Πελοπόννησος, το ακατέργαστο διαμάντι του ελληνικού Τουρισμού | 16 προτάσεις για την προβολή και την τουριστική της ταυτότητα

Του Δρ. Ιωάννη Γκιτσάκη *

Στο προηγούμενο άρθρο μου για την Πελοπόννησο, με τίτλο «Πελοπόννησος, το μεγαλύτερο παράδοξο του ελληνικού τουρισμού. 14 + 1 landmark projects για την τουριστική της ανάπτυξη», κατέθεσα ορισμένες προτάσεις για την αξιοποίηση των μεγάλων τουριστικών δυνατοτήτων της Πελοποννήσου, την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων και την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Στο ίδιο άρθρο χαρακτήρισα την Πελοπόννησο ως το μεγαλύτερο παράδοξο του ελληνικού τουρισμού, καθώς πρόκειται για έναν προορισμό που έχει τα πάντα στον υπερθετικό βαθμό, εκτός από τον τουρισμό, στον οποίο είναι ουραγός.

Αναζητώντας τα αίτια του παράδοξου αυτού φαινομένου, το μεγαλύτερο πρόβλημα φαίνεται πως εντοπίζεται στην τουριστική προβολή της Πελοποννήσου, σε συνδυασμό με την έλλειψη συγκεκριμένης τουριστικής ταυτότητας. Ή, ορθότερα, με την ύπαρξη και προβολή μιας συγκεχυμένης και ασαφούς τουριστικής ταυτότητας. Ακόμα και το κεντρικό τουριστικό μήνυμα που εκπέμπει η Περιφέρεια Πελοποννήσου, «Beyond the obvious», περισσότερο δηλώνει ηττοπάθεια, παρά προβάλλει την Πελοπόννησο. Και σίγουρα αδικεί τις μεγάλες τουριστικές δυνατότητες της περιοχής. Για το λόγο αυτό, το δεύτερο άρθρο μου για την Πελοπόννησο επικεντρώνεται ειδικά στο ζήτημα της τουριστικής προβολής και του branding και περιλαμβάνει 16 προτάσεις για την προβολή της Πελοποννήσου και τη δημιουργία μιας νέας και συγκεκριμένης τουριστικής ταυτότητας:

1. Προβολή της Πελοποννήσου ως μίας ενιαίας τουριστικής περιφέρειας. Ξεκινώντας από εκεί όπου σταμάτησα στο προηγούμενο άρθρο μου, θα επαναλάβω ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Πελοποννήσου ως τουριστικού προορισμού είναι η διοικητική διαίρεσή της σε τρεις περιφέρειες: Την Περιφέρεια Πελοποννήσου, την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας (Αχαΐα, Ηλεία) και την Περιφέρεια Αττικής, στην οποία ανήκει διοικητικά η περιοχή της Τροιζήνας και των Μεθάνων, τα νησιά του Αργοσαρωνικού και τα νησιά των Κυθήρων και Αντικυθήρων.

Η διοικητική αυτή τριχοτόμηση της γεωγραφικής περιφέρειας Πελοποννήσου αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη τροχοπέδη για την προβολή της και τη δημιουργία μιας συγκεκριμένης ταυτότητας ως τουριστικού προορισμού. Όταν δύο διοικητικές περιφέρειες προωθούν δύο διαφορετικές τουριστικές καμπάνιες, με διαφορετική φιλοσοφία και διαφορετικούς στόχους, για τον ίδιο προορισμό, είναι προφανές ότι αυτό δυσχεράνει την προβολή της Πελοποννήσου ως ενιαίου τουριστικού προορισμού. Επιπλέον, δημιουργεί και σύγχυση σε όσους αναζητούν πληροφορίες για την περιοχή. Πράγματι, ο μέσος αλλοδαπός τουρίστας που ενδιαφέρεται να επισκεφτεί την Πελοπόννησο, είναι δύσκολο να αντιληφθεί γιατί η αναζήτηση στο λήμμα «Πελοπόννησος» εμφανίζει μόνο ένα μέρος της ζητούμενης τουριστικής πληροφορίας, ενώ το υπόλοιπο θα πρέπει να το αναζητήσει στο λήμμα «Δυτική Ελλάδα», την οποία πιθανότατα αγνοεί ως τουριστικό προορισμό. Τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα για την περιοχή της Τροιζήνας και των Μεθάνων, όπου η τουριστική πληροφορία είναι ανύπαρκτη ή δυσεύρετη, με αποτέλεσμα η όμορφη αυτή περιοχή να παραμένει τουριστικά στα «αζήτητα».

Αλλά και για τα νησιά του Αργοσαρωνικού, η τουριστική πληροφορία περιορίζεται συνήθως σε επίπεδο δήμου ή νησιού και όχι σε επίπεδο ενιαίου νησιωτικού συμπλέγματος. Ενώ κατά κανόνα απουσιάζει και κάθε αναφορά στη γεωγραφική εγγύτητα των νησιών του Αργοσαρωνικού με την Πελοπόννησο. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τα νησιά των Κυθήρων και Αντικυθήρων, όπου μάλιστα η τουριστική πληροφορία περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, λόγω της ύπαρξης πολλών τουριστικών οδηγών που εντάσσουν τα Κύθηρα στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Επτανήσων. Ένα πραγματικό κομφούζιο για το μέσο αλλοδαπό τουρίστα που ενδιαφέρεται να επισκεφτεί την περιοχή και αναζητεί πληροφορίες. Γιατί λοιπόν να μην επιλέξει κάποιον άλλο, λιγότερο περίπλοκο, τουριστικό προορισμό;

Σε επίπεδο φορέων τουριστικής προβολής της Πελοποννήσου, το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η επίσημη τουριστική ιστοσελίδα της Περιφέρειας Πελοποννήσου,  η οποία περιλαμβάνει τουριστικές πληροφορίες μόνο για τους πέντε νομούς που υπάγονται διοικητικά στην Περιφέρεια. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η ενότητα «Μουσεία» του οδηγού,  απ’ όπου απουσιάζει κάθε αναφορά στο σημαντικότερο μουσείο της Πελοποννήσου, το αρχαιολογικό μουσείο Ολυμπίας, επειδή «τυχαίνει» να υπάγεται διοικητικά σε άλλη Περιφέρεια. Λογικό μεν για τα δεδομένα της Περιφέρειας, παράλογο όμως για την αντίληψη του μέσου Έλληνα ή αλλοδαπού τουρίστα, που αναζητεί πληροφορίες για τον τουριστικό προορισμό Πελοπόννησο, χωρίς να ενδιαφέρεται να εντρυφήσει σε ζητήματα διοικητικής οργάνωσης του ελληνικού κράτους.

Στη (φτωχή) ιστοσελίδα του Τουριστικού Οργανισμού Πελοποννήσου,  η Πελοπόννησος προβάλλεται μεν ως ενιαία γεωγραφική περιφέρεια, καθώς περιλαμβάνονται πληροφορίες και για τους νομούς Αχαΐας και Ηλείας, που υπάγονται διοικητικά στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Απουσιάζει όμως κάθε αναφορά στην περιοχή του Δήμου Τροιζηνίας – Μεθάνων, καθώς και στα νησιά που υπάγονται μεν διοικητικά στην Περιφέρεια Αττικής, πλην όμως γεωγραφικά ανήκουν στην Πελοπόννησο (Πόρος, Ύδρα, Σπέτσες, Κύθηρα και Αντικύθηρα). Το ίδιο ισχύει και με την ιστοσελίδα του All about Peloponnisos,  που αποτελεί το επίσημο portal προβολής και προώθησης του Τουριστικού Οργανισμού Πελοποννήσου. Και εδώ απουσιάζει κάθε αναφορά στην περιοχή του Δήμου Τροιζηνίας – Μεθάνων και στα ως άνω πέντε νησιά που υπάγονται διοικητικά στην Περιφέρεια Αττικής.

