαλκιδικής, Πιερίας, Πέλλας, Κοζάνης κλπ., δηλαδή εκτός νομού μεν, αλλά προς νομούς που έχουν ανάλογο επιδημιολογικό φορτίο. Μια τέτοια μετακίνηση θα δώσει την ευκαιρία για ένα απαραίτητο ψυχολογικό διάλειμμα από το lockdown την περίοδο των Χριστουγέννων και παράλληλα θα τονώσει και τις επιχειρήσεις του χειμερινού τουρισμού, χωρίς να φαίνεται ότι θα επιβαρύνει τη συνολική επιδημιολογική κατάσταση της χώρας.

Η δεύτερη λύση είναι η πρόβλεψη μιας ειδικής άδειας μετακίνησης εκτός νομού και προς συγκεκριμένο προορισμό (συγγενικό ή φιλικό σπίτι) ή συγκεκριμένο τουριστικό κατάλυμα για την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Αφού λοιπόν, με βάση τα σενάρια που εξετάζονται σήμερα, φαίνεται πως θα επιτραπούν τα εντός νομού οικογενειακά τραπέζια με συγγενείς ή με παρέες δύο οικογενειών, γιατί να μην επιτραπεί κάτι αντίστοιχο και εκτός νομού ή προς συγκεκριμένο τουριστικό κατάλυμα; Γιατί να μπορώ να επισκεφτώ ένα συγγενικό ή φιλικό σπίτι εντός του ίδιου νομού και να μην μπορώ να κάνω το ίδιο και εκτός νομού; Πηγαίνοντας λ.χ. στο χωριό μου που βρίσκεται σε γειτονικό νομό. Γιατί να μην μπορώ να πάρω την οικογένειά μου και να διαμείνουμε σε κάποιο τουριστικό κατάλυμα εκτός νομού για τα Χριστούγεννα ή την Πρωτοχρονιά; Εφόσον αυτό γίνει με συγκεκριμένους κανόνες και προϋποθέσεις, τότε πιθανότητα δεν θα προκαλέσει επιδημιολογική επιβάρυνση. Τουλάχιστον όχι σημαντικότερη από αυτή που θα προκαλέσουν τα εορταστικά τραπέζια με συγγενείς ή φιλικές οικογένειες.

Θα μπορούσε λοιπόν να προβλεφθεί ένα ειδικό έντυπο μετακίνησης για την περίοδο των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων, με το οποίο θα επιτρέπεται η μετακίνηση ενός προσώπου, ενός ζευγαριού ή μιας οικογένειας, είτε προς συγκεκριμένο συγγενικό ή φιλικό σπίτι εκτός νομού, που θα δηλώνεται στο έντυπο και θα μπορεί να ελεγχθεί, είτε προς συγκεκριμένο τουριστικό κατάλυμα, το οποίο επίσης θα δηλώνεται στο έντυπο, συνοδευόμενο ενδεχομένως και από ένα αντίστοιχο voucher κράτησης δωματίου στο συγκεκριμένο κατάλυμα. Με τον τρόπο αυτό η μετακίνηση εκτός νομού θα είναι απολύτως ελεγχόμενη, όπως είναι σήμερα και η μετακίνηση εντός νομού. Κατά συνέπεια δεν αναμένεται να υπάρξει σημαντική επιδημιολογική επιβάρυνση από τις μετακινήσεις αυτές.

Σίγουρα λοιπόν οι φετινές γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς θα είναι διαφορετικές.

Σίγουρα θα είναι δύσκολες.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι δυσκολότερες από όσο επιβάλλουν οι επιδημιολογικές συνθήκες και οι ισχύοντες σήμερα περιορισμοί. Μια οριζόντια απαγόρευση μετακινήσεων εκτός νομού μπορεί να αποδειχθεί επιβαρυντική για την ψυχολογική υγεία των πολιτών και σίγουρα θα είναι καταστροφική για το χειμερινό τουρισμό της χώρας. Αντιθέτως, μια οργανωμένη και συντεταγμένη μετακίνηση εκτός νομού θα μπορούσε να αποτελέσει βαλβίδα ψυχολογικής αποσυμπίεσης για όλους τους πολίτες και παράλληλα θα ήταν σωτήρια και για τις οικογενειακές τουριστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται κυρίως κατά τη χειμερινή περίοδο. Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά είναι γιορτές χαράς και ελπίδας. Αν μπορούμε λοιπόν να τις γιορτάσουμε με ασφάλεια, τότε δεν θα πρέπει να στερήσουμε από κανέναν αυτή τη δυνατότητα.

Τουλάχιστον όχι χωρίς αναζήτηση άλλων εφαρμόσιμων εναλλακτικών λύσεων.

(*) Ο κ. Ιωάννης Γκιτσάκης (twitter @gitsakis) είναι Δικηγόρος Θεσσαλονίκης και Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου.