Του Ιωάννη Γκιτσάκη *
Καθώς η χώρα μας προετοιμάζεται με προσεκτικά βήματα για το άνοιγμα της φετινής τουριστικής περιόδου, ο μεγαλύτερος εφιάλτης όλων των εμπλεκομένων στον τομέα του τουρισμού είναι ένας: Τι θα συμβεί στο μάλλον αναπόφευκτο ενδεχόμενο της εμφάνισης κρούσματος κορονοϊού σε κάποιο ελληνικό νησί κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Θα αντιγράψω την ιδιαίτερα γλαφυρή περιγραφή του κ. Σωκράτη Κοσμίδη στο άρθρο του με τίτλο «Επένδυση σε “Covid Free” ξενοδοχεία»: «…45 λεπτά μετά, έξω από την είσοδο θα είναι ο Χαρδαλιάς, με ένα τάγμα του Στρατού Ξηράς, δέκα ρεπόρτερ για να βγουν ζωντανά στο δελτίο των 8, κατεβάζοντας τα ρολά και εγκλωβίζοντας μέσα τους υπόλοιπους πελάτες και το προσωπικό για 14 ημέρες. Ημέρες στις οποίες ο επιχειρηματίας θα πρέπει να τους κοιμίζει και να τους ταΐζει, προσφέροντάς τους ταυτόχρονα και υγειονομικές υπηρεσίες. Ποιος; Ο ξενοδόχος! Και πότε; Την ίδια στιγμή που στις ειδήσεις των 8, η φήμη του ξενοδοχείου του θα διαπομπεύεται προς τέρψη των τηλεθεατών εις το όνομα, πάντα, της δημοσιογραφίας».
Πράγματι, ακούγεται εφιαλτικό. Η εμφάνιση όμως κρουσμάτων κορονοϊού στα ελληνικά νησιά κατά τη διάρκεια της φετινής τουριστικής περιόδου είναι κάτι αναπόφευκτο. Επομένως, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι για αυτό το ενδεχόμενο. Και εδώ εντοπίζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα: Οι ελλιπείς υποδομές του συστήματος υγείας στα περισσότερα ελληνικά νησιά. Ένα πρόβλημα που δεν είναι βεβαίως καινούριο. Κάθε καλοκαίρι, οι μονάδες υγείας των νησιών μας δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στον τεράστιο όγκο τουριστών που συρρέουν σε αυτά. Τη φετινή τουριστική περίοδο όμως τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Το πρόβλημα δεν θα είναι ούτε ο όγκος των τουριστών ούτε τα συνήθη περιστατικά που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι μονάδες υγείας των νησιών μας κάθε καλοκαίρι. Φέτος θα κληθούν να αντιμετωπίσουν έναν ιδιαίτερα μεταδοτικό και φονικό ιό που χρήζει ειδικής υγειονομικής αντιμετώπισης, η οποία πολύ δύσκολα μπορεί να παρασχεθεί ακόμα και στα πιο τουριστικά νησιά μας, όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη.
Πώς λοιπόν θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ένα κρούσμα κορονοϊού σε κάποιο νησί του Αιγαίου κατά την καλοκαιρινή περίοδο; Θεωρητικά υπάρχουν τρεις τρόποι:
(1) Αντιμετώπιση εντός του ξενοδοχείου, σε μία ειδική πτέρυγα καραντίνας. Ο τρόπος αυτός μπορεί καταρχήν να εφαρμοστεί μόνο στα μεγάλα ξενοδοχεία, που διαθέτουν επαρκείς χώρους, και όχι στα μικρά ξενοδοχεία και στα τουριστικά καταλύματα. Επιπλέον, απαιτεί σημαντικές δαπάνες από την πλευρά των ξενοδόχων, για την κατάλληλη διαμόρφωση και τον υγειονομικό εξοπλισμό του χώρου της καραντίνας. Τέλος, δεν μπορεί να καλύψει την περίπτωση που ο ασθενής με CoVid-19 θα χρειαστεί νοσηλεία.
