του Σωτήρη Μυλωνά (*)
Ο καιρός στο Βερολίνο ήταν καταπληκτικός, τα θετικά της κλιματικής αλλαγής μου είπαν οι συνεργάτες μας στο Βερολίνο, που παραδοσιακά τον Μάρτιο το κρύο περνάει στο μεδούλι σου. Έτσι αυτή τη φορά το κόστος της ενέργειας δεν είναι το πρώτο θέμα στην συζήτηση για την αειφορία όμως η αειφορία ήταν σε κάθε συζήτηση !!.
Στις 3 ημέρες της έκθεσης της ITB 2024 ακούσαμε πολλά που ξέρουμε και άλλα που έρχονται και θα προσπαθήσω να είναι περιληπτικός. Θετική έκπληξη η συζήτηση για την βιοποικιλότητα σε πολλά sessions, θετική έκπληξη οι τοποθετήσεις των tour operators που θέτουν προτεραιότητα την αειφορία, θετική έκπληξη οι συζητήσεις που έγιναν επί της κεντρικής σκηνής με CEO, ακαδημαϊκούς, πολιτικούς και επιτρόπους, ανθρώπους της αγοράς, τεχνολογικούς κολοσσούς και NGO – όλοι ήταν εκεί μιλώντας για αειφορία με παραδείγματα και ουσία, με λιγότερη θεωρία.
Ναι, η αειφορία ήταν το κύριο θέμα συζήτησης στην ITB, μαζί με τα θετικά μηνύματα περί κρατήσεων και αγορών.
Ας δούμε λοιπόν μερικά κυρίαρχα θέματα που συζητήσαμε και ακούσαμε στις εκπληκτικές παρουσιάσεις του Convention με πολύ ενδιαφέρον.
- Θα πετάμε με βιώσιμα καύσιμα, λίγο ακριβότερα, αλλά θα συνεχίσουμε να πετάμε. Προσοχή υπάρχουν και όρια στη χρήση τους. Έτσι, δε θα σταματήσουμε να ταξιδεύουμε για δουλειά, για εμπειρίες, για διακοπές, όμως πρέπει να κάνουμε τις επιλογές μας βάσει του ανθρακικού αποτυπώματος μας. Όταν λοιπόν θα κλείνουμε τις διακοπές τα εργαλεία κρατήσεων θα μας οδηγούν στις λύσεις χαμηλότερου άνθρακα, choice is yours, price is there.
- Θα διαλέγουμε το πακέτο διακοπών μας βάσει του αποτυπώματος άνθρακα, μεταφορές, διαμονή, ελεγμένα και πιστοποιημένα, το ISO 14083 γίνεται εργαλείο.
- Ηλεκτροποίηση στα πάντα με στόχο το Net zero.
- Γενικότερα θα δούμε αλλαγές στον τρόπο επιλογής των διακοπών από όλους μας, η αειφορία και η ασφάλεια εμφανίζονται στα βασικά κριτήρια για την επιλογή του προορισμού διακοπών. Μέχρι το 2040 θα δούμε νέους προορισμούς (όπως το Πακιστάν) που θα πρέπει να μπορέσουν να ανταποκριθούν σε αυτές τις προκλήσεις.
- Δίνεται έμφαση στους προορισμούς και στην αειφορία, όμως προορισμός χωρίς υποδομές δεν υπάρχει ήταν ένα από τα βασικά μηνύματα.
- Το ρίσκο θα πρέπει να υπολογίζεται και να πληρώνεται, οι ασφαλιστικοί κίνδυνοι εμπεριέχουν θέματα κλιματικής αλλαγής και ανθεκτικότητας, τα ασφαλιστήρια συμβόλαια μετασχηματίζονται καλύπτοντας δασικές φωτιές, πλημμύρες και έντονα καιρικά φαινόμετα.
- Η χρηματοδότηση περνάει μέσα από τα κριτήρια της αειφορίας, η ταξινομία περιέχει θέματα ενέργειας, βιοποικιλότητας ενώ η νομοθεσία από soft γίνεται hard.
- Οι φυσικοί πόροι βρίσκονται σε κίνδυνο, η έλλειψη νερού θα προβληματίσει ενώ σε άλλες περιπτώσεις θα μετακινήσει τουριστικές εγκαταστάσεις.
- Η διαχείριση του τροφίμου αποβλήτου εκτός από περιβαλλοντικό πρόβλημα είναι και κοινωνικό. Ο Ευρωπαϊκός στόχος είναι η μείωση του κατά 30% μέχρι το 2030, όμως δεν αρκεί. Η διατροφική κρίση θα προβληματίσει και τον κλάδο του τουρισμού με υψηλότερα κόστη και ελλείψεις.