Για τους λόγους αυτούς, ακόμα και αν δεν υλοποιηθεί η διοικητική ενοποίηση της Πελοποννήσου, τη οποία πρότεινα στο προηγούμενο άρθρο μου, θα πρέπει τουλάχιστον να προχωρήσει η τουριστική της ενοποίηση, προκειμένου να προβληθεί η Πελοπόννησος ως μία ενιαία τουριστική περιφέρεια. Ως ένας ενιαίος τουριστικός προορισμός, ο οποίος θα περιλαμβάνει ολόκληρη τη γεωγραφική περιφέρεια Πελοποννήσου (και τους νομούς Αχαΐας και Ηλείας που υπάγονται διοικητικά στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας), το Δήμο Τροιζηνίας – Μεθάνων, τα νησιά του Αργοσαρωνικού που ανήκουν γεωγραφικά στην Πελοπόννησο (Πόρος, Ύδρα και Σπέτσες) και τα νησιά των Κυθήρων και Αντικυθήρων (που υπάγονται διοικητικά στην Περιφέρεια Αττικής). Για να συμβεί αυτό, απαιτείται η συνεργασία και των τριών εμπλεκόμενων Περιφερειών (Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Αττικής), ενδεχομένως με τη σύναψη μιας σχετικής προγραμματικής συμβάσεως ή με τη δημιουργία ενός ενιαίου διαπεριφερειακού τουριστικού φορέα.

Με την προτεινόμενη τουριστική ενοποίηση της Πελοποννήσου, δηλαδή την προβολή της Πελοποννήσου και των γύρω νησιών ως μίας ενιαίας τουριστικής Περιφέρειας, ενός ενιαίου τουριστικού προορισμού, θα επιλυθεί το βασικότερο ίσως πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η Πελοπόννησος ως τουριστικός προορισμός στο κομμάτι της προβολής και της τουριστικής ταυτότητας.

Παράλληλα, όμως, η Πελοπόννησος θα αποκτήσει και ένα μεγάλο επικοινωνιακό πλεονέκτημα: Τη δυνατότητα να προβληθεί πλέον, όχι απλά ως ένα νησί (όπως φαίνεται πως επιδιώκει να κάνει σήμερα), αλλά ως ένα «νέο» νησιωτικό σύμπλεγμα (Peloponnesian islands), το οποίο θα περιλαμβάνει την Πελοπόννησο (το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας), τα νησιά που υπάγονται διοικητικά στην Περιφέρεια Πελοποννήσου (Ελαφόνησος, Σφακτηρία, Σαπιέντζα, Σχίζα κ.ά.), τα νησιά του Αργοσαρωνικού που ανήκουν γεωγραφικά στην Πελοπόννησο (Πόρος, Ύδρα και Σπέτσες) και τα νησιά των Κυθήρων και Αντικυθήρων, όπως θα αναπτυχθεί σε άλλο σημείο του παρόντος άρθρου.

2. Συνεργασία όλων των νομών, των φορέων και των επιχειρήσεων της Πελοποννήσου για την τουριστική της προβολή. Ένα ακόμα σοβαρό πρόβλημα, που δυσχεραίνει την προβολή της Πελοποννήσου ως ενιαίου τουριστικού προορισμού, είναι η έλλειψη συνεργασίας ανάμεσα στους νομούς της και ανάμεσα στους φορείς και τις επιχειρήσεις του τουρισμού που δραστηριοποιούνται σε κάθε νομό.

Πράγματι, σήμερα παρατηρείται το φαινόμενο, κάθε επίσημη ή ιδιωτική ιστοσελίδα σε επίπεδο νομού ή δήμου να προβάλλει μόνο το συγκεκριμένο νομό ή δήμο, ως έναν αυτοτελή τουριστικό προορισμό και όχι ως μέρος ενός συνόλου, ως τμήμα ενός ευρύτερου τουριστικού προορισμού που λέγεται Πελοπόννησος. Πράγματι, οι νομοί της Πελοποννήσου φαίνεται να λειτουργούν περισσότερο ως «νησιά» ή ως «πόλεις κράτη» τρόπον τινά, παρά ως νομοί μίας ενιαίας γεωγραφικής περιφέρειας, ενός ενιαίου τουριστικού προορισμού. Έτσι, σε πολλές τοπικές ιστοσελίδες απουσιάζει κάθε αναφορά στην (υπόλοιπη) Πελοπόννησο και τα τουριστικά της αξιοθέατα. Ενώ κατά κανόνα απουσιάζει και κάθε αναφορά σε δημοφιλή αξιοθέατα της Πελοποννήσου, τα οποία, αν και βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από τον προβαλλόμενο νομό ή δήμο, «τυχαίνει» να ανήκουν διοικητικά σε άλλο νομό ή δήμο. Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις οι νομοί της Πελοποννήσου φαίνεται να λειτουργούν και ανταγωνιστικά μεταξύ τους, προσπαθώντας να «περιορίσουν» τον τουρίστα εντός των ορίων του δικού τους νομού.

Επιπλέον, κάθε νομός, κάθε δήμος, κάθε επίσημη και ιδιωτική ιστοσελίδα σε επίπεδο νομού, ακολουθεί τη δική της τουριστική στρατηγική και επικοινωνιακή φιλοσοφία και έχει τη δική της οπτική και αισθητική, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μεγάλη ανομοιομορφία στην προβολή της Πελοποννήσου ως τουριστικού προορισμού.

Το ίδιο συμβαίνει και με τις ιστοσελίδες των ξενοδοχείων, των τουριστικών καταλυμάτων και των άλλων τουριστικών επιχειρήσεων της Πελοποννήσου. Οι διαθέσιμες πληροφορίες περιορίζονται κατά κανόνα σε επίπεδο νομού, ενώ συνήθως απουσιάζουν τουριστικές πληροφορίες για την (υπόλοιπη) Πελοπόννησο και τα αξιοθέατά της. Παρατηρείται δε και εδώ το φαινόμενο να μην περιλαμβάνονται πληροφορίες για δημοφιλή αξιοθέατα της Πελοποννήσου, τα οποία βρίσκονται μεν σε κοντινή απόσταση από την προβαλλόμενη τουριστική επιχείρηση, πλην όμως ανήκουν διοικητικά σε άλλο νομό.

Όλα αυτά έχουν δυσμενή αντίκτυπο στην προσπάθεια προβολής της Πελοποννήσου ως ενιαίου τουριστικού προορισμού και στη δημιουργία συγκεκριμένης τουριστικής ταυτότητας. Απαιτείται λοιπόν η συνεργασία όλων των νομών της Πελοποννήσου και όλων των φορέων και τουριστικών επιχειρήσεων της περιοχής, προκειμένου να διαμορφωθεί μία ενιαία στρατηγική και μία κοινή φιλοσοφία για την προβολή της Πελοποννήσου. Μία φιλοσοφία, την οποία θα πρέπει να υιοθετήσουν όλες οι επίσημες ιστοσελίδες σε επίπεδο νομού ή δήμου και την οποία θα προτείνεται να ακολουθήσουν και οι ιδιωτικές ιστοσελίδες προβολής της Πελοποννήσου, καθώς και οι ιστοσελίδες των ξενοδοχείων και των τουριστικών επιχειρήσεων της περιοχής.