(2) Αντιμετώπιση στις τοπικές μονάδες υγείας. Ο τρόπος αυτός θεωρώ πως είναι ανεφάρμοστος, καθώς προϋποθέτει την πλήρη αναβάθμιση των μονάδων υγείας όλων των νησιών, τόσο σε προσωπικό όσο και σε υγειονομικό και μηχανολογικό εξοπλισμό. Και αυτό είναι κάτι μάλλον απίθανο να συμβεί, αφενός για οικονομικούς λόγους και αφετέρου, εξαιτίας του περιορισμένου διαθέσιμου χρόνου για την υλοποίησή του.
(3) Αντιμετώπιση εκτός του νησιού. Ο τρόπος αυτός προϋποθέτει την ασφαλή μεταφορά του κρούσματος ή του ασθενούς στην Αθήνα ή σε κάποιο γειτονικό νησί που διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές υγείας (Κρήτη, Ρόδος, Λέσβος). Όταν μιλάμε βέβαια για ασφαλή μεταφορά, εννοούμε την αεροδιακομιδή με ελικόπτερο. Ο τρόπος αυτός, πέραν του ότι είναι ιδιαίτερα δαπανηρός, στηρίζεται και σε μία βασική προϋπόθεση: Ότι τα κρούσματα θα είναι τόσα, ώστε να μπορούν να εξυπηρετηθούν από τα διαθέσιμα ελικόπτερα. Συνεπώς, ο τρόπος αυτός δεν είναι πρακτικά εφαρμόσιμος στην περίπτωση που τα κρούσματα είναι είτε μαζικά σε ένα νησί είτε μεμονωμένα μεν αλλά διάσπαρτα σε διάφορα νησιά.
Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω παραμέτρους αλλά και το πλήθος των νησιών της χώρας μας και τη γεωγραφική διασπορά τους, θεωρώ ότι η πλέον ενδεδειγμένη λύση είναι η δρομολόγηση ενός πλοίου, το οποίο θα είναι ειδικά διαμορφωμένο ως πλωτό νοσοκομείο. Το γνωστότερο παγκοσμίως πλωτό νοσοκομείο είναι το αμερικανικό USNS Comfort, ένα τεράστιο πλωτό στρατιωτικό νοσοκομείο χωρητικότητας 1.000 κλινών, το οποίο επιστρατεύτηκε στη Νέα Υόρκη για «μάχη» κατά του κορονοϊού. Θα μπορούσε λοιπόν και η χώρα μας να μετατρέψει ένα πρόσφατα παροπλισμένο επιβατηγό πλοίο σε πλωτό νοσοκομείο, προκειμένου να αντιμετωπίσει ενδεχόμενα κρούσματα κορονοϊού στα ελληνικά νησιά κατά τη φετινή τουριστική περίοδο. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιζόταν η ασφαλής μεταφορά, η αποτελεσματική καραντίνα και η άμεση νοσηλεία των ασθενών με CoVid-19.
Τα επιβατηγά πλοία που έχουν παροπλιστεί λόγω παλαιότητας στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια μπορεί και να υπερβαίνουν τα 40. Σε παλαιότερο άρθρο μου έχω προτείνει την αγορά ή μίσθωση των πλοίων αυτών από το ελληνικό Δημόσιο, με σκοπό να προσαρμοστούν καταλλήλως και να χρησιμοποιηθούν ως χώροι εγκατάστασης μεταναστών, συμβάλλοντας έτσι στην αποσυμφόρηση των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου. Θα μπορούσε λοιπόν το ελληνικό Δημόσιο να αγοράσει άμεσα ένα τέτοιο παροπλισμένο πλοίο και να το μετατρέψει σε πλωτό νοσοκομείο, προκειμένου να αντιμετωπίσει ενδεχόμενα κρούσματα κορονοϊού στα ελληνικά νησιά κατά τη φετινή τουριστική περίοδο. Κάτι αντίστοιχο έκανε και η Ιταλία, η οποία μετέτρεψε ένα πλοίο σε πλωτό νοσοκομείο, με σκοπό την παροχή βοήθειας σε ασθενείς που νοσούσαν από CoVid-19 στην Περιφέρεια της Λιγυρίας.
