του Ιωάννη Γκιτσάκη (*)
Στο προηγούμενο άρθρο μου για την Εύβοια, με τίτλο «Μπορεί η Εύβοια να γίνει η νέα Κρήτη; 12 αναπτυξιακά projects για ένα τουριστικό restart του νησιού», αναφέρθηκα σε 12 μεγάλα τουριστικά έργα που θα μπορούσαν να συμβάλουν καθοριστικά στην τουριστική αναγέννηση του νησιού. Τα projects αυτά βεβαίως εντάσσονται στην κατηγορία των έργων ανασυγκρότησης με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, καθώς απαιτούν ειδικό σχεδιασμό, μελέτη, χρηματοδότηση και υλοποίηση.
Στο παρόν άρθρο καταθέτω ορισμένες προτάσεις με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, οι οποίες μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα και με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος. Πρόκειται, ειδικότερα, για 7 + 1 instagrammable προτάσεις, που μπορούν να δημιουργήσουν, να προβάλλουν, να αναδείξουν και να διαδώσουν μέσω των social media, μια νέα εικόνα της Βόρειας Εύβοιας.
Μια εικόνα ικανή να «ανασύρει» την Εύβοια από την τουριστική αφάνεια, να της προσδώσει μια νέα τουριστική ταυτότητα και να τη μετατρέψει σε δημοφιλή τουριστικό προορισμό για Έλληνες και αλλοδαπούς επισκέπτες:
- Πολύχρωμα χωριά. Όταν το φόντο που αφήνουν πίσω τους οι καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν τη Βόρεια Εύβοια είναι μαύρο και γκρίζο, τι καλύτερο από το να προσθέσεις χρώμα; Πράγματι, το βάψιμο με έντονα χρώματα των κτιρίων στους τουριστικούς οικισμούς της πυρόπληκτης περιοχής θα μπορούσε να συμβάλει στην ψυχολογική τόνωση των κατοίκων τους, αλλά και να δημιουργήσει το κατάλληλο φωτογραφικό background για την προσέλκυση τουριστών στην περιοχή.
Τα παραδείγματα από τη διεθνή πρακτική είναι πάρα πολλά. Καταρχήν, για να ξεκινήσω από τη «γειτονιά» μας, τα πολύχρωμα ιταλικά χωριά, όπως π.χ. τα χωριά των Cinque Terre, της Costiera Amalfitana και της Ιταλικής Ριβιέρας στη Liguria.
Πιο μακριά, το γραφικό Trinidad της Κούβας, η πολύχρωμη Campeche και το κατακίτρινο Izamal στη χερσόνησο Yucatan του Μεξικού, η εντυπωσιακή πρωτεύουσα Willemstad του νησιού Curacao στην Καραϊβική κ.ά..
Αλλά για να μην πάω τόσο μακριά, τα παραδείγματα είναι πολλά και στη χώρα μας.
Το Φισκάρδο της Κεφαλονιάς, η Όλυμπος της Καρπάθου, η Σύμη και η Χάλκη στα Δωδεκάνησα και φυσικά τα εικονικά λευκά κυκλαδίτικα σπίτια, με τους έντονους χρωματισμούς σε πόρτες και παράθυρα, τα οποία δημιούργησαν μία εικόνα τόσο δυνατή, που ταξίδεψε σε ολόκληρο τον κόσμο και ανέδειξε τα νησιά των Κυκλάδων σε κορυφαίο τουριστικό προορισμό παγκοσμίως.
Δώστε λοιπόν χρώμα στα πυρόπληκτα τουριστικά χωριά στη Βόρεια Εύβοια. Βάψτε κάθε κτίριο με διαφορετικό χρώμα, «παίξτε» με τις χρωματικές αντιθέσεις σε πόρτες και παράθυρα και δημιουργήστε μια πολύχρωμη παλέτα, που θα συγκεντρώσει το φωτογραφικό ενδιαφέρον, θα ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο μέσω των social media και θα προκαλέσει και αντίστοιχο τουριστικό ενδιαφέρον για το νησί.