Θα πρέπει λοιπόν να διαμορφωθεί ένα κοινό πρότυπο τουριστικής προβολής, το οποίο θα ξεκινά μεν από την προβαλλόμενη τουριστική επιχείρηση, δήμο ή νομό, αλλά επιπλέον θα περιλαμβάνει και ορισμένες βασικές πληροφορίες για την Πελοπόννησο και τα αξιοθέατά της. Ένα πρότυπο, που θα προβάλλει το δήμο ή το νομό, όχι ως μία αυτοτελή τουριστική οντότητα, αλλά ως μέρος ενός τουριστικού συνόλου. Ενός ενιαίου τουριστικού προορισμού που καλείται Πελοπόννησος.

3. Καταγραφή και αξιοποίηση των τουριστικών assets της Πελοποννήσου. Είναι το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να γίνει στον τομέα της τουριστικής προβολής της Πελοποννήσου. Για να μπορέσεις να προβάλεις και να «πουλήσεις» κάτι, θα πρέπει προηγουμένως να γνωρίζεις τι είναι αυτό που θέλεις να προβάλεις. Ποια είναι τα δυνατά του στοιχεία, προκειμένου να τα αναδείξεις και ποια είναι τα αδύνατά του σημεία, προκειμένου να προσπαθήσεις να τα ξεπεράσεις. Ο κανόνας αυτός ισχύει πολύ περισσότερο στην περίπτωση της Πελοποννήσου, λόγω του τεράστιου τουριστικού της πλούτου. Πράγματι, η Πελοπόννησος διαθέτει μεγάλο αριθμό τουριστικών assets, περισσότερων ίσως από κάθε άλλο τουριστικό προορισμό στη χώρα μας. Για το λόγο αυτό δεν θα επιχειρήσω μία αναλυτική καταγραφή τους, αλλά θα αναφερθώ μόνο σε ορισμένα πολύ σημαντικά τουριστικά assets, τα οποία αποτελούν τα δυνατά χαρτιά της Πελοποννήσου και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να τύχουν και της ανάλογης προβολής.

α) Κορυφαίες παραλίες. Η Πελοπόννησος διαθέτει πολλές και όμορφες παραλίες. Δύο από αυτές, όμως, η παραλία της Βοϊδοκοιλιάς και η παραλία του Σίμου στην Ελαφόνησο, εντάσσονται αναμφίβολα στις 10 καλύτερες παραλίες της χώρας μας. Αποτελούν λοιπόν πολύ ισχυρά τουριστικά assets της Πελοποννήσου και ως τέτοια θα πρέπει να προβληθούν.

β) Αρχαιολογικοί χώροι. Η Πελοπόννησος διαθέτει πολλούς και σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, οι οποίοι είναι γνωστοί σε όλο τον κόσμο και αναγνωρισμένοι από την UNESCO ως μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς (Μήκυνες, Νεμέα, Ολυμπία, Επίδαυρος, Τίρυνθα, Μεσσήνη, Μυστράς, Αρχαία Κόρινθος, Ναός Επικούρειου Απόλλωνα κ.ά.). Η Πελοπόννησος, λοιπόν, αποτελεί τη Μέκκα του λάτρη των αρχαιοτήτων και του ελληνικού πολιτισμού. Την «καρδιά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού» σύμφωνα με τον τουριστικό οδηγό του National Geographic.  Και ως τέτοια θα πρέπει να προβληθεί τουριστικά.

γ) Αθλητισμός. Η Αρχαία Ολυμπία είναι το κέντρο που παγκόσμιου αθλητισμού. Η κοιτίδα των ολυμπιακών αγώνων. Σίγουρα είναι ένα από τα πιο ισχυρά τουριστικά assets της Πελοποννήσου, το οποίο θα πρέπει να προβληθεί κατάλληλα και να αξιοποιηθεί με διάφορους τρόπους, όπως π.χ. με τη διοργάνωση μίας ολυμπιάδας eSports («Olympic eGamez»), η οποία θα μπορούσε να εξελιχθεί στο μεγαλύτερο διεθνές τουρνουά eSports στον κόσμο και να προσελκύει χιλιάδες θεατές κάθε χρόνο και μάλιστα σε περιόδους χαμηλής τουριστικής ζήτησης, όπως ανέφερα και στο πρώτο άρθρο μου για την Πελοπόννησο.

δ) Πολιτισμός. Η Αρχαία Επίδαυρος και το ξακουστό θέατρο της Επιδαύρου (αλλά και το μικρό θέατρο της Επιδαύρου) αποτελούν ίσως τα σπουδαιότερα αξιοθέατα του ελληνικού πολιτισμού στον τομέα του θεάτρου και των τεχνών. Θα πρέπει λοιπόν να προβληθούν αναλόγως, προκειμένου να προσελκύσουν τους λάτρεις του θεάτρου, της μουσικής, των τεχνών και του πολιτισμού από όλο τον κόσμο.

ε) Ρομαντισμός. Η Πελοπόννησος διαθέτει μερικές από τις ωραιότερες ελληνικές πόλεις (Ναύπλιο, Πύλος, Γύθειο, κ.ά.) και πολλούς γραφικούς και παραδοσιακούς οικισμούς (Μονεμβασιά, Μεθώνη, Κορώνη, Λιμένι, Γερολιμένας, Δημητσάνα, Οίτυλο, Μάνη κ.ά.), οι οποίοι προσφέρονται τόσο για αυτούς που αναζητούν έναν ρομαντικό και ειδυλλιακό προορισμό για τις διακοπές ή το γαμήλιο ταξίδι τους όσο και για εκείνους που κυνηγούν την απόλυτη ινσταγραμική φωτογραφία. Θα πρέπει λοιπόν να τύχουν ιδιαίτερης προβολής, ιδίως στις τουριστικές αγορές της Ασίας, όπου κυριολεκτικά «διψούν» για τέτοιους γραφικούς, ρομαντικούς και ειδυλλιακούς προορισμούς.

στ) Πολυτελή ξενοδοχεία. Η Πελοπόννησος διαθέτει ίσως το κορυφαίο ξενοδοχειακό συγκρότημα στη χώρα μας, το εμβληματικό Costa Navarino. Αλλά και μια σειρά πολυτελών ξενοδοχείων, όπως το ιστορικό Club Hotel Casino Λουτρακίου, το αρχοντικό Kinsterna Hotel στη Μονεμβασιά, το Amanzoe στο Κρανίδι, το Aldemar Royal Olympian στην Ηλεία, το Nikki Beach Resort στο Πόρτο Χέλι, το Nafplia Palace στο Ναύπλιο, το Grecotel Olympia στα Λουτρά Κυλλήνης, το Euphoria Retreat στο Μυστρά κ.ά. Το στοιχείο αυτό θα πρέπει να προβληθεί καταλλήλως, προκειμένου να καλλιεργηθεί το προφίλ της Πελοποννήσου ως luxury τουριστικού προορισμού.

ζ) Κάστρα. Η Πελοπόννησος διαθέτει μερικά από τα πιο ιστορικά και καλοδιατηρημένα κάστρα της Ελλάδας (Μονεμβασιά, Παλαμήδι, Ακροκόρινθος, Μεθώνη). Κάποια εξ αυτών μάλιστα είναι άγνωστα ακόμα και στους Έλληνες τουρίστες. Θα πρέπει λοιπόν να τύχουν της κατάλληλης διαφημιστικής προβολής. Ιδίως δε το κάστρο της Μεθώνης, το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σε ένα από τα κορυφαία instagrammable αξιοθέατα της Πελοποννήσου και της Ελλάδας.

η) Κορυφαία τεχνικά έργα. Η Πελοπόννησος διαθέτει δύο εμβληματικά τεχνικά έργα, τη γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου και τη διώρυγα του Ισθμού της Κορίνθου, τα οποία αποτελούν κορυφαία επιτεύγματα της μηχανικής για την εποχή τους. Θα πρέπει λοιπόν να αξιοποιηθούν ως σύμβολα του διαχρονικά καινοτόμου και σύγχρονου προσώπου της Πελοποννήσου.