Τα παροπλισμένα επιβατηγά πλοία διαθέτουν μικρές καμπίνες, ιδανικές για τη μετατροπή τους σε μονάδες απομόνωσης ή νοσηλείας ασθενών με CoVid-19, αλλά και κουζίνες, εστιατόρια, σαλόνια και άλλους χώρους, που θα μπορούσαν, με τις κατάλληλες προσαρμογές, να μετατρέψουν το πλοίο σε ένα κανονικό πλωτό νοσοκομείο ειδικά διαμορφωμένο για τη νοσηλεία ασθενών που έχουν προσβληθεί από κορονοϊό. Η πρόταση για δρομολόγηση ενός πλωτού νοσοκομείου έχει το πλεονέκτημα του χαμηλότερου κόστους έναντι των εναλλακτικών λύσεων, αλλά και της άμεσης υλοποίησης, καθώς η μετατροπή ενός παροπλισμένου επιβατηγού πλοίου σε πλωτό νοσοκομείο θα μπορούσε να ολοκληρωθεί σε λιγότερο από δύο μήνες. Συνεπώς, την 1η Ιουλίου, με το άνοιγμα της φετινής τουριστικής περιόδου, το πλωτό νοσοκομείο θα μπορούσε να είναι έτοιμο και «αξιόμαχο».
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα ενός τέτοιου πλωτού νοσοκομείου αποτελεί φυσικά το γεγονός πως είναι πλωτό. Έτσι, θα μπορούσε να είναι αγκυροβολημένο σε ένα κεντρικό νησί του Αιγαίου, όπως λ.χ. η Σύρος, η Πάρος και η Νάξος, ούτως ώστε να είναι διαθέσιμο για να καταπλεύσει άμεσα σε οποιοδήποτε νησί εμφανιστεί κρούσμα κορονοϊού. Με τον τρόπο αυτό:
(1) Θα μπορεί καταρχήν να μεταφέρεται το διαπιστωμένο κρούσμα από το νησί, έτσι ώστε ο ασθενής να μην παραμένει στο νησί και να περιορίζεται ο κίνδυνος της περαιτέρω διασποράς του κορονοϊού στο νησί. Αυτό θα λειτουργεί καθησυχαστικά τόσο για τους υπόλοιπους τουρίστες όσο και για τους κατοίκους του νησιού.
(2) Θα μπορούν να μεταφέρονται και οι συγγενείς ή οι επαφές του διαπιστωμένου κρούσματος, προκειμένου να τεθούν σε καραντίνα εντός του ειδικά διαμορφωμένου για το σκοπό αυτό χώρου του πλοίου.
(3) Θα μπορούν να νοσηλεύονται οι ασθενείς με CoVid-19, όπως ακριβώς θα νοσηλεύονταν και σε ένα κανονικό νοσοκομείο της ηπειρωτικής χώρας.
(4) Θα μπορούν να μεταφέρονται με ασφάλεια τα κρούσματα, οι ασθενείς και οι επαφές τους, σε καθορισμένο λιμένα της Αττικής, προκειμένου είτε να νοσηλευτούν σε νοσοκομείο της Αθήνας είτε να τεθούν σε καραντίνα εντός των διαθέσιμων για το σκοπό αυτό ξενοδοχείων.