- Τοιχογραφίες. Όπως ανέφερα σε προηγούμενο άρθρο μου, με τίτλο «Street art και άλλες αστικές παρεμβάσεις που αλλάζουν την εικόνα και την τουριστική αξία μιας πόλης», οι τοιχογραφίες σε διάφορα άχρωμα και άχαρα κτίρια μπορούν να αλλάξουν εντελώς την εικόνα και την τουριστική αξία μιας περιοχής. Τέτοιες τοιχογραφίες υπάρχουν σε πολλά μέρη του κόσμου, αλλού ως μεμονωμένα δημιουργήματα και αλλού ως στοχευμένη μορφή αστικής ανάπλασης.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η πόλη Santa Marta της Κολομβίας και το χωριό Erriadh στο νησί Djerba της Τυνησίας, το οποίο μετατράπηκε από χωριό φάντασμα, σε βασικό τουριστικό αξιοθέατο του νησιού. Ορισμένες από τις εντυπωσιακότερες τοιχογραφίες βρίσκονται και στο μικρό νησί Holbox του Μεξικού, κοντά στο διάσημο τουριστικό θέρετρο του Cancun. Το 2014 πραγματοποιήθηκε στο νησί το πρώτο street art festival, το οποίο συγκέντρωσε καλλιτέχνες από ολόκληρο τον κόσμο και άλλαξε εντελώς την εικόνα του νησιού, τοποθετώντας το δυναμικά στον τουριστικό χάρτη. Η επιτυχία του εγχειρήματος οδήγησε στη δημιουργία του International Public Art Festival, το οποίο διοργανώνεται κάθε χρόνο σε διαφορετικό μέρος του κόσμου και οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν αναλαμβάνουν να αλλάξουν εντελώς την εικόνα της εκάστοτε περιοχής.
Το φεστιβάλ αυτό ή κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε τα αμέσως επόμενα χρόνια να διοργανωθεί και στις πυρόπληκτες τουριστικές περιοχές της Βόρειας Εύβοιας, προσκαλώντας τους καλλιτέχνες του είδους να συμβάλουν στην αποκατάσταση της εικόνας των οικισμών της περιοχής. Αρκεί βεβαίως οι τοπικές αρχές και οι αρμόδιοι φορείς του νησιού να το επιδιώξουν και να το δρομολογήσουν. Θα είναι μία πραγματική πρόκληση για τους καλλιτέχνες που θα συμμετάσχουν, αλλά και μία σημαντική ευκαιρία για την αναβάθμιση της εικόνας των τουριστικών χωριών της Βόρειας Εύβοιας και τη μετατροπή τους σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς.
Και για όσους ενδεχομένως θεωρούν ότι αυτά τα πράγματα είναι ξένα προς τη δική μας τουριστική «κουλτούρα, θα αναφέρω ως χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τα Μαστιχοχώρια της Χίου, όπως το Πυργί με τα διάσημα «ξυστά» του, τους Ολύμπους με τις ζωγραφισμένες πόρτες και παράθυρα και τη Βέσσα με τις περίτεχνες τοιχογραφίες σε παλιούς τοίχους.
Αλλά και τη Χώρα της Κύθνου με τα περίτεχνα ζωγραφισμένα σπίτια της. Ή ακόμη και το Δημοτικό Στάδιο Χαλκίδας, το οποίο πρόσφατα «ντύθηκε» με αθλητικές τοιχογραφίες τοπικού street art δημιουργού.
- Πολύχρωμες 3D ταμπέλες με τα ονόματα πόλεων, χωριών και παραλιών. Οι πολύχρωμες τρισδιάστατες ταμπέλες με τα ονόματα πόλεων, τουριστικών χωριών, νησιών ή παραλιών, αποτελούν φωτογραφικούς «μαγνήτες», προκαλούν το φωτογραφικό ενδιαφέρον των τουριστών και διαδίδονται με ταχύτητα φωτός μέσω των social media. Τέτοιες τρισδιάστατες ταμπέλες υπάρχουν σε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν φυσικά και στη χώρα μας, αν και αποτελούν μεμονωμένες περιπτώσεις. Τις πιο εντυπωσιακές πολύχρωμες 3D ταμπέλες τις συναντούμε στις τουριστικές πόλεις και τα νησιά του Μεξικού.