 

θ) Σπήλαια. Η Πελοπόννησος διαθέτει μία σειρά από γνωστά και άγνωστα σπήλαια,  με διασημότερο το σύμπλεγμα σπηλαίων του Διρού στη Λακωνία. Πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα λιμναία σπήλαια στον κόσμο, το οποίο δεν έχει αξιοποιηθεί στο βαθμό που του αρμόζει, σε σύγκριση π.χ. με το διάσημο Puerto Princesa Underground River στο νησί Palawan των Φιλιππίνων, το οποίο μάλιστα έχει ενταχθεί και στον κατάλογο της UNESCO ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.  Πέρα από την προβολή του σπηλαίου, θεωρώ πως θα πρέπει να προετοιμαστεί και σχετικός φάκελος υποψηφιότητας για την ένταξη του σπηλαίου του Διρού στον κατάλογο των πολιτιστικών τοπίων της UNESCO, όπως θα αναπτυχθεί σε άλλο σημείο του παρόντος άρθρου.

4. Προβολή της Πελοποννήσου και των γύρω νησιών ως ενιαίου νησιωτικού συμπλέγματος (Peloponnesian islands). Όπως θα αναφερθεί αμέσως παρακάτω, η Πελοπόννησος επιχειρεί να επενδύσει τουριστικά στο νησιωτικό της χαρακτήρα, προβαλλόμενη ως το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας. Προφανώς για να ανταποκριθεί στη στερεότυπη εικόνα που έχει ο μέσος αλλοδαπός τουρίστας για τις διακοπές στην Ελλάδα, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό ταυτίζονται με τα ελληνικά νησιά.

Υπάρχει όμως ένας λιγότερο αμφιλεγόμενος και περισσότερο αποτελεσματικός τρόπος για την ανάδειξη του νησιωτικού χαρακτήρα της Πελοποννήσου: Η προβολή της Πελοποννήσου και των γύρω νησιών ως ενός νέου και ενιαίου νησιωτικού συμπλέγματος (Peloponnesian islands). Πράγματι, όπως ανέπτυξα στην αρχή του παρόντος άρθρου, με την προτεινόμενη τουριστική ενοποίηση της Πελοποννήσου, δηλαδή την προβολή της γεωγραφικής περιφέρειας Πελοποννήσου και των γύρω νησιών ως μίας ενιαίας τουριστικής Περιφέρειας, ενός ενιαίου τουριστικού προορισμού, η Πελοπόννησος θα αποκτήσει και τη δυνατότητα να προβληθεί πλέον, όχι απλά ως ένα νησί (όπως επιδιώκει να κάνει σήμερα), αλλά ως ένα «νέο» νησιωτικό σύμπλεγμα (Peloponnesian islands). Ένα νησιωτικό σύμπλεγμα, το οποίο θα περιλαμβάνει την Πελοπόννησο (το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας), τα νησιά που υπάγονται διοικητικά στην Περιφέρεια Πελοποννήσου (Ελαφόνησος, Σφακτηρία, Σαπιέντζα, Σχίζα κ.ά.), τα νησιά του Αργοσαρωνικού που ανήκουν γεωγραφικά στην Πελοπόννησο (Πόρος, Ύδρα και Σπέτσες) και τα νησιά των Κυθήρων και Αντικυθήρων.

Το «νέο» αυτό νησιωτικό σύμπλεγμα θα λάβει τη θέση του ανάμεσα στα άλλα δημοφιλή νησιωτικά συμπλέγματα της χώρας μας (Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Επτάνησα, Σποράδες κλπ.), διεκδικώντας έτσι ένα μερίδιο από την τουριστική «πίτα» των διάσημων παγκοσμίως Greek islands.

Πράγματι, όταν ο μέσος αλλοδαπός τουρίστας (που έχει στο μυαλό του το στερεότυπο ότι οι διακοπές στην Ελλάδα ταυτίζονται με τα ελληνικά νησιά), γνωρίζει, πως επισκεπτόμενος την Πελοπόννησο, δεν θα ταξιδέψει σε μία περιφέρεια της ηπειρωτικής Ελλάδας, αλλά σε ένα ολόκληρο νησιωτικό σύμπλεγμα, το οποίο περιλαμβάνει μεν την Πελοπόννησο, αλλά επιπλέον και μία σειρά από γειτονικά νησιά που εντάσσονται στο ίδιο νησιωτικό σύμπλεγμα, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες να επιλέξει την Πελοπόννησο ως προορισμό για τις διακοπές του, αντί για κάποιο από τα άλλα δημοφιλή νησιωτικά συμπλέγματα της χώρας μας.

Έτσι, ένας αλλοδαπός τουρίστας είναι πιθανότερο να αποφασίσει να επισκεφτεί το νομό Αργολίδας, όταν γνωρίζει πως από εκεί θα επισκεφτεί και ορισμένα από τα πιο δημοφιλή ελληνικά νησιά, όπως η Ύδρα, οι Σπέτσες και ο Πόρος, αλλά και να ανακαλύψει κρυφούς «εξωτικούς» παραδείσους, όπως τα νησάκια Τσελεβίνια στο ακρωτήριο Σκύλλαιον. Ομοίως, είναι πιθανότερο να επισκεφτεί το νομό Λακωνίας, όταν γνωρίζει πως παράλληλα θα επισκεφτεί και τα Κύθηρα, αλλά και την Ελαφόνησο, όπου μπορεί να βρει και μία από τις κορυφαίες παραλίες της Ελλάδας. Ομοίως το νομό Μεσσηνίας, όταν γνωρίζει πως από εκεί μπορεί να επισκεφτεί και μια σειρά από μικρά γειτονικά νησιά (Σφακτηρία, Σχίζα, Σαπιέντζα κ.ά.).

Και βεβαίως, όταν ένας αλλοδαπός τουρίστας επισκεφτεί την Πελοπόννησο για πρώτη φορά και «μάθει το δρόμο», τότε είναι σίγουρο πως θα την επιλέξει και στο μέλλον, προκειμένου να ανακαλύψει όλες τις ομορφιές της. Όπως ακριβώς κάνει και σήμερα, επιλέγοντας κάθε χρόνο και διαφορετικό νησί ή νησιά των Κυκλάδων, των Δωδεκανήσων ή των Επτανήσων, ακριβώς διότι εντυπωσιάστηκε από το πρώτο νησί που επισκέφτηκε και θέλει να επισκεφτεί και τα υπόλοιπα νησιά του ίδιου συμπλέγματος, προκειμένου να ανακαλύψει τις ομορφιές τους.

Με την προβολή της Πελοποννήσου και των γύρω νησιών ως ενός ενιαίου νησιωτικού συμπλέγματος, η Πελοπόννησος μπορεί να αποκτήσει μια πραγματικά νέα και ιδιαίτερη τουριστική ταυτότητα, η οποία είναι ικανή να εκτοξεύσει τις μετοχές της στο παγκόσμιο τουριστικό χρηματιστήριο. Μια τουριστική ταυτότητα, η οποία θα στηρίζεται σε πιο στέρεες επικοινωνιακές βάσεις σε σχέση με τη σημερινή προσπάθεια προβολής της Πελοποννήσου ως του μεγαλύτερου νησιού της Ελλάδας.