Ένα ακόμα σημαντικό πλεονέκτημα ενός τέτοιου πλωτού νοσοκομείου είναι βεβαίως και το επικοινωνιακό κομμάτι. Η είδηση ότι η Ελλάδα δρομολογεί ένα πλωτό νοσοκομείο στα ελληνικά νησιά, προκειμένου να διασφαλίσει, όχι μόνο την άμεση και αποτελεσματική νοσηλεία των τουριστών που θα νοσήσουν από CoVid-19, αλλά και την απρόσκοπτη και ασφαλή συνέχιση των διακοπών των υπολοίπων τουριστών, είναι βέβαιο ότι θα προκαλούσε παγκόσμια αίσθηση και θα έκανε το γύρο του κόσμου. Η πράγματι εντυπωσιακή εικόνα ενός τέτοιου πλωτού νοσοκομείου, βαμμένου με λευκό χρώμα και με τεράστιους κόκκινους σταυρούς, όχι μόνο θα προβαλλόταν σε όλα τα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα, αλλά θα αποτελούσε ακόμα και τουριστικό αξιοθέατο με ταχεία διάδοση σχετικών φωτογραφιών στα social media. Και όλα αυτά βεβαίως θα αποτελούσαν μια τεράστια και ανέξοδη διαφήμιση για την Ελλάδα και το τουριστικό της προϊόν, η οποία θα ενίσχυε ακόμα περισσότερο την ήδη ενισχυμένη διεθνή εικόνα της χώρας μας, λόγω της επιτυχούς αντιμετώπισης της εξάπλωσης του κορονοϊού. Με τον τρόπο αυτό, η Ελλάδα θα μπορούσε να αναδειχθεί στον ελκυστικότερο τουριστικό προορισμό σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι μόνο για τη φετινή περίοδο, αλλά και για το 2021, κερδίζοντας ένα μεγάλο μερίδιο από την τουριστική αγορά της μετά τον κορονοϊό εποχής.
Όσον αφορά στη γεωγραφική κάλυψη ενός τέτοιου πλωτού νοσοκομείου, είναι προφανές ότι η βασική ακτίνα «δράσης» του θα είναι τα νησιά του Αιγαίου και ιδίως τα πιο τουριστικά νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων, τα οποία προσελκύουν και το μεγαλύτερο αριθμό τουριστών. Η Κρήτη, λόγω του μεγέθους και των νοσοκομειακών υποδομών της, δεν αναμένεται να αντιμετωπίσει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Τυχόν κρούσμα κορονοϊού θα μπορούσε να νοσηλευτεί σε ένα από τα μεγάλα νοσοκομεία του νησιού. Το ίδιο κατά βάση ισχύει και για τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου (Λέσβο, Χίο, Σάμο, Ικαρία), τα οποία διαθέτουν επαρκείς μονάδες υγείας. Για τα νησιά των Σποράδων, τα οποία βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από τα νησιά των Κυκλάδων, όπου θα είναι η βάση του πλωτού νοσοκομείου, θεωρώ πως θα ήταν καλύτερο να δρομολογηθεί ένα μικρό, κατάλληλα διαμορφωμένο πλοιάριο, προκειμένου να μεταφέρει τυχόν κρούσματα κορονοϊού στο λιμάνι του Βόλου. Αντίστοιχη λύση, δηλαδή δρομολόγηση ενός μικρού πλοιαρίου, θα μπορούσε να εφαρμοστεί και για την εξυπηρέτηση των νησιών του Ιονίου, καθώς αυτά βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από την ηπειρωτική χώρα. Κατά συνέπεια, τυχόν κρούσματα κορονοϊού θα μπορούσαν να μεταφέρονται άμεσα από τα Επτάνησα προς τον εγγύτερο λιμένα της ηπειρωτικής χώρας και από εκεί να διοχετεύονται στα κοντινότερα νοσοκομεία. Τέλος, για την εξυπηρέτηση των απομακρυσμένων νησιών των Δωδεκανήσων, όπως η Κάρπαθος, η Κάσος, η Σύμη, η Τήλος, η Χάλκη και το Καστελόριζο, θα ήταν προτιμότερη η διαμόρφωση ενός ειδικού χώρου στα πλοία που εξυπηρετούν τις αντίστοιχες ακτοπλοϊκές γραμμές, έτσι ώστε τυχόν κρούσματα κορονοϊού να μεταφέρονται για νοσηλεία στην Κρήτη και τη Ρόδο.