- Το Greenwashing δεν είναι πίσω από την πόρτα, ήδη είναι μαζί μας. Η λύση είναι η διαπιστευμένη πιστοποίηση και η οργανωμένη εφαρμογή προγραμμάτων αειφορίας.
- Τα εργαλεία υπάρχουν και πρέπει να τα αξιοποιήσουμε, ενώ άλλα πολλά έρχονται.
Θα μπορούσα να σταματήσω εδώ με τις ευχές μου για καλή σεζόν όμως ας μεταφέρουμε μερικά από τα παραπάνω στην Ελληνική πραγματικότητα όπου φέτος ειδικά οι λέξεις βιωσιμότητα και αειφορία «έχουν γίνει καραμέλα» φτάνοντας στα όρια του greenwashing.
- Υποδομές: η διαχείριση των απορριμμάτων στις τουριστικές περιοχές δεν έχει λυθεί ακόμη. Νομοθετικά εργαλεία, όπως ο νόμος 4819/2021 με το pay as you throw, την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης, το σύστημα εγγυοδοσίας έχουν κυριολεκτικά χαθεί, η απλή εφαρμογή του νόμου μοιάζει με το μετρό της Θεσσαλονίκης.
- Κλιματική ανθεκτικότητα: Ο κλιματικός νόμος μου θυμίζει τον τίτλο του βιβλίου «Μπρος γκρεμός και πίσω ράφι», ο κλιματικός στόχος μείωσης εκπομπών για τις επιχειρήσεις της ομάδας 6 (6η Ομάδα της υπό στοιχεία ΔΙΠΑ/οικ. αριθμ. 37674/ 27.7.2016 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 2471) τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής) κατά 30% μέχρι το 2030 σε σχέση με το έτος 2019, θα γίνει από το excel υπολογισμού, ενώ η ανθεκτικότητα και προστασία της ακτογραμμής μας χρειάζεται τολμηρές λύσεις.
- Η έλλειψη ηλεκτρικού χώρου για ΑΠΕ σταματά επενδύσεις από τα ξενοδοχεία, τα λιγοστά προγράμματα που έχουν βγει έχουν πολλές δυσκολίες στην εφαρμογή τους λόγω της σχετικής αδυναμίας.
- Διαχείριση φυσικών πόρων: προσωπικά ανησυχώ. Ο τουρισμός είναι ένα μεγάλος καταναλωτής νερού, τα δημοτικά δίκτυα υδροδότησης δεν επαρκούν να καλύψουν τις ανάγκες των τουριστικών μονάδων και οι γεωτρήσεις υπάρχουν παντού χωρίς έλεγχο. Η λήξη των αδειών πανελλαδικά στο τέλος του 2024 για τα δικαιώματα χρήσης νερού «μυρίζει» παράταση και δυστυχώς το πρόβλημα της λειψυδρίας θα το βρούμε μπροστά μας ενώ ακόμη θα αναζητούμε τις μελέτες.
- Ο έλεγχος της αγοράς σε θέματα εφαρμογής της νομοθεσίας είναι ανύπαρκτος.
- Η εκπαίδευση για την αειφορία θα πρέπει να γίνεται σε κάθε τουριστική επιχείρηση.
Στο ίδιο πλαίσιο είχαμε γράψε και περίπου ένα χρόνο πριν Βιώσιμος τουρισμός και αειφορία | Μήπως από wishful thinking πρέπει να γίνει πράξη https://money-tourism.gr/viosimos-toyrismos-aeiforia-mipos-wishful-thinking-prepei-na-ginei-praxi/
Βέβαια, υπάρχουν και πολλά θετικά παραδείγματα παγκόσμιας αναφοράς καθώς ο τουρισμός μας πιστεύει στην αειφορία. Πρέπει όμως να κινηθούμε ταχύτατα για τη διατήρηση του καταπληκτικού Ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Διακοπές με θετικό ή χωρίς αποτύπωμα είναι το μήνυμα που ο επισκέπτης αναζητά.
(*) Ο Σωτήρης Μυλωνάς είναι Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός, κάτοχος MBA και απόφοιτος του πανεπιστημίου Cambridge του ινστιτούτου αειφόρου ηγεσίας και μέλος του ISHC. Εργάζεται ως σύμβουλος σε θέματα αειφορίας, περιβάλλοντος, υγείας και ασφάλειας σε τουριστικές επιχειρήσεις με 27 έτη εμπειρίας και παρουσίας σε περισσότερες από 26 χώρες.