Μπροστά τους σχηματίζονται καθημερινά μεγάλες ουρές τουριστών, που περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους για να φωτογραφηθούν με φόντο τις ταμπέλες αυτές.
Γιατί λοιπόν τα τουριστικά χωριά στη Βόρεια Εύβοια (Ροβιές, Λίμνη, Πευκί, Αγία Άννα κ.ά.) να μην αποκτήσουν και αυτά από μία πολύχρωμη τρισδιάστατη ταμπέλα που θα προσελκύσει το φωτογραφικό ενδιαφέρον των τουριστών;
Πρόκειται βεβαίως για μία πρόταση που θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε όλους τους τουριστικούς προορισμούς της χώρας μας και ιδίως στα ελληνικά νησιά. Κάθε νησιωτικό σύμπλεγμα (Επτάνησα, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Σποράδες κ.ά.) θα μπορούσε να δημιουργήσει και μία διαφορετική τεχνοτροπία τέτοιων τρισδιάστατων ταμπελών, που να ανταποκρίνεται στους χρωματισμούς και τις ιδιαιτερότητες των νησιών του.
- Πολύχρωμες αιώρες και κούνιες. Είναι η πιο απλή και εύκολα εφαρμόσιμη πρόταση. Τοποθετείς μερικές χρωματιστές αιώρες στα ρηχά νερά μιας παραλίας, μπροστά από ξενοδοχεία ή beach bars του νησιού και κρεμάς κούνιες σε δέντρα που βρίσκονται μπροστά στην παραλία. Αμέσως θα αρχίσουν να σχηματίζονται ουρές τουριστών που θα θέλουν να φωτογραφηθούν πάνω στις αιώρες και τις κούνιες, με φόντο τη θάλασσα.
Πρόκειται για μία απλή πρόταση, η οποία μπορεί κυριολεκτικά να απογειώσει έναν τουριστικό προορισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το νησί Holbox του Μεξικού, στο οποίο βρίσκονται ίσως οι πιο διάσημες και πολυφωτογραφημένες αιώρες στον κόσμο. Μια μάλλον τυχαία έμπνευση κάποιου ξενοδόχου στο νησί, δημιούργησε ένα από τα πιο δημοφιλή φωτογραφικά αξιοθέατα του κόσμου. Οι πρώτες φωτογραφίες τουριστριών πάνω στις αιώρες του νησιού άρχισαν να ταξιδεύουν μέσω των social media σε όλο τον κόσμο, με αποτέλεσμα σήμερα το νησί να αποτελεί πόλο έλξης κάθε είδους celebrity, instagrammer ή travel blogger που ψάχνει για την απόλυτη «ινσταγραμική» καλοκαιρινή φωτογραφία.
Το ίδιο συμβαίνει και με τις κούνιες που είναι κρεμασμένες σε δέντρα κοντά στη θάλασσα, οι οποίες αποτελούν δημοφιλές αξιοθέατο σε πολλούς τουριστικούς προορισμούς της Ασίας. Δεκάδες τουρίστριες συνωστίζονται για μία «ποζάτη» φωτογραφία «εξωφύλλου» πάνω στην κούνια, την οποία βεβαίως στη συνέχεια μοιράζονται στα social media, δημιουργώντας τουριστικό ενδιαφέρον για την περιοχή.