5. Island of Peloponnese. Έμφαση στο νησιωτικό χαρακτήρα της Πελοποννήσου. Οι φορείς της Περιφέρειας και του τουρισμού της περιοχής θα πρέπει καταρχήν να επιλύσουν το βασικό «υπαρξιακό» ζήτημα της Πελοποννήσου: Τη φύση και το χαρακτήρα της ως τουριστικού προορισμού. Θα πρέπει λοιπόν να αποφασίσουν αν η Πελοπόννησος θα προβληθεί ως προορισμός της ηπειρωτικής Ελλάδας με εύκολη οδική πρόσβαση, ως νησιωτικός προορισμός (το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας) ή ως κάτι άλλο.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου φαίνεται πως προκρίνει το νησιωτικό χαρακτήρα της περιοχής, επενδύοντας στη φύση της Πελοποννήσου ως νησιού. Του μεγαλύτερου νησιού της Ελλάδας. Η πρόθεση αυτή αποτυπώνεται με χιουμοριστικό τρόπο σε πρόσφατο βίντεο της Περιφέρειας, με τίτλο «Peloponnese. Greece beyond the obvious».  Προσωπικά βρήκα το συγκεκριμένο βίντεο ιδιαίτερα έξυπνο και ευρηματικό, αν και μπορώ να αντιληφθώ ορισμένες από τις αντιδράσεις που προκάλεσε.

Εφόσον λοιπόν η Πελοπόννησος αποφασίσει να επενδύσει στο νησιωτικό της χαρακτήρα, στη φύση της ως το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, τότε αυτό θα πρέπει και να το υποστηρίξει με κάθε πρόσφορο τρόπο. Έτσι, λοιπόν, κάθε αναφορά στην Πελοπόννησο θα πρέπει να αντικατασταθεί με την αναφορά στο «νησί της Πελοποννήσου». Ειδικά οι ξενόγλωσσες αναφορές, αντί για τον όρο «Peloponnese», θα πρέπει πλέον να χρησιμοποιούν τον όρο «Island of Peloponnese» ή «Peloponnisos island». Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται και η πρόταση που θα αναφέρω παρακάτω, για προβολή της Πελοποννήσου με τη χρήση του σλόγκαν «Peloponnese, the 4 finger island», η οποία δίνει έμφαση στο νησιωτικό της χαρακτήρα.

6. Προβολή των περισσότερων προσώπων της Πελοποννήσου (Faces of Peloponnese). Η Πελοπόννησος είναι ίσως η πιο πλούσια τουριστικά περιφέρεια της χώρας. Ο προορισμός που έχει τα πάντα και μπορεί να ικανοποιήσει τα θέλω, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις κάθε τουρίστα. Διαθέτει λοιπόν περισσότερα πρόσωπα, τα οποία ανταποκρίνονται σε διαφορετικά τουριστικά προφίλ και μπορούν να προσελκύσουν διαφορετικές κατηγορίες τουριστών.

Υπάρχει, λοιπόν, η Πελοπόννησος του καλοκαιριού και του χειμώνα. Της άνοιξης και του φθινοπώρου. Η παραθαλάσσια και η ορεινή Πελοπόννησος. Η ηπειρωτική και η νησιωτική Πελοπόννησος. Η ιστορική, μυθολογική και πολιτιστική Πελοπόννησος. Η Πελοπόννησος της ελληνικής επανάστασης και της ορθοδοξίας. Η αρχαία, η βυζαντινή και η σύγχρονη Πελοπόννησος. Η ρομαντική Πελοπόννησος (Ναύπλιο, Πύλος, Γύθειο, Μονεμβασιά, Μάνη κ.ά.). Η εξωτική Πελοπόννησος (Βοϊδοκοιλιά, Ελαφόνησος κ.ά.). Η γευστική και η μεθυστική Πελοπόννησος. Η Πελοπόννησος της ηρεμίας, της χαλάρωσης και του wellness και η Πελοπόννησος της δράσης και της περιπέτειας. Η κοσμική και η άγνωστη Πελοπόννησος. Η luxury και η budget Πελοπόννησος. Η οικογενειακή Πελοπόννησος, η silver και golden Πελοπόννησος και η Πελοπόννησος των Millennials και της Gen Z.

Κάθε ένα από τα παραπάνω πρόσωπα της Πελοποννήσου ανταποκρίνεται και σε ένα αντίστοιχο τουριστικό προφίλ. Και όλα αυτά τα πρόσωπα μαζί συνθέτουν τον απόλυτο τουριστικό προορισμό. Έναν προορισμό που έχει τα πάντα και ανταποκρίνεται στα θέλω κάθε τουρίστα. Και με αυτόν ακριβώς τον τρόπο θα πρέπει και να προβληθούν. Αφενός, καθένα από τα πρόσωπα αυτά ξεχωριστά, στοχεύοντας και σε μία συγκεκριμένη κατηγορία τουριστών. Και αφετέρου όλα μαζί, περνώντας το μήνυμα ότι η Πελοπόννησος έχει τα πάντα. Είναι ένας προορισμός που ανταποκρίνεται σε όλα τα θέλω κάθε τουρίστα. Δίνοντας λοιπόν έμφαση στο «All» ή στο «Everything», θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν τα σλόγκαν «Peloponnese, All you want, in one destination» ή «Peloponnese, Everything you need, in one destination».

7. Προβολή της Πελοποννήσου με έμφαση στην έννοια «Best». Η Πελοπόννησος δεν είναι απλά ένας τουριστικός προορισμός που έχει τα πάντα, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αλλά και ένας προορισμός που συγκεντρώνει μερικά από τα καλύτερα τουριστικά αξιοθέατα της Ελλάδας. Μερικούς από τους σημαντικότερους ιστορικούς και αρχαιολογικούς χώρους, τις ωραιότερες παραλίες, τις ομορφότερες πόλεις, τους γραφικότερους παραδοσιακούς οικισμούς και τα ωραιότερα κάστρα. Με την επισήμανση αυτή μάλιστα ξεκινά και ένας από τους πιο δημοφιλείς ξενόγλωσσους τουριστικούς οδηγούς για την Πελοπόννησο: «The cultural riches and natural beauty of the Peloponnese can hardly be overstated. This southern peninsula – technically an island since the cutting of the Corinth Canal – seems to have the best of almost everything Greek».

Η Πελοπόννησος λοιπόν διαθέτει όλα τα παραπάνω αξιοθέατα συγκεντρωμένα σε μία περιφέρεια. Και μάλιστα τα περισσότερα σε αριθμό από κάθε άλλη περιφέρεια της χώρας. Ενδεικτικά αναφέρεται, ότι από τον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO στη χώρα μας, στην Πελοπόννησο ανήκουν τα 5 από τα 18 συνολικά μνημεία (Ναός Επικούρειου Απόλλωνα, Επίδαυρος, Αρχαία Ολυμπία, Μυστράς και Μυκήνες / Τύρινθα). Ακολουθεί η Μακεδονία με 4 μνημεία, τα νησιά του Βορείου Αιγαίου με τρία, ενώ καμία άλλη γεωγραφική περιφέρεια της χώρας δεν έχει περισσότερα από δύο μνημεία.  Μάλιστα, η Περιφέρεια Κρήτης, η οποία βρίσκεται στην πρώτη θέση των τουριστικών εισπράξεων στη χώρα μας, δεν έχει κανένα μνημείο στον κατάλογο της UNESCO.

Το στοιχείο αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί με μία ειδική καμπάνια προβολής, η οποία θα έχει ως κεντρική έννοια τη λέξη «Best». Προβάλλοντας δηλαδή ότι η Πελοπόννησος διαθέτει τα καλύτερα τουριστικά αξιοθέατα στην Ελλάδα σε κάθε επιμέρους κατηγορία. Best archaeological sites, best beaches, best food κλπ. Μία καμπάνια, η οποία θα μπορούσε να έχει ως σλόγκαν «Peloponnese, simply the best» ή «Peloponnese, best of the best».

Η Πελοπόννησος, λοιπόν, δεν είναι ένας «beyond the obvious» τουριστικός προορισμός, όπως δηλώνει το κεντρικό τουριστικό μήνυμα της Περιφέρειας. Είναι η πιο «obvious» επιλογή. Η ιδανικότερη επιλογή για κάθε τουρίστα που θέλει να επισκεφτεί τα περισσότερα «best» της Ελλάδας συγκεντρωμένα σε έναν τουριστικό προορισμό.