Και επειδή, σύμφωνα με τις σχετικές επιστημονικές εκτιμήσεις, ο κορονοϊός αναμένεται να αποτελέσει ένα παροδικό πρόβλημα, το οποίο θα μας απασχολήσει για δύο ή τρεις τουριστικές περιόδους το πολύ, θα πρέπει να επισημάνω, ότι ένα πλωτό νοσοκομείο δεν θα χάσει τη χρησιμότητά του μετά το τέλος της πανδημίας του κορονοϊού. Όλοι οι νησιώτες μπορούν να αντιληφθούν τη σημασία ενός τέτοιου πλωτού νοσοκομείου ειδικά το χειμώνα. Ένα πλωτό νοσοκομείο, το οποίο, εντασσόμενο πλέον ως ειδική κινητή μονάδα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, θα μπορούσε να ενισχύσει τις ελλιπείς υποδομές υγείας των μικρών νησιών κατά τη δύσκολη χειμερινή περίοδο, πλέοντας από νησί σε νησί, όπου και όποτε παρουσιάζεται ανάγκη. Αλλά και το καλοκαίρι, η χρησιμότητα ενός τέτοιου πλωτού νοσοκομείου είναι προφανής. Θα μπορούσε να ενισχύει κατά περίπτωση τις ελλιπείς υποδομές υγείας των τουριστικών νησιών μας, προκειμένου να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες ανάγκες της καλοκαιρινής περιόδου, που προκαλούνται εξαιτίας του μεγάλου όγκου τουριστών που τα επισκέπτονται. Κατά συνέπεια, το προτεινόμενο πλωτό νοσοκομείο μπορεί να αποτελέσει πολύτιμο πολυεργαλείο για το Εθνικό Σύστημα Υγείας, τόσο στη μάχη κατά του κορονοϊού όσο και στη μετά τον κορονοϊό εποχή.
Η δρομολόγηση ενός πλωτού νοσοκομείου, για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων κρουσμάτων κορονοϊού στα ελληνικά νησιά κατά τη φετινή τουριστική περίοδο, αποτελεί την καλύτερη, οικονομικότερη και ταχύτερα εφαρμόσιμη λύση σε ένα πραγματικά εφιαλτικό πρόβλημα. Η εικόνα ενός πλωτού νοσοκομείου, το οποίο θα είναι σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα για να καταπλεύσει σε οποιοδήποτε νησί του Αιγαίου εμφανιστεί κάποιο κρούσμα κορονοϊού, προσδίδει προστιθέμενη αξία στο ήδη ενισχυμένο τουριστικό προφίλ της χώρας μας, λόγω της επιτυχούς αντιμετώπισης της εξάπλωσης του κορονοϊού. Η είδηση ότι η Ελλάδα είναι έτοιμη να διασφαλίσει με έναν τόσο εντυπωσιακό, επικοινωνιακά αλλά και ουσιαστικά, τρόπο την ασφαλή υγειονομικά διαμονή των τουριστών που θα την επισκεφτούν, αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά το τουριστικό ρεύμα προς τη χώρα μας. Και θα επιβεβαιώσει αυτό που έχω υποστηρίξει από την πρώτη στιγμή: Ότι η Ελλάδα αναμένεται να αποτελέσει φέτος το καλοκαίρι τον πιο ελκυστικό τουριστικό προορισμό σε παγκόσμιο επίπεδο. Με τον τρόπο αυτό, η χώρα μας μπορεί να κεφαλαιοποιήσει το brand της υγειονομικά ασφαλούς χώρας και να καταφέρει, όχι μόνο να σώσει τη φετινή τουριστική περίοδο, αλλά και να επιτύχει την προσέλκυση νέων τουριστικών ροών και, μάλιστα, όχι μόνο πρόσκαιρα για τη φετινή χρονιά, αλλά και σε πιο μόνιμη και σταθερή βάση, αποκομίζοντας έτσι σημαντικό μερίδιο από την ήδη εξελισσόμενη αναδιανομή της παγκόσμιας τουριστικής αγοράς.
(*) Ο κ. Ιωάννης Γκιτσάκης (twitter @gitsakis) είναι Δικηγόρος Θεσσαλονίκης και Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου.