Στην Ασία βέβαια οι κούνιες αυτές είναι συνήθως τοποθετημένες πάνω σε φοίνικες, γεγονός που βοηθάει στο φωτογραφικό concept. Ποιος όμως μπορεί να ισχυριστεί ότι μία κούνια πάνω σε δέντρο σε παραλία της Βόρειας Εύβοιας δεν θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εξίσου ειδυλλιακό φωτογραφικό σκηνικό;
Κατά τη γνώμη μου, τα Λιχαδονήσια, ο πιο «ινσταγραμικός» τουριστικός προορισμός της Εύβοιας και της ευρύτερης περιοχής, αποτελούν το ιδανικότερο μέρος για να τοποθετηθούν μερικές πολύχρωμες αιώρες μέσα στη θάλασσα. Από κει και πέρα τα πράγματα θα κυλίσουν από μόνα τους. Η μία μετά την άλλη οι τουριστικές περιοχές του νησιού θα ακολουθήσουν το παράδειγμα και η «μόδα» αυτή μπορεί να διαδοθεί ακόμα και σε ολόκληρη τη χώρα.
- Ένας ιππόκαμπος ως μασκότ του νησιού. Όπως ανέφερα και στο προηγούμενο άρθρο μου για την Εύβοια, το σχήμα του νησιού, το οποίο ομοιάζει με ιππόκαμπο, συνιστά κάτι ιδιαίτερο και μοναδικό, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στον κόσμο. Πρότεινα λοιπόν την τουριστική αξιοποίηση της ιδιαιτερότητας αυτής, με τη δημιουργία ενός νέου τουριστικού logo για την Εύβοια, το οποίο θα αποτυπώνει έναν ιππόκαμπο με το σχήμα και την κλίση που έχει το νησί.
Πέρα όμως από τουριστικό λογότυπο μπορεί να δημιουργηθεί και μία «μασκότ» του νησιού. Ένας πολύχρωμος ιππόκαμπος, που θα μπορούσε να τοποθετηθεί ως τρισδιάστατο γλυπτό στους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς του νησιού, δημιουργώντας ένα επιπλέον φωτογραφικό αξιοθέατο. Αλλά θα μπορούσε ακόμα να γίνει και κουκλάκι, μπλουζάκι και κάθε είδους σουβενίρ, το οποίο θα έπαιρναν μαζί τους οι τουρίστες, όχι απλά ως ένα κομμάτι της Εύβοιας, αλλά και ως μία «κινητή» διαφήμιση του νησιού. Αν αναλογιστούμε μάλιστα το πόσο δημοφιλείς είναι οι εκάστοτε μασκότ των Ολυμπιακών αγώνων, αλλά και το πλήθος των σουβενίρ που δημιουργούνται απεικονίζοντάς τες, γίνεται αντιληπτό το πόσο σημαντική θα ήταν για την τουριστική εικόνα της Εύβοιας, αλλά και για τα μαγαζιά που πωλούν σουβενίρ, η δημιουργία μιας τέτοιας μασκότ του νησιού.
- Ziplines (εναέριες τροχαλίες). Μια νέα μόδα που απευθύνεται στους λάτρεις της περιπέτειας και όχι μόνο. Πρόκειται για καλώδια (συρματόσχοινα) που τοποθετούνται, με διαφορά ύψους από το σημείο εκκίνησης με το σημείο άφιξης, πάνω από ένα όμορφο φυσικό τοπίο, όπως ποτάμι, λίμνη, δάσος κλπ. και ο τουρίστας έχει την ευκαιρία να «γλιστρήσει» σε αυτό το καλώδιο με τη χρήση τροχαλίας, περνώντας πάνω από την περιοχή και έχοντας βεβαίως ανοιχτή την κάμερα του κινητού του ή μια action camera. Πρόκειται για μία ιδιαίτερα δημοφιλή δραστηριότητα σε πολλούς τουριστικούς προορισμούς σε όλο τον κόσμο. Το μεγαλύτερο zipline στον κόσμο βρίσκεται στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και έχει μήκος 2,8 χλμ., ενώ το διασημότερο είναι το Eiffel Tower zipline στο Παρίσι. Στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο zipline βρίσκεται στον ποταμό Αχέροντα και έχει μήκος 320 μέτρα.