8. Ένταξη των εμβληματικών αξιοθέατων της Πελοποννήσου στον κατάλογο των πολιτιστικών τοπίων της UNESCO. Πριν από μερικούς μήνες κατατέθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού η υποψηφιότητα του πολιτιστικού τοπίου του Ζαγορίου της Ηπείρου στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, η οποία αποτελεί την πρώτη υποψηφιότητα της χώρας μας σε αυτή την κατηγορία.

Η Πελοπόννησος διαθέτει ορισμένα εμβληματικά αξιοθέατα που θα μπορούσαν να ενταχθούν στον κατάλογο των πολιτιστικών τοπίων της UNESCO. Αναφέρθηκα παραπάνω στο Σπήλαιο του Διρού στη Λακωνία, ένα από τα ωραιότερα λιμναία σπήλαια στον κόσμο. Στην ίδια κατηγορία εντάσσεται αναμφίβολα και η περιοχή της Μάνης, με το ιδιαίτερο φυσικό τοπίο, τους παραδοσιακούς οικισμούς και τη μοναδική τους αρχιτεκτονική. Αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, την ισχυρότερη υποψηφιότητα της Πελοποννήσου, η οποία μάλιστα έχει πολλά κοινά σημεία με αυτή του Ζαγορίου και επομένως μπορεί να στηριχθεί σε μεγάλο βαθμό στη δουλειά που έχει ήδη γίνει για την προετοιμασία του σχετικού φακέλου υποψηφιότητας.  Αλλά και η Μονεμβασιά, με το μοναδικό φυσικό τοπίο και την εντυπωσιακή καστροπολιτεία της, που αποτελεί ίσως τον ωραιότερο παραδοσιακό οικισμό της χώρας μας. Υπό προϋποθέσεις θα έβαζα σε αυτή την κατηγορία και το «εξωτικό» νησί της Ελαφονήσου, με το ιδιαίτερο φυσικό τοπίο και τις εντυπωσιακές παραλίες.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου, λοιπόν, σε συνεργασία με το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, θα πρέπει να εξετάσουν αυτές τις υποψηφιότητες και να προκρίνουν εκείνες που συγκεντρώνουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες για ένταξη στον κατάλογο των πολιτιστικών τοπίων της UNESCO. Και ακολούθως να προετοιμάσουν τους σχετικούς φακέλους υποψηφιότητας, σύμφωνα με τις επιχειρησιακές οδηγίες της Σύμβασης της UNESCO (Παρίσι, 1972) για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς. Κάτι που αποτελεί, βεβαίως, μια μακρά και σύνθετη διαδικασία, η οποία απαιτεί τη συμμετοχή επιστημόνων πολλών και διαφορετικών ειδικοτήτων.

Η ένταξη ενός ή περισσότερων εμβληματικών αξιοθέατων της Πελοποννήσου στον κατάλογο των πολιτιστικών τοπίων της UNESCO αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για την προβολή και την τουριστική ανάπτυξη της Πελοποννήσου και θα προσδώσει τεράστια τουριστική υπεραξία στην περιοχή. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να αποτελέσει άμεση προτεραιότητα της οικείας Περιφέρειας.

9. Καθιέρωση ενός νέου τουριστικού logo για την Πελοπόννησο, αξιοποιώντας το ιδιαίτερο σχήμα της. Το σχήμα Πελοποννήσου, το οποίο ομοιάζει με μία παλάμη με τέσσερα δάχτυλα, συνιστά κάτι ιδιαίτερο και μοναδικό, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στον κόσμο. Θα μπορούσε λοιπόν αυτή η ιδιαιτερότητα να αξιοποιηθεί τουριστικά, με τη δημιουργία ενός νέου τουριστικού λογότυπου για την Πελοπόννησο, το οποίο θα στηρίζεται στο ιδιαίτερο σχήμα της. Παράλληλα, θα μπορούσε να καθιερωθεί και ένα ανάλογο επικοινωνιακό σλόγκαν, όπως π.χ. «Peloponnese, the 4 finger island» (που τονίζει και το νησιωτικό της χαρακτήρα) ή κάτι αντίστοιχο Άλλωστε, για το μέσο αλλοδαπό τουρίστα είναι ευκολότερο να αναφέρεται στο νομό Αργολίδας ως «first ή thumb finger», στο νομό Λακωνίας ως «second και third finger» και στο νομό Μεσσηνίας ως «fourth finger», παρά να χρησιμοποιεί τα ελληνικά ονόματα των περιοχών.

Πρόκειται για κάτι ιδιαίτερα διαδεδομένο σε πολλές τουριστικές χώρες, οι οποίες αξιοποιούν κάθε νησί, βράχο ή αξιοθέατο, που ομοιάζει με κάποιο ζώο ή αντικείμενο, προκειμένου να αναδείξουν τουριστικά το νησί ή την περιοχή. Αναφέρω κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα, όπως το Chicken island στην Ταϊλάνδη, το Snake island στις Φιλιππίνες και σε άλλα μέρη, το Turtle και το Mosquito island επίσης σε πολλά μέρη, το Chopstick island στο Βιετνάμ κ.ά.

Είναι κάτι τόσο απλό, αλλά παράλληλα και τόσο δυνατό, ώστε να μπορεί να δημιουργήσει ένα νέο τουριστικό προορισμό και να προσελκύσει σημαντικό αριθμό αλλοδαπών τουριστών, που αποτελεί και το ζητούμενο. Είναι ένα φυσικό πλεονέκτημα της Πελοποννήσου, το οποίο θα πρέπει να το αναδείξει και να το εκμεταλλευτεί τουριστικά.

10. Προσέλκυση κινηματογραφικών παραγωγών (Film tourism). Η χώρα μας έχει μπει για τα καλά στα ραντάρ των παραγωγών του Hollywood  και προσελκύει πλέον σημαντικό αριθμό κινηματογραφικών παραγωγών.  Η Πελοπόννησος, με τα εντυπωσιακά φυσικά της τοπία, τις εξωτικές παραλίες, τους εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους, το πλούσιο μυθολογικό της υπόβαθρο, τα καλοδιατηρημένα κάστρα, τις πανέμορφες πόλεις και τα γραφικά χωριά της, αποτελεί το ιδανικό σκηνικό για την προσέλκυση κινηματογραφικών παραγωγών παντός είδους. Οι τοπικές αρχές της Πελοποννήσου θα πρέπει να στραφούν σε αυτή την κατεύθυνση, ακολουθώντας το επιτυχημένο παράδειγμα της Θεσσαλονίκης και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας,  συνάπτοντας ενδεχομένως και σχετική προγραμματική σύμβαση. Τα οφέλη για την τουριστική προβολή της Πελοποννήσου θα είναι τεράστια, τόσο βραχυπρόθεσμα (κατά την περίοδο των γυρισμάτων) όσο και μακροπρόθεσμα.
11. Αξιοποίηση της Μονεμβασιάς ως σκηνικού για ρομαντική ταινία ή σειρά εποχής. Ειδική αναφορά θα κάνω στη Μονεμβασιά. Πράγματι, ο βράχος της Μονεμβασιάς συνιστά κάτι μοναδικό στην Ελλάδα και την Ευρώπη, με εξαίρεση ίσως το βράχο του Γιβραλτάρ. Ενώ ο παραδοσιακός μεσαιωνικός οικισμός της Μονεμβασιάς αποτελεί ίσως το ωραιότερο και γραφικότερο χωριό της Ελλάδας. Και τα δύο μαζί καθιστούν τη Μονεμβασιά ιδανικό σκηνικό για την προσέλκυση κινηματογραφικών παραγωγών για ρομαντικές και αισθηματικές ταινίες ή για σειρές εποχής.

Η τουριστική προβολή για τη Μονεμβασιά και το νομό Λακωνίας θα είναι τεράστια, αν αναλογιστούμε το πως εκτοξεύθηκε τουριστικά η πόλη Ντουμπρόβνικ της Κροατίας, λόγω των γυρισμάτων της δημοφιλούς σειράς Game of Thrones.  Εκατομμύρια τουρίστες από όλο τον κόσμο επισκέπτονται την πόλη για να δουν και να φωτογραφηθούν στα σημεία όπου γυρίστηκαν οι σκηνές της διάσημης σειράς, ενώ δεκάδες «Game of Thrones tours» πωλούνται σε κάθε ενδιαφερόμενο τουρίστα που θέλει να ξεναγηθεί στα σημεία όπου έγιναν τα γυρίσματα της σειράς.

12. Προσέλκυση διαφημιστικών εκστρατειών μεγάλων οίκων και video clips δημοφιλών καλλιτεχνών. Εκτός όμως από τις κινηματογραφικές παραγωγές, τα πανέμορφα φυσικά τοπία της Πελοποννήσου, οι διάσημοι αρχαιολογικοί της χώροι, οι γραφικές πόλεις και τα παραδοσιακά χωριά της, μπορούν επιπλέον να αποτελέσουν μαγνήτη για την προσέλκυση διαφημιστικών εκστρατειών μεγάλων οίκων, αλλά και για τα γυρίσματα των μουσικών video clips δημοφιλών ξένων καλλιτεχνών και συγκροτημάτων, με φόντο τα υπέροχα τοπία της Πελοποννήσου. Αναφέρω δύο σχετικά παραδείγματα από το νησί της Μήλου: Την Cruise collection 2022 του οίκου Dior  και το video clip του δημοφιλούς κομματιού «This girl», που γυρίστηκαν με φόντο τα πανέμορφα τοπία του νησιού.
13. Τρισδιάστατες επιγραφές με τα ονόματα των δημοφιλών τουριστικών αξιοθέατων της Πελοποννήσου. Ένα καθαρά instagrammable αξιοθέατο, που προκαλεί το φωτογραφικό ενδιαφέρον των τουριστών και διαδίδεται με ταχύτητα φωτός μέσω των social media, όπως έχω αναπτύξει σε άρθρο μου, με τίτλο «Βόρεια Εύβοια: 7 + 1 instagrammable προτάσεις για μια νέα τουριστική ταυτότητα».

Τέτοιες 3D επιγραφές θα μπορούσαν να τοποθετηθούν στις μεγάλες πόλεις, τους τουριστικούς προορισμούς και τα σημαντικά αξιοθέατα της Πελοποννήσου. Θα πρέπει βεβαίως να προηγηθεί η ανάθεση σχετικής μελέτης από την Περιφέρεια Πελοποννήσου, προκειμένου, αφενός να αναζητηθούν οι κατάλληλες περιοχές για την τοποθέτησή τους και αφετέρου, να επιλεγεί η ενιαία μορφή και τεχνοτροπία αυτών των επιγραφών, η οποία θα ανταποκρίνεται στην ιστορική και τουριστική ταυτότητα της Πελοποννήσου.

Οι πολύχρωμες τρισδιάστατες επιγραφές με τα ονόματα πόλεων, τουριστικών χωριών, παραλιών και άλλων τουριστικών αξιοθέατων αποτελούν πραγματικούς φωτογραφικούς «μαγνήτες». Μπροστά τους σχηματίζονται συνήθως ουρές τουριστών, που περιμένουν τη σειρά τους για να φωτογραφηθούν με φόντο αυτές τις επιγραφές. Η τουριστική προβολή της Πελοποννήσου που θα επιτευχθεί με τη διάδοση αυτών των φωτογραφιών μέσω των social media θα είναι τεράστια (και ανέξοδη).

14. Πρόσκληση και φιλοξενία δημοσιογράφων του τουρισμού και διάσημων travel bloggers. Εάν η αχίλλειος πτέρνα της Πελοποννήσου είναι η τουριστική προβολή της, ιδίως στο εξωτερικό, τότε μια καλή λύση θα ήταν οι τοπικές αρχές και οι φορείς του τουρισμού της Πελοποννήσου να προσκαλέσουν και να φιλοξενήσουν δημοσιογράφους του τουρισμού από μεγάλα διεθνή μέσα ενημέρωσης, καθώς και διάσημους travel bloggers από όλο τον κόσμο, προκειμένου να επισκεφτούν την Πελοπόννησο και να την προβάλουν ως ένα κορυφαίο τουριστικό προορισμό στην Ελλάδα. Θα μπορούσαν ακόμη να διενεργηθούν και σχετικοί διαγωνισμοί με χρηματικά έπαθλα, για την ανάδειξη των καλύτερων άρθρων προβολής της Πελοποννήσου. Ενώ θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί και μία ετήσια διεθνής συνάντηση travel bloggers στην Πελοπόννησο, κατά τα πρότυπα των μεγάλων διεθνών travel blogger conferences.
15. Islands around Peloponnese ή Island hopping in Peloponnese. Όπως προαναφέρθηκε, ο μέσος αλλοδαπός τουρίστας έχει στο μυαλό του το στερεότυπο ότι οι διακοπές στην Ελλάδα ταυτίζονται με τα ελληνικά νησιά. Πέρα λοιπόν από τις προτάσεις που αναπτύχθηκαν παραπάνω, για την προβολή της Πελοποννήσου και των γύρω νησιών ως ενιαίου νησιωτικού συμπλέγματος (Peloponnesian islands) και για την προβολή του νησιωτικού χαρακτήρα της Πελοποννήσου, μία ακόμη πρόταση προς αυτή την κατεύθυνση και μάλιστα εύκολα υλοποιήσιμη, είναι και η δημιουργία μιας λίστας με όλα τα νησιά που βρίσκονται γύρω από την Πελοπόννησο και είναι προσβάσιμα από αυτή, ανεξαρτήτως της διοικητικής περιφέρειας ή του νησιωτικού συμπλέγματος στα οποία ανήκουν. Μία ειδική κατηγορία «Islands around Peloponnese» ή «Island hopping in Peloponnese», η οποία λείπει από την τουριστική ιστοσελίδα της Περιφέρειας Πελοποννήσου και την ιστοσελίδα All about Peloponnisos, αλλά και από τις υπόλοιπες τουριστικές ιστοσελίδες και οδηγούς για την Πελοπόννησο.

Στην ειδική αυτή λίστα μπορούν να ενταχθούν όλα τα νησιά που υπάγονται στη διοικητική Περιφέρεια Πελοποννήσου, τα νησιά του Αργοσαρωνικού που είναι προσβάσιμα από την Πελοπόννησο, τα Κύθηρα, αλλά και η Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά και η Ιθάκη. Και βεβαίως θα περιλαμβάνονται και οι βασικές τουριστικές πληροφορίες για τα νησιά αυτά, καθώς και πληροφορίες για την πρόσβαση σε αυτά από τα λιμάνια της Πελοποννήσου.

Έτσι, λοιπόν, ένας αλλοδαπός τουρίστας που θέλει να επισκεφτεί για διακοπές τα ελληνικά νησιά, θα γνωρίζει, πως αν επιλέξει την Πελοπόννησο για τις διακοπές του, τότε θα έχει τη δυνατότητα να επισκεφτεί και τουλάχιστον δέκα κοντινά στην Πελοπόννησο ελληνικά νησιά, ικανοποιώντας έτσι την επιθυμία του για island hopping στην Ελλάδα.