Πέρα από τα οικονομικά οφέλη που θα έχει ο επιχειρηματίας που θα εκμεταλλεύεται το zipline αλλά και οι υπόλοιποι επαγγελματίες της ευρύτερης περιοχής όπου θα εγκατασταθεί, τα εντυπωσιακά βίντεο και οι πανοραμικές φωτογραφίες των τουριστών/χρηστών, που θα αποτυπώνουν την ομορφιά του τοπίου, θα ταξιδέψουν μέσω των social media, διαφημίζοντας την περιοχή. Γιατί λοιπόν να μην δημιουργηθεί κάτι αντίστοιχο και στην Εύβοια;
- Υποβρύχιο «ταχυδρομείο». Οι προηγούμενες προτάσεις αφορούσαν στη δημιουργία «ινσταγραμικών» αξιοθέατων στη στεριά. Η μόδα όμως των social media επιτάσσει πλέον και υποβρύχιες φωτογραφίες. Στο προηγούμενο άρθρο μου για την Εύβοια πρότεινα την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου μουσείου στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού. Στο παρόν άρθρο θα προτείνω κάτι πολύ πιο απλό: Τη δημιουργία ενός υποθαλάσσιου «ταχυδρομείου». Για την ακρίβεια, ενός υποβρύχιου γραμματοκιβωτίου, όπου ο τουρίστας θα μπορεί να καταδυθεί ή απλώς να βουτήξει με τη μάσκα και να «ταχυδρομήσει» την καρτ ποστάλ του από το νησί.
Η δημιουργία ενός υποθαλάσσιου «ταχυδρομείου» αποτελεί μια εύκολη και απλή στην υλοποίησή της ιδέα, που μπορεί να επιφέρει τεράστια διαφημιστική προβολή μιας περιοχής. Αυτό συνέβη στην περίπτωση των μόλις τεσσάρων παρόμοιων υποθαλάσσιων «ταχυδρομείων» στον κόσμο, με διασημότερα αυτά στα νησιά Vanuatu στον Ειρηνικό Ωκεανό και στο νησί Layang-Layang της Μαλαισίας. Το πρώτο μάλιστα βρίσκεται σε βάθος μόλις 3 μέτρων, πράγμα που αποδεικνύει και την ευκολία του εγχειρήματος και το καθιστά προσβάσιμο, όχι μόνο σε δύτες, αλλά και σε όσους κάνουν snorkeling. Ενώ με μία απλή έρευνα στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να διαπιστώσει την τεράστια απήχηση που έχουν τα παραπάνω υποθαλάσσια «ταχυδρομεία», τόσο στα μεγάλα ταξιδιωτικά sites και τους τουριστικούς οδηγούς των προορισμών, όσο και στους απλούς travel bloggers.
Θα μπορούσε λοιπόν ένα παρόμοιο υποθαλάσσιο «ταχυδρομείο» να δημιουργηθεί, με τη συνεργασία των ΕΛΤΑ, σε μία τουριστική περιοχή της Βόρειας Εύβοιας. Η είδηση και μόνο της δημιουργίας του μπορεί να αποτελέσει την καλύτερη διαφήμιση και προβολή της περιοχής, αλλά και ολόκληρου του νησιού και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς θα πρόκειται για το πρώτο παρόμοιο εγχείρημα στην Ελλάδα.
- Αξιοποίηση των Λιχαδονησίων. Όλες οι προηγούμενες προτάσεις αφορούν στη δημιουργία νέων τουριστικών αξιοθέατων. Η τελευταία πρότασή μου αφορά στην αξιοποίηση ενός υπάρχοντος τουριστικού αξιοθέατου της Βόρειας Εύβοιας, που δεν είναι άλλο από τα Λιχαδονήσια. Πράγματι, τα «εξωτικά» Λιχαδονήσια αποτελούν τον κορυφαίο «ινσταγραμικό» τουριστικό προορισμό της Εύβοιας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Και μπορεί σήμερα να μην είναι πλέον ο κρυφός παράδεισος που ήταν κάποτε, απέχουν όμως πολύ από το να αποτελούν ένα γνωστό τουριστικό προορισμό, ακόμα και για τους Έλληνες τουρίστες. Πράγματι, οι περισσότεροι Έλληνες αγνοούν την ύπαρξη των νησιών και εντυπωσιάζονται όταν δουν σχετικές φωτογραφίες ή βίντεο.