Πράγματι, ο μέσος αλλοδαπός τουρίστας θα επισκεφτεί ευκολότερα το νομό Αργολίδας, εάν γνωρίζει πως από εκεί θα μπορέσει να επισκεφτεί για ημερήσια εκδρομή ή και για περισσότερες ημέρες τα δημοφιλή νησιά του Αργοσαρωνικού που είναι προσβάσιμα από την Πελοπόννησο. Ομοίως, θα επισκεφτεί ευκολότερα το νομό Λακωνίας, εάν γνωρίζει πως από εκεί θα μπορέσει να επισκεφτεί την Ελαφόνησο και τα Κύθηρα. Το νομό Ηλείας, γνωρίζοντας πως από εκεί θα μπορέσει να επισκεφτεί και το δημοφιλές νησί της Ζακύνθου και να κολυμπήσει στη διάσημη παραλία Ναυάγιο. Και το νομό Αχαΐας, γνωρίζοντας πως μπορεί να τον συνδυάσει με τα νησιά της Ζακύνθου, της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης.

Είναι μία απλή και εύκολη προσθήκη στις τουριστικές ιστοσελίδες και τους τουριστικούς οδηγούς της Πελοποννήσου, η οποία θα προσδώσει μεγάλη προστιθέμενη αξία στην Πελοπόννησο ως τουριστικό προορισμό, βοηθώντας την να ανταποκριθεί στην επιθυμία του μέσου αλλοδαπού τουρίστα για διακοπές στα διάσημα Greek islands.

16. Δημιουργία χρηστικών οδηγών για την Πελοπόννησο, προσαρμοσμένων στο διαθέσιμο χρόνο κάθε τουρίστα. Όπως αναφέρθηκε πολλές φορές, η Πελοπόννησος είναι ένας ιδιαίτερα πλούσιος τουριστικός προορισμός, με δεκάδες αν όχι εκατοντάδες τουριστικά αξιοθέατα. Ένας τουριστικός προορισμός, που απαιτεί αρκετό διαθέσιμο χρόνο για να εξερευνήσεις τα βασικά του αξιοθέατα, και ακόμη περισσότερο χρόνο για να ανακαλύψεις όλες τις ομορφιές του. Ο χρόνος όμως που έχουν συνήθως στη διάθεσή τους οι τουρίστες είναι συγκεκριμένος (και περιορισμένος): Ένα Σαββατοκύριακο, μία βδομάδα, 10 ημέρες ή δύο και περισσότερες βδομάδες (για τους πιο τυχερούς).

Ένα, λοιπόν, ακόμα στοιχείο που λείπει από τους τουριστικούς οδηγούς και τις τουριστικές ιστοσελίδες της Πελοποννήσου είναι μία ειδική κατηγορία χρηστικών οδηγών, προσαρμοσμένων στο διαθέσιμο χρόνο που έχει κάθε τουρίστας για τις διακοπές του. Οι οποίοι θα περιλαμβάνουν τα βασικότερα αξιοθέατα της Πελοποννήσου που πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτεί ένας τουρίστας (must-see), ανάλογα με το χρόνο που έχει στη διάθεσή του.

Πρόκειται για μία ιδιαίτερα διαδεδομένη και πολύ χρήσιμη κατηγορία τουριστικών οδηγών (itineraries), οι οποίοι περιορίζουν το χάος της τουριστικής πληροφορίας που είναι διαθέσιμη για έναν τουριστικό προορισμό στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή, μειώνουν το χρονικό διάστημα αναζήτησης πληροφοριών για τον προορισμό, κατατάσσουν τα βασικότερα αξιοθέατα του προορισμού ανάλογα με το διαθέσιμο χρόνο, δίνουν στον ενδιαφερόμενο τουρίστα ένα έτοιμο πρόγραμμα για να ακολουθήσει, προσαρμοσμένο στο χρόνο που έχει στη διάθεσή του, και του παρέχουν τη διασφάλιση ότι δεν θα χάσει κάποιο βασικό αξιοθέατο του προορισμού επειδή δεν γνώριζε την ύπαρξη ή τη σημασία του. Είναι ένα δημοφιλές εργαλείο, που βοηθά τον τουρίστα να μειώσει κατά πολύ τον απαιτούμενο χρόνο αναζήτησης τουριστικών πληροφοριών για τον προορισμό που έχει επιλέξει.

Έτσι, λοιπόν, στις τουριστικές ιστοσελίδες της Πελοποννήσου θα πρέπει να προστεθεί και μία αντίστοιχη κατηγορία χρηστικών τουριστικών οδηγών: Weekend in Peloponnese. Peloponnese in one week (ή one week itinerary). Peloponnese in 10 days. Peloponnese in two weeks. Έτσι, κάθε τουρίστας θα γνωρίζει ποια είναι τα must-visit αξιοθέατα της Πελοποννήσου, τα οποία θα πρέπει να επισκεφτεί ανάλογα με το χρόνο που έχει στη διάθεσή του.

Στην ιστοσελίδα All about Peloponnisos υπάρχει μεν μία κατηγορία με τίτλο «Ταξίδι 3-5 ημερών» και «Ταξίδι 5+ ημερών», πλην όμως, δεν περιλαμβάνει οδηγούς για τα βασικά αξιοθέατα της Πελοποννήσου που μπορείς να επισκεφτείς αν έχεις στη διάθεσή σου 3 έως 5 ή 5+ ημέρες, αλλά μία σειρά άρθρων με χρήσιμες πληροφορίες για το πως μπορείς να περάσεις 3 ή περισσότερες ημέρες σε διάφορες περιοχές ή νομούς της Πελοποννήσου. Με εξαίρεση ένα roadtrip 15 ημερών στην Πελοπόννησο, το οποίο προσεγγίζει αρκετά προς έναν χρηστικό οδηγό / πρόγραμμα δύο εβδομάδων για την Πελοπόννησο.

Η Πελοπόννησος αποτελεί αναμφίβολα ένα ακατέργαστο διαμάντι του ελληνικού τουρισμού. Έναν προορισμό μοναδικό στην Ελλάδα, με τεράστιο τουριστικό πλούτο, τον οποίο δεν διαθέτει σε τέτοιο βαθμό καμία άλλη ελληνική περιφέρεια. Σίγουρα λοιπόν οι τουριστικές προοπτικές της είναι τεράστιες. Το γεγονός ότι σήμερα αποτελεί ουραγό του ελληνικού τουρισμού, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο της τουριστικής (μη) προβολής της, καθώς και στην ύπαρξη μιας συγκεχυμένης και ασαφούς τουριστικής ταυτότητας. Οι προτάσεις που διατυπώνονται στο παρόν άρθρο μπορούν να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση και να συμβάλουν στο σχεδιασμό της διαφημιστικής προβολής της περιοχής και στη δημιουργία μιας νέας και συγκεκριμένης τουριστικής ταυτότητας, η οποία θα αξιοποιεί τις μεγάλες τουριστικές και αναπτυξιακές δυνατότητες της Πελοποννήσου.

Νομική Σημείωση: Το περιεχόμενο των προτάσεων που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο και ιδίως αυτών που αφορούν σε συγκεκριμένα σλόγκαν, λογότυπα ή άλλους τρόπους διαφημιστικής προβολής, αποτελούν αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας του συντάκτη του άρθρου και απαγορεύεται ρητά κάθε είδους χρήση και εκμετάλλευσή τους, χωρίς την προηγούμενη έγγραφη άδεια του.

* Ο Δρ. Ιωάννης Γκιτσάκης (twitter @gitsakis) είναι Δικηγόρος Θεσσαλονίκης με ειδίκευση στις Συμβάσεις Παραχώρησης και ΣΔΙΤ, Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου και Σύμβουλος τουριστικών επιχειρήσεων και επενδύσεων