Ένα τέτοιο σημαντικό τουριστικό asset της Εύβοιας θα πρέπει να προβληθεί με τον καλύτερο τρόπο, ώστε να μπορέσει να διαφημίσει το νησί και να προσελκύσει Έλληνες και αλλοδαπούς τουρίστες. Οι τοπικές Αρχές θα πρέπει να αξιοποιήσουν κάθε σύγχρονη μέθοδο του ψηφιακού τουριστικού μάρκετινγκ, ιδίως μέσω των social media, όπως π.χ. να διενεργήσουν σχετικούς φωτογραφικούς διαγωνισμούς. Αλλά και να προσκαλέσουν και να φιλοξενήσουν δημοσιογράφους του τουρισμού από μεγάλα εγχώρια και διεθνή μέσα ενημέρωσης, καθώς και διάσημους travel bloggers από όλο τον κόσμο, προκειμένου να επισκεφτούν την Εύβοια και να προβάλλουν τα Λιχανονήσια ως ένα κορυφαίο τουριστικό αξιοθέατο. Ένα τουριστικό landmark που είναι ικανό να δημιουργήσει νέο τουριστικό προορισμό και να αναγκάσει έναν τουρίστα να αναζητήσει περισσότερες πληροφορίες για την Εύβοια, ως πιθανό προορισμό για το επόμενο ταξίδι του.
Η τουριστική εικόνα της Βόρειας Εύβοιας, αλλά και ολόκληρου του νησιού, μπορεί να αλλάξει ριζικά μέσα σε λίγα χρόνια, εάν οι δημοτικές Αρχές και οι τοπικοί φορείς του τουρισμού σχεδιάσουν και υλοποιήσουν ορισμένες στοχευμένες παρεμβάσεις τουριστικής αναβάθμισης της περιοχής. Και επειδή ενίοτε δέχομαι κριτική, ότι αυτά που προτείνω στα άρθρα μου είναι «φαραωνικά» ή ανεφάρμοστα στην Ελλάδα, οι 7 + 1 προτάσεις τους παρόντος άρθρου είναι εύκολα υλοποιήσιμες και έχουν πολύ χαμηλό κόστος.
Η προβολή και αξιοποίηση των Λιχαδονησίων, το βάψιμο με έντονα χρώματα των κτιρίων στις τουριστικές περιοχές της Βόρειας Εύβοιας, οι τοιχογραφίες πάνω σε παλαιά ή άχαρα κτίρια, οι πολύχρωμες τρισδιάστατες ταμπέλες με το όνομα των πόλεων και των τουριστικών οικισμών του νησιού, οι αιώρες και οι κούνιες που αποτελούν φωτογραφικούς «μαγνήτες», η δημιουργία μιας μασκότ του νησιού σε σχήμα ιππόκαμπου, οι ziplines πάνω από όμορφα φυσικά τοπία, το υποθαλάσσιο «ταχυδρομείο» και γενικότερα κάθε παρέμβαση ή έργο που προκαλεί το φωτογραφικό ενδιαφέρον και έχει τη δυνατότητα διάδοσης μέσω των social media, μπορούν να αλλάξουν ριζικά την εικόνα και την τουριστική αξία ολόκληρης της Εύβοιας. Να συμβάλλουν στη δημιουργία μιας νέας τουριστικής ταυτότητας του νησιού και να ενισχύσουν την εικόνα της Εύβοιας ως ανερχόμενου τουριστικού προορισμού, που διεκδικεί τη θέση που της αξίζει στην παγκόσμια τουριστική αγορά, ως το δεύτερο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας.
(*) Ο κ. Ιωάννης Γκιτσάκης (twitter @gitsakis) είναι Δικηγόρος Θεσσαλονίκης με ειδίκευση στις Συμβάσεις Παραχώρησης και ΣΔΙΤ, Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου και Σύμβουλος τουριστικών επιχειρήσεων και επενδύσεων 